Rusland bedreigt Litouwen om te testen hoe sterk NAVO-front is

Nikolaj Patroesjev heeft gisteren Kaliningrad bezocht. Hij zat er een vergadering voor over de veiligheid van de Russische exclave. Zijn komst geeft aan hoe ernstig Moskou de Litouwse ‘blokkade’ van Russische goederentreinen naar Kaliningrad neemt. Patroesjev is de voorzitter van de Russische Veiligheidsraad en wordt beschouwd als een van de grootste haviken in het Kremlin. De man met wie president Vladimir Poetin een lange geschiedenis in de geheime dienst FSB deelt, laat geen kans voorbijgaan om het Westen – en vooral de VS – te beschuldigen van imperialisme. Daarbij schuwt hij de grote complottheorieën niet. Ook gisteren roerde hij de oorlogstrom. Volgens het Russische staatspersbureau Ria Novosti noemde hij de Litouwse beslissing om geen goederen meer door te laten die op de Europese sanctielijst staan, een “daad van vijandigheid die nogmaals aantoont dat het Westen niet te vertrouwen is”. “Deze maatregel gaat in tegen internationale afspraken”, zei Patroesjev, en hij voegde eraan toe dat Rusland zeker zal reageren. “We werken aangepaste maatregelen uit, die een ernstige negatieve impact zullen hebben op de bevolking van Litouwen.”

Meer details gaf hij niet. Maar de Baltische zeevloot die in de haven ligt, heeft haar militaire oefeningen vervroegd. Dat Zweden en Finland hun kandidatuur hebben ingediend om lid te worden van de NAVO wordt door Moskou ook gezien als een bedreiging. De Baltische Zee wordt een NAVO-meer. Dat speelt zeker mee om nu de spierballen te rollen.

Bang maken

De vraag blijft hoe hard Moskou dit conflict op de spits wil drijven. Wil Rusland met zijn dreigementen de Litouwers bang maken in een poging het Europese sanctiefront te breken? De Litouwers laten zich niet snel intimideren. Premier Ingrida Simonyte herhaalde dat ze alleen maar het Europese beleid uitvoert. Het verwijt dat het Westen internationale verdragen schendt, veegde ze cynisch van tafel. “Rusland schendt zelf elk mogelijk internationaal verdrag.”

Dat Moskou hen nu openlijk bedreigt, bevestigt wel de stelling van de drie Baltische Staten dat Rusland een blijvende, ernstige bedreiging vormt voor de regio. Al jaren waarschuwen ze landen in West-Europa dat ze die dreiging nooit ernstig genoeg hebben genomen. Zij zijn ervan overtuigd dat voor Poetin Oekraïne geen eindstation is. Als hij daar zijn doelen heeft bereikt, zal hij de Baltische Staten destabiliseren. Litouwen staat hoog op Poetins escalatie-agenda omdat het gesandwicht is tussen Kaliningrad en Wit-Rusland, dat door de Litouwers wordt beschouwd als een militair bijhuis van Moskou.

Wankelen

Blijft de vraag wat Rusland te winnen heeft bij een nieuwe escalatie aan zijn grenzen. De Balten worden beschermd door de EU en de NAVO. Bovendien loopt de oorlog in Oekraïne niet naar wens. Waarom zou Poetin zich nog meer ellende op de hals halen door Litouwen – en dus de NAVO en de EU – te provoceren? Alleen redeneren Poetin en de haviken in het Kremlin niet volgens een westerse logica. Bovendien heeft de Russische president al verschillende keren duidelijk gemaakt dat zijn doel niet alleen Oekraïne is. Hij wil de Europese orde aan het wankelen brengen. De Baltische staten destabiliseren past perfect in dat scenario. En Poetin heeft tijd. De Oekraïense regering waarschuwde dat deze week cruciaal wordt in de strijd om de provincie Loehansk.

Volgens Kiev intensifieert het Russische leger zijn aanvallen op Severodonetsk nog. Moskou zou de militairen de opdracht hebben gegeven de provincie tegen het einde van de week helemaal veroverd te hebben.

Zware artillerie

Waarom die deadline? Amerikaanse militaire analisten wijzen erop dat de zware wapens die het Westen aan Oekraïne heeft beloofd volop beginnen toe te komen. Gisteren arriveerden zelfs de Duitse houwitsers. Deze zware artillerie moet de oorlog opnieuw in het voordeel van Oekraine doen kantelen. “Dit is een boksmatch tussen twee zwaargewichten. Geen van beide is knock-out. Dat zal pas gebeuren als de Russische troepen nog meer uitgeput zijn”, twitterde Mark Hertling, voormalig commandant van de Amerikaanse strijdkrachten in Europa. Daarom moet Rusland haast maken. Maar andere analisten blijven erbij dat de klok in het voordeel van Poetin tikt. Zij wijzen erop dat Europa de gevolgen van de dichtgedraaide gaskraan pas echt zal voelen als de winter nadert. Pas dan zal het sanctiefront barsten vertonen. Dat moet de kans verhogen op ernstige onderhandelingen.

Russische Veiligheidsraad