“Ik moet verhuizen, want ik word gek van suistonen”
Op de website van Elia kan iedereen een plattegrond downloaden van het hoogspanningsnet in België. De kaart vertoont alle verbindingen met een spanning van 70 kilovolt (kV) of hoger. De zwaarste verbindingen kunnen 360 kV aan en zo zijn er twee lijnen in Limburg. Via Maasbracht in NederlandsLimburg steekt een lijn de grens over en vertakken in Kinrooi in westelijke richting via Bree en Hechtel naar Antwerpen en in zuidelijke richting over Genk, Zutendaal en Riemst naar Luik. Verder zijn er in onze provincie nog verschillende verbindingen van 70, 110, 150 en 220 kV. Meestal hangen de kabels boven landbouw- of industriegebied, soms liggen er huizen onder.
Elektrische schok
In Herderen, deelgemeente van Riemst, splitst de 360 kV-lijn verder in twee richtingen: naar Hoei en naar Luik. Die vertakking ligt pal boven de boerderij van Leo Peumans (80). “Ik heb het nieuws over Ventilus gevolgd, maar ik begrijp niet goed waarom ze daar zoveel gedoe over maken. Ik woon nu al 48 jaar onder deze hoogspanningskabels en heb er nog nooit last van gehad. Vroeger kon ik bij mistig weer of als het miezerde een knetterend geluid horen, maar daar heb ik nu geen last meer van”, lacht de boer terwijl hij naar zijn gehoorapparaat wijst. “Vroeger hingen de onderste kabels ook lager. Dat moet destijds een elektromagnetisch veld hebben gecreëerd. Op een dag was ik op mijn koer een metalen kar aan het lassen. Een buurman kwam met zijn fiets voorbij om een praatje te maken. Toen hij de kar aanraakte, voelde hij een elektrische schok. Toch komiek, niet?”
Koe gescreend
Vandaag is die koer een strak gemaaid tuintje met een schommel en schuifaf. Boer Peumans kijkt verbaasd op als we hem vertellen dat in ons land geen crèches of scholen meer mogen worden gebouwd onder hoogspanningslijnen wegens een verhoogd risico op kinderleukemie. “Echt? Mijn kinderen zijn hier opgegroeid en perfect gezond.” Peumans herinnert zich nog een leuke anekdote: “Jaren geleden had ik een drachtige koe. Mensen van het netwerkbedrijf hebben toen een apparaat op de rug van het dier geplaatst. Zo heeft die koe hier vijf of zes maanden rondgelopen. Dat apparaat diende om iets te meten voor de gezondheid van het kalfje, dacht ik. Het kalf is gewoon geboren en is altijd gezond geweest. Ik heb achteraf ook niks meer gehoord over de resultaten van die test, dus het zal wel goed zijn geweest, zeker?”
Mini-Eiffeltoren
Een hoogspanningslijn van 150 kV schuurt in Hasselt langs de villawijk Henegauwberg. De kabels hangen er aan de buitenrand van de wijk net niet boven de huizen. “Eén kabel hangt wel net boven de uithoek van mijn tuin”, zegt een villabewoonster. “Of ik er ooit last van heb? Nee. Geen gezondheidsklachten en ook geen storingen binnenshuis. En ik woon hier toch al heel lang. Ze zijn in het verleden ooit één keer metingen komen doen, maar daarvan heb ik nooit meer iets gehoord.” Opvallend beeld in de Tichelovenstraat in Wijchmaal bij Peer: een rood-witte pyloon staat er pontificaal tussen twee recente huizen. Jochen Rutten woont er sinds 2011. “Voor we deze bouwplaats kochten, hadden we ons wel goed bevraagd. Volgens de buren waren er nooit problemen met de hoogspanningslijn en dus zijn we hier komen wonen. Ik heb er nog nooit nadeel van ondervonden.” En dat er een mini-Eiffeltoren in de tuin staat, stoort de bewoner ook niet. “Als je hier al zo lang woont, let je daar zelfs niet meer op.”
Oorbescherming
HASSELT
Maar in Kinrooi zijn heel andere verhalen te horen. Jean Coolen (69) woont aan de rand van de wijk Zielderveld. Een kleine 50 meter achter zijn huis staat een pyloon van de 360 kV-lijn Vaneyck-Massenhoven. Afgelopen zomer voerde Elia uitbreidingswerken uit aan deze verbinding. “Ze hebben de lijn verdubbeld en sindsdien heb ik iedere dag last van een irritant gesuis. Precies alsof ik kan horen wanneer er veel stroom over de lijn wordt gestuurd. Dan voel ik het gesuis opkomen. Ik hoor het precies in mijn hoofd, maar ook in mijn huis. Alsof het door de elektrische leidingen van mijn huis circuleert. Ik hoor het ook ’s nachts. Zo erg dat ik er wakker van word. Maar mijn vrouw hoort helemaal niets.” Jean Coolen heeft al verschillende oordopjes gekocht? Nutteloos. Het enige wat een beetje helpt, is een koptelefoon die mijn oren volledig bedekt. Soms spring ik in de wagen en ga ik een eindje rijden. Als ik de straat uitrijd, dan voel ik het gesuis al verminderen.” De Kinrooinaar is ten einde raad, hij vindt het frustrerend dat niemand hem wil geloven. “Elia en Fluvius zijn al hier geweest, maar ze vinden niks. Als dit niet stopt, kan ik hier niet blijven wonen. Dan moet ik gewoon verhuizen.”
Palletlift
Hij is alleszins is niet de enige die geluidsoverlast ervaart in de buurt. In de Benjersstraat, bij de volgende pyloon, ligt paardenvoederbedrijf De Hagendoorn. Eigenaar Frits Heuvelmans (70) lacht zijn tanden bloot als we hem vragen of hij last heeft van de kabels boven zijn huis. “Natuurlijk, ik hoor continu hetzelfde geluid. Het is moeilijk te omschrijven: een hoge, ruisende of suizende toon.”
Heuvelmans heeft nog geen klacht ingediend bij Elia. “Waarom zou ik? Er gebeurt toch niks als je klaagt. Het is nu zo en we moeten ermee verder”, klinkt het gelaten.