Voor het eerst in 1.073 jaar: zeven planeten op een rij
ASTRONOMIE BOCHOLT
Met acht zijn ze, de planeten in ons zonnestelsel, na de degradatie van Pluto tot dwergplaneet. Vijf daarvan kunt u zaterdag zonder sterrenkijker aan de horizon zien. Voorwaarde is dat u vroeg uit de veren kunt. Astronomen spreken van een heuse planetenparade, met Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus op één lijn aan de hemel. Ze krijgen ook het gezelschap van Neptunus en Uranus, maar die schijnen te zwak om met het blote oog waar te nemen. Extra bonus is de maan die in sikkelvorm passeert. “Dat is vooral een visueel interessant fenomeen. Bij een heldere nacht is het indrukwekkend, omdat het zich schijnbaar vlak bij de maan zich afspeelt, gezien het diepte-effect”, zegt Stijn Meuris, naast zanger ook astronoom. “Het is zeker leuk om eens gezien te hebben. Vooral het helderwitte Venus, het gelige Jupiter en Mars dat rood kleurt, maken indruk. Verwacht zeker niet om zeven felle lampen aan de hemel te zien. Zeker de buitenste planeten zijn moeilijk te zien.”
Geleden van 949
Educatief coördinator Chris Janssen van het observatorium Georges Lemaître in Bocholt spreekt over een uniek moment. “De laatste keer dat de vijf helderste planeten samen met het blote oog zichtbaar waren, is van 2004 geleden. De volgende keer is voor 2040. Maar dat je ze alle zeven kunt bewonderen, heb ik in mijn 50-jarige carrière van waarnemingen nog nooit meegemaakt. Nu ik het opgezocht heb, begrijp ik ook waarom. De laatste keer dat ze alle acht - dus inclusief de aarde - aan één kant van de zon stonden, dateert van 949.”
In de voorbije dagen waren ‘s ochtends al vier heldere planeten zichtbaar. Nu is Mercurius er ook bijgeschoven. “Het is de planeet die het dichtste bij de zon staat en dus het snelste eromheen draait of weer aan de horizon verdwenen is. Vanaf de dertigste juni is Mercurius
’s ochtends niet meer te zien.” Wie de volledige planetenparade in het Bocholtse observatorium wil meemaken, moet zeer vroeg opstaan. “Zaterdag beginnen wij er al om 3.45 uur aan”, zegt Janssen. “Het maanlicht is dit weekend eerder beperkt, wat de zichtbaarheid van de planeten ten goede komt. Doordat Mercurius zich het dichtst bij de zon bevindt, is deze het moeilijkste zichtbaar met het blote oog. Het is vooral bij zonsopkomst laag aan de horizon dat je de meeste kans maakt om de planeet goed te zien.”
Van links naar rechts
Wie een stipje Neptunus en Uranus hoopt te bewonderen, moet dus richting het observatorium in Bocholt. De andere planeten zijn zichtbaar zonder verrekijker, die weliswaar toch handig kan zijn. Voor een optimaal resultaat kiest u een donkere open plek met een goed zicht op de horizon. “Saturnus is als eerste te zien in het zuidoosten. Vanaf 1 uur al”, weet astroranger Jasmine Dirkx van Cosmodrome in Genk, waar ze geen extra event organiseren. “Een uur later volgt Jupiter in het oosten, een halfuur later is het rood- of oranjekleurige Mars wat meer naar links zichtbaar. Venus volgt rond vier uur in het noordoosten en Mercurius tot slot rond zonsopgang.”
Als de wolken geen spelbreker zijn, ziet u van links naar rechts aan de horizon: Mercurius, Venus, de maan, Mars, Jupiter en Saturnus. Uranus en Neptunus staan er tussenin. De volgende keer dat de volledige planetenparade passeert, is overigens in 2492, zo weet Chris Janssen.
→ Meer info over alle planeten op een lijn voor
het ontbijt: www.oglb.be