“We zijn extreem geraakt door wat we hier hebben gezien”
Op de laatste dag van hun bezoek aan Congo hebben koning Filip en koningin Mathilde zondag het Panzi-ziekenhuis bezocht. Dokter en directeur Denis Mukwege won in 2018 de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn inzet voor de slachtoffers van seksueel geweld.
BUKAVU
Het Panzi-ziekenhuis is een oase in het drukke centrum van Bukavu, een stad van 800.000 inwoners in het onrustige Oost-Congo, aan de grens met Rwanda. De wuivende palmbomen en het groene, glooiende landschap verhullen echter een gruwelijke werkelijkheid. Achter de muren van dit ziekenhuis worden sinds 1999 de slachtoffers van seksueel geweld verzorgd. Verkrachting, geni
tale verminking,… Het is schering en inslag in deze streek, die geteisterd wordt door het brute geweld van talloze rebellengroepen, maar ook van het Congolese regeringsleger.
Het was gynaecoloog Denis Mukwege die ruim 20 jaar geleden het Panzi-ziekenhuis oprichtte. Intussen behandelde hij en zijn medewerkers al meer dan 100.000 slachtoffers, onder andere met chirurgische ingrepen. In 2018 kreeg Mukwege de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn inzet voor de mensenrechten, maar zijn strijd is niet zonder gevaar. Omdat hij de rebellengroepen, noch de lokale machtshebbers en militairen ontziet in zijn kritiek, wordt hij regelmatig bedreigd. In 2012 ontsnapte Mukwege aan een moordpoging, waarbij zijn lijfwacht het leven liet. Hij vluchtte, maar keerde een paar maanden later terug. Langs de 30 kilometer lange weg van de luchthaven naar Bukavu stonden dikke rijen om hem te verwelkomen.
Mathilde aangedaan
Dat Filip en Mathilde net het Panzi-ziekenhuis bezoeken is geen toeval. Dokter Mukwege is een persoonlijke vriend van het paleis geworden, zeker sinds hij in 2012 na de moordpoging een tijdje asiel kreeg in ons land.
Tijdens het bezoek aan het ziekenhuis ontmoetten de koning en koningin de slachtoffers. Vooral Mathilde, in wit hemd en fleurige broek, was zichtbaar aangedaan door wat ze zag. Ze zette zich op de bedden van enkele net geopereerde vrouwen en praatte hen moed in.
“We zijn extreem geraakt door wat we hier hebben gezien”, sprak Mathilde even later een grote groep slachtoffers toe. “We zijn te
gelijk vol bewondering voor de kracht en waardigheid waarmee jullie omgaan met dit trauma. Wij zijn hier om jullie stem te vertolken. We zullen jullie getuigenissen nooit vergeten.”
De koningin wierp de vrouwen kushandjes toe, waarna ze samen voor de foto poseerden.
Agressor Rwanda
Voor Mukwege is het bezoek van groot symbolisch belang. “Het lijden van de bevolking in OostCongo wordt zo onder de aandacht gebracht. Dit bezoek komt net op het moment dat le bruit des bottes van de rebellengroep M23 opnieuw weerklinkt”, zei Mukwege, die met een beschuldigende vinger naar Rwanda wees, dat achter de recent opgelaaide onrust zou zitten.
Het is de afgelopen maanden erg woelig in Oost-Congo, voornamelijk omdat M23 zich opnieuw roert, na bijna tien jaar stilte. Volgens de VN wordt M23 gestuurd door Rwanda. “Ik hoop dat de internationale gemeenschap dit ziet. Want wat hier gebeurt is niet anders dan wat er in Oekraïne gebeurt”, zei Mukwege. “Rwanda moet ophouden met M23 te steunen. Het opgelaaide geweld is niet spontaan ontstaan.”
“Het seksueel geweld wordt hier bewust als wapen gebruikt, omdat het niet alleen fysiek, maar ook mentaal schade toebrengt. Het vernielt het hele sociale weefsel. Slachtoffers worden vaak niet meer aanvaard door hun eigen familie of dorp. Dat zijn niets anders dan misdaden tegen de menselijkheid, dan genocide. Maar hier regeert de straffeloosheid. Omdat de daders ook in het leger en de administratie zitten. Omdat iedereen de agressor kent, maar de internationale gemeenschap stil blijft. Die politiek van twee maten en twee gewichten zijn we beu. We verdienen dezelfde behandeling. Als de internationale gemeenschap maar 1 procent van de sancties die het tegen Rusland onderneemt in dit conflict zou gebruiken, zou dat al een wereld van verschil zijn.”
Bemiddelingsrol België?
Mukwege roept België op om een bemiddelingsrol op te nemen in het conflict in Oost-Congo. “We hebben een gemeenschappelijk verleden en daardoor heeft België ook een verantwoordelijkheid.” Eerder tijdens deze Congo-reis zei premier Alexander De Croo (Open Vld) al dat ons land zo’n bemiddelingsrol niet uitsluit. Over de spijtbetuiging van de koning, wilde Mukwege weinig kwijt. “Het verleden is heel belangrijk, maar we moeten er niet te veel mee bezig zijn. Vandaag zitten we hier met een noodsituatie. Als we die niet aanpakken, zal Congo eraan kapot gaan.”
Genks bedrijf
Het Panzi-ziekenhuis wordt gesteund door Belgische universiteiten en ngo’s. Samen met het bezoek van de koning werd ook een uit België geschonken operatietafel ingevlogen. Die dient voor de zes nieuwe operatiezalen die binnenkort worden geopend. “Door onze operatiezalen naar internationaal niveau te brengen, kunnen we de meest complexe operaties uitvoeren”, zegt Mukwege, die specifiek bedankte voor de medische hulp vanuit België.
Het Genkse bedrijf GLIM Services had daarin een groot aandeel. “We hebben hier voor alle medische gassen gezorgd, van zuurstof tot CO2”, zegt zaakvoerder Angelo Cruysberghs, die met een van zijn technici alles samen vier weken aan de slag was in Bukavu. “We zijn het enige Belgische bedrijf dat hier aan de slag is. Voor ons was dit de eerste werf in Afrika, maar er zullen er nu nog volgen. De komende drie jaar zullen we hier in Bukavu trouwens nog vaker terugkeren. Deze nieuwe operatiezalen zijn trouwens zelfs voor Belgische normen hypermodern. En dat allemaal dankzij de bekendheid van dokter Mukwege, die overal ter wereld gaat spreken en enorm veel fondsen kan werven.”
“We zijn tegelijk vol bewondering voor de
kracht en waardigheid waarmee jullie omgaan met dit
trauma”
Koningin Mathilde