Waarom ook Ryanair niet langer gespaard blijft van stakingen
ANALYSE LUCHTVAART ZAVENTEM/CHARLEROI Ryanair-topman O’Leary zei ooit dat hij liever “beide armen zou laten amputeren” dan met vakbonden te onderhandelen. Toch kon hij niet verhinderen dat ze steeds meer een voet tussen de deur krijgen.
Wie deze zomer met het vliegtuig op reis gaat, wacht spannende weken nu de sociale onrust en het personeelstekort tot een golf van geannuleerde vluchten leiden. Na het cabinepersoneel van Brussels Airlines hebben ook de in België gestationeerde stewards van Ryanair aangekondigd dat ze volgende week het werk willen neerleggen op 24, 25 en 26 juni. Hoeveel vluchten geschrapt worden, is nog niet duidelijk. “Maar in het hoogseizoen worden mogelijk 10 tot 12.000 passagiers per dag geraakt”, zegt CEO Philippe Verdonck van de luchthaven van Charleroi.
Het is al de tweede keer in minder dan drie maanden tijd dat er wordt gestaakt bij Ryanair, nadat het cabinepersoneel eind april al drie dagen het werk had neergelegd. Toen schrapte de Ierse maatschappij 280 vluchten van en naar Belgische luchthavens, en moesten zo’n 21.000 reizigers hun vlucht omboeken of annuleren. Hetzelfde conflict ligt ook nu weer aan de basis, nadat de onderhandelingen met de vakbonden vrijdagmiddag opnieuw zijn afgesprongen. Zij beschuldigen Ryanair er onder meer van het Belgische arbeidsrecht niet te respecteren en loonfiches onvolledig af te leveren, waardoor werknemers soms niet elke maand het minimumloon uitbetaald krijgen.
Vriezen in de hel
De beschuldigingen zijn niet nieuw. Het bedrijf van topman Michael O’Leary – die in 2018 nog door de internationale vakbonden tot ’s werelds slechtste baas werd verkozen – lag afgelopen decennia wel vaker onder vuur, omdat het cabinepersoneel in slechte omstandigheden zou moeten werken, of omdat het steeds de achterpoortjes opzoekt. Tot het Europese Hof er eind 2017 anders over besliste, hield Ryanair vol dat zijn werknemers onder de Ierse arbeidswetgeving vielen, waardoor ze minder sociale bescherming genoten en meer niet dan wel het lokale minimumloon verdienden. Ondanks al die klachten slaagde Ryanair er jarenlang in grote stakingen te vermijden en vakbonden buiten te houden. “Het zal vriezen in de hel” voor Ryanair vakbondsleiders ontvangt, zei O’Leary nog in 2017. Maar een jaar later, en na verschillende stakingen, zag hij zich gedwongen om toch met hen aan tafel te gaan. Ook in België claimden de bonden een “historische overwinning”, toen in 2019 voor het eerst een Belgische cao werd afgesloten voor het hier gestationeerde Ryanair-personeel. Sindsdien is de situatie wel verbeterd, getuigden medewerkers onlangs, en is “zowat iedereen” bij Ryanair gesyndiceerd, zegt Didier Lebbe van de christelijke vakbond CNE.
Verdeel en heers
Toch blijft het voor de bonden zwoegen om op de Ierse bedrijfsvoering te wegen. “Waar een maatschappij als Brussels Airlines één thuisbasis heeft, is het personeel van Ryanair verspreid over 82 basissen in Europa”, zegt luchtvaarteconoom Wouter Dewulf (UA). “Bovendien kunnen de belangen per land verschillen.” Ook als er gestaakt wordt in één basis, kan Ryanair vluchten verleggen vanuit andere landen om de impact te beperken. De bonden proberen daarom hun acties Europees te coördineren. En ook piloten, die lang koele minnaars waren van de traditionele bonden, sluiten zich steeds meer aan. Tijdens corona leverden zij 20 procent loon in, met de belofte dat het na de crisis weer verhoogd zou worden. Maar terwijl Ryanair nu al 14 procent meer vluchten uitvoert dan in 2019, wil de directie niet weten van zo’n opslag. De onderhandelingen zitten muurvast, en net als het cabinepersoneel tonen ook de piloten zich bereid het werk neer te leggen deze zomer.