Wie betaalt de weg uit de ‘klimaathel’?
KLIMAATTOP SHARM-EL-SHEIKH De energietransitie kost jaarlijks 3.800 miljard dollar. Al op de eerste dag van de VN-klimaattop in het Egyptische Sharm-el-Sheikh werd gisteren duidelijk hoe moeilijk het financiële debat wordt.
Aan grote woorden en plechtige beloftes is er nooit gebrek op de jaarlijkse VN-klimaattop. Wat er achteraf van huis in komt, valt meestal tegen. Klimaatactiviste Greta Thunberg besliste daarom al niet naar de COP27 in Egypte te gaan. Ook George Monbiot, milieucolumnist bij The Guardian, heeft het helemaal gehad met de boulevard aan gebroken beloftes. “Ik ga meestal met niet te hoge verwachtingen naar klimaattoppen, maar als regeringen zeggen dat het ‘nu of nooit’ is en vervolgens kiezen voor ‘nooit’, wordt het mij te veel”, twitterde hij.
Ook Antonio Guterres, de secretaris-generaal van de VN en een fervent pleitbezorger voor meer klimaatambitie, voelt zich al jaren een roepende in de woestijn. Dat gevoel van machteloosheid compenseert hij dan maar met straffe uitspraken. “We zitten op de snelweg naar een klimaathel en we hebben onze voet op het gaspedaal”, zei hij gisteren in zijn openingstoespraak tot de wereldleiders. De keuze waarvoor de mensheid staat, is volgens Guterres simpel: samenwerken of ten onder gaan. De VN-topman wil een pact tussen de rijkste en de armste landen om de energietransitie van fossiele brandstoffen naar duurzame energie in een stroomversnelling te krijgen. Daarvoor moeten de armste landen geld krijgen om de uitstoot te kunnen verminderen en de huidige gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken. Guterres richt zich vooral tot de twee grootste economieen, de VS en China. Zij moeten hun krachten bundelen om zo’n overeenkomst mogelijk te maken.
Getreuzel
Of zijn woorden veel indruk maken, moet de komende twee weken blijken. Maar er hangen donkere wolken boven Sharm-elSheikh. Het geduld van de ontwikkelingslanden met het getreuzel van de rijke landen om hen het geld te geven waarmee ze het heft in eigen handen kunnen nemen, is stilaan op. Mia Mottley, de eerste minister van Barbados, legde opnieuw de vinger op de wonde. Ook op de klimaattop in Glasgow vorig jaar maakte ze indruk met haar ongemakkelijke waarheden over de verantwoordelijkheid van de rijke landen. Dit keer wilde ze het niet meer hebben over alle klimaatrampen die de wereld sinds Glasgow heeft meegemaakt - dat verhaal kennen we, ze ze. “We moeten nu vooral proberen begrijpen waarom we geen stappen vooruit zetten.” Mottley wees erop dat Barbados gewoon niet de middelen heeft mee te doen met de energietransitie. “Het zuiden is overgeleverd aan genade van het noorden. We kunnen geen elektrische auto’s en batterijen kopen. Het noorden leent aan een interestvoet van 1 tot 4 procent, in het zuiden loopt die op tot 14 procent. En dan vraagt iedereen zich af waarom partnerschappen rond energieprojecten niet werken.”
Klimaatfonds
Maar heeft het rijke noorden wel genoeg geld? Mottley wees erop dat de grote bedrijven wel een tandje kunnen bijsteken. “Zij maakten de voorbije drie maanden 200 miljard dollar winst. Misschien kunnen ze 10 procent storten in het klimaatfonds.” Maar ook dat blijven druppels op een hete plaat. Om aan alle verplichtingen te voldoen – van de vermindering van de uitstoot tot het helpen van de arme landen – is jaarlijks 3.800 miljard dollar nodig, of 3.789 miljard euro.
“We speken altijd over miljarden, maar in werkelijkheid gaat het om duizenden miljarden”, zegt John Podesta, prominent lid in het klimaatteam van de Amerikaanse president Joe Biden. Vogens Podesta heeft de overheid al dat geld niet. “We moeten veel meer privégeld losweken om te investeren in de energietransitie.” Speciaal klimaatgezant John Kerry wil in Sharm-el-Sheikh een voorstel lanceren. De vraag is of de regering daarmee zijn verantwoordelijkheid niet probeert te ontlopen. De Franse president Emmanuel Macron wees er gisteren al op dat China en de VS hun financiële ambities moeten verhogen. Ook op grote internationale financiële instellingen als het IMF en de Wereldbank groeit de druk om meer geld vrij te maken voor klimaatbeleid. Zij beheren ruim 5 triljoen dollar. IMF-baas Kristalina Georgieva staat daar niet weigerachtig tegenover. “Als we dit decennium niet meer geld investeren in het klimaat, tekenen we ons doodvonnis”, zei ze eerder.