Stoltenberg legt NAVO-lat erg hoog
De NAVO wil haar snel inzetbare troepen opschalen van 40.000 naar 300.000. Dat heeft secretaris-generaal Jens Stoltenberg aangekondigd aan de vooravond van een ambitieuze militaire top. Maar wie gaat dat betalen? België hinkt nog altijd achterop.
Ambitie uitstralen tegenover een agressief Rusland. Dat wordt de inzet van de NAVOtop die vanavond in Madrid begint. Vooral de oostflank moet verder versterkt worden. De Baltische Staten en Polen vragen veel meer troepen die permanent aan de grens met Rusland gestationeerd zijn of die heel snel ter plaatse kunnen zijn. Als het van NAVO-baas Jens Stoltenberg afhangt, krijgen ze hun zin. Hij wil de snelle reactiemacht die nu 40.000 militairen telt, uitbreiden naar 300.000 eenheden. “Dit wordt de grootste militaire inhaalbeweging sinds het einde van de Koude Oorlog.”
In de Baltische Staten en Polen worden de bataljons uitgebreid tot brigades. Maar ook elders moeten de lucht- en zeemacht en cyberverdediging worden versterkt. Het is de bedoeling dat de 300.000 soldaten vooraf toegewezen worden aan specifieke verdedigingsplannen. Dat is bijzonder ambitieus. Kunnen de lidstaten in korte tijd zoveel militairen extra ter beschikking stellen? Volgens Gustav Gressel, analist bij de European Council on Foreign Relations, zijn zelfs de 40.000 militairen van de snelle reactiemacht nog niet allemaal geactiveerd.
En wat met het prijskaartje? Door de oorlog in Oekraïne hebben alle lidstaten de turbo gezet op alles wat NAVO heet. Het militaire bondgenootschap publiceerde gisteren de jongste cijfers over defensie-uitgaven. Bij de meeste landen gaan die plots steil omhoog – zij het niet overal: België is een van de uitzonderingen. Negen landen zitten nu al op het in 2014 afgesproken niveau van 2 procent van het bnp, nog eens negentien andere landen zullen dat doel in 2024 halen.
Geloofwaardigheid
Maar voor België blijft dat totaal uitgesloten. De regering wil hier naar 1,54 procent van het bnp in 2030 en ziet de 2 procent pas haalbaar in 2035. Bij dat engagement zijn bovendien nog een pak kanttekeningen geplaatst. Internationaal maakt het plan niet al te veel indruk. “Hoe erop gereageerd werd? Niet. Dat zegt genoeg, hé”, zegt een NAVO-bron. “De merite van het Belgische engagement is dat het bestaat. Maar de geloofwaardigheid van België inzake financiële kwesties is al lang niet meer wat ze geweest is.”
Dat Stoltenberg nu al spreekt over 300.000 militairen, geeft aan dat hij harder zal aandringen op timing. “Het zal niet lang duren voor de druk opgevoerd wordt om de Belgische doelen niet in 2035
maar al in 2030 te bereiken”, zegt de NAVO-bron.
In het overzicht dat de NAVO uitstuurde met de geschatte defensiebudgetten staat ons land op de derde laatste plek, voor Spanje en hekkensluiter Luxemburg. Maar dat laatste land is een apart geval. Het Groothertogdom is simpelweg te klein om 2 procent aan uitgaven voor defensie aan te kunnen. De Luxemburgers hebben wel geld en investeren daarom in dure hightech.
De grootste betaler blijven met lengtes voorsprong de Verenigde Staten. Het defensiebudget van de VS bedraagt in 2022 723 miljard dollar. Al de andere NAVO-landen samen komen met 328 miljard dollar nog niet aan de helft. Toch hebben ze nog nooit zo veel geld uitgegeven aan defensie als nu.
Gedeelde pot
Een deel van dat geld gaat naar de gemeenschappelijke bijdragen. Dat gaat niet om de 2 procent die de landen aan defensie moeten spenderen, maar om het deel daarvan dat ze in de gezamenlijke NAVO-pot stoppen. Die gezamenlijke bijdragen vormen de militaire, civiele en infrastructuurbudgetten van de NAVO zelf. Stoltenberg wilde vorig jaar al dat die budgetten drastisch omhoog zouden gaan, en de oorlog in Oekraïne heeft die ambitie zeker niet getemperd. Het gaat om grote bedragen, zegt een ingewijde.
Verdubbelingen en soms zelfs verdrievoudigingen.
Maar de discussie daarover is nog niet afgerond. Op de NAVO-top van vorig jaar in Brussel werd afgesproken dat er een verhoging zou komen, en dat tegen Madrid het ambitieniveau zou vastgelegd worden, zodat er daarna echt cijfers op konden geplakt worden. Het probleem is dat die denkoefening om diverse redenen – onder meer de inval in Oekraïne – nog niet klaar is. Vanuit militaire kant zijn er voorstellen gedaan, maar die zijn simpelweg onaanvaardbaar, zegt een diplomatieke bron. “Dat gaat om een gigantisch cijfer dat niet alleen politiek onaanvaardbaar is, maar simpelweg onbetaalbaar. Dat was te verwachten. Als je aan de racepiloot vraag met welke wagen hij het liefste rijdt, zal dat niet de goedkoopste zijn.”
De screening van al die door de militairen opgesomde behoeftes is nog niet rond. Daarin moet bepaald worden wat er nu echt betaald moet worden met gemeenschappelijke middelen en wat er nationaal of met een paar landen samen kan gedaan worden. Als de Baltische staten en Polen extra NAVO-brigades willen op hun grondgebied, vlak bij de grenzen met Rusland en Wit-Rusland, wie moet de nieuwe kazernes dan betalen? Zijn dat de ‘host-nations’ zelf, of moet dat uit de gezamenlijke pot komen?