Handelsoorlog tussen VK en EU lijkt onvermijdelijk
VERENIGD KONINKRIJK NOORD-IERSE PROTOCOL
“We moeten een kat een kat noemen. De wet die de Britse regering maandag heeft ingediend in het Lagerhuis, is een eenzijdige opzegging van een internationale afspraak. Daar is geen enkele politieke of wettelijke rechtvaardiging voor. Het is gewoon illegaal. De wet is extreem schadelijk voor het wederzijdse vertrouwen en het respect tussen de EU en het VK. Hij werpt een zware schaduw over de toekomstige samenwerking.” Het was een behoorlijk combattieve Maros Sefcovic die gisteren toelichting gaf bij de drie inbreukprocedures die de Europese Commissie opstart tegen het Verenigd Koninkrijk. Sefcovic is de Europese hoofdonderhandelaar van de Brexit-akkoorden. Dat Londen het Noord-Ierse Protocol – de bijzonder ingewikkelde regeling die is uitgewerkt voor Noord-Ierland – eenzijdig wil aanpassen, is voor de EU een regelrechte oorlogsverklaring. Daarom is Brussel van plan hard terug te slaan.
Bureaucratie
Volgens de Britten is de hele regeling veel te bureaucratisch, waardoor de goederenstroom vanuit het Britse eiland naar Noord-Ierland nodeloos ingewikkeld wordt. Volgens Sefcovic slaat die beschuldiging op niets. Tot twee keer tot wapperde hij met drie A4’tjes. “Dit zijn de enige formulieren die een bedrijf nog moet invullen. Dit is geen bundel van 30 pagina’s, zoals de Britten graag laten uitschijnen.” Volgens de Europese Commissie zou de papierwinkel zelfs nog verminderd kunnen worden als Europa meer inzage zou krijgen in de data van alle goederen die van west naar oost gaan. “Maar als Londen ons die niet wil geven, moeten we zelf meer veiligheid inbouwen. We moeten er zeker van zijn dat Britse goederen die niet aan de Europese standaarden voldoen, niet toch op de Europese markt belanden. En dat gebeurt. De smokkel op het Ierse eiland bestaat. Wanneer het gaat om dieren en landbouwproducten, spreken we over de volksgezondheid. Daar moeten we bijzonder voorzichtig mee zijn”, zegt een ambtenaar.
Als de nieuwe Britse wet van kracht zou worden, zal de Britse regering eenzijdig kunnen beslissen welke goederen de Europese eengemaakte markt binnenkomen. “Dat is wettelijk en politiek ondenkbaar”, zegt Sefcovic.
Totale handelsoorlog
De drie inbreukprocedures die Brussel start, zullen niet meteen tot een totale handelsoorlog leiden. Maar op termijn is niet uit sluiten dat de Commissie invoertarieven heft op Britse goederen. Er kunnen ook quota opgelegd worden. Het Europees Hof van Justitie kan Londen ook boetes opleggen. Maar de Britse regering is van plan dat Europees Hof niet langer te erkennen als hoogste scheidsrechter in Brexit-betwistingen. Hoe kan het dan nog boetes opleggen? De kwestie toont hoe diep de kloof kan worden tussen het Europese vasteland en het Britse eiland.
Het is merkwaardig hoe de sfeer tussen beide kampen in sneltempo opnieuw aan het verzieken is. De oorlog in Oekraïne had beide partijen net weer dichter bij elkaar gebracht. Nu kiest Londen opnieuw voor de aanval. Officieel is de communicatie dat de eenheid van het koninkrijk primeert op de goede relaties met de EU. De vrede in Noord-Ierland is belangrijk, daarover is iedereen het eens. Maar in Brussel overheerst het gevoel dat de regering-Johnson te gemakkelijk de kaart van de ontevreden Noord-Ierse unionisten trekt. Vooral zij willen dat de moeizame afspraken over NoordIerland in de prullenmand verdwijnen. Maar een meerderheid in het Noord-Ierse parlement wil helemaal niet dat het Protocol wordt aangepast. Bovendien is de ramkoers die Johnson heeft ingezet, helemaal niet goed voor de eenheid van zijn koninkrijk. Het geeft de Schotse nationalisten nieuwe energie om opnieuw een referendum over de onafhankelijkheid te houden. De Schotse premier Nicola Sturgeon mikt op het najaar van 2023.
Asielzoekers
Er is niet alleen de Noord-Ierse kwestie. Ook het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EVRM) is bij de Britse regering weer de gebeten hond. Dat een uitspraak van Europese rechters de eerste geplande vlucht met asielzoekers richting Rwanda blokkeerde, doet in Londen het debat oplaaien over het Britse lidmaatschap. Verschillende Conservatieve parlementsleden pleiten ervoor om uit het Hof te stappen. “Het is tijd om te vertrekken”, zei Tom Hunt, voorzitter van de Commissie Binnenlandse Zaken. Nieuw is de kritiek op de ‘linkse’ Europese rechters niet. Ook Theresa May dreigde met een Britse exit, maar zover is het nooit gekomen. Het zou ook een heel grote stap zijn. Het EVRM is weliswaar geen onderdeel van de EU, maar het waakt wel over de grondrechten van Europese burgers. De Britten behoorden zelfs tot de grondleggers van het Hof. Mochten de Britten eruit stappen, komen ze in een illuster rijtje terecht: bij het Rusland van president Poetin en het Griekenland van de kolonels. Bovendien staat in de Brexit-akkoorden dat het VK lid blijft van het EVRM. Eruit stappen zou een bijkomende schending inhouden.
Daarom lijkt de kans eerder klein dat Johnson die stap wil zetten. Hij weet ook dat hij daarmee de polarisering in zijn land opnieuw vergroot. Maar hij is wel van plan via een Bill of Rights de macht van het EVRM in te perken. Daarmee zou hij wel punten kunnen scoren. Zeker bij de Conservatieve kiezers leeft de overtuiging dat de rechters in Straatsburg te activistisch zijn. In elk geval zet de regering door met het uitzetten van asielzoekers richting Rwanda. Minister van Binnenlandse Zaken Priti Patel zegt dat ze niet nog een keer wacht op het groene licht van de rechters.
OORLOG IN OEKRAÏNE