“Alleen nieuwe ijstijd kan gletsjers redden”
Het smelt. Dat is in 2022 pijnlijk duidelijk geworden op de gletsjers. Op de Morteratschgletsjer in de Zwitserse Alpen is er dit jaar 3 meter ijsdikte verdwenen. “Waanzinnig”, noemt glacioloog Philippe Huybrechts het. “Dat overtrof zelfs ruim het vorige recordjaar, 2003, toen er anderhalve meter verloren ging.” Huybrechts is professor aan de VUB. Hij en zijn team meten al twintig jaar de dikte op van de Morteratsch, een gletsjer nabij Sankt Moritz. Er speelden dit jaar drie factoren een rol in het grote smelten. Allereerst was er de droge winter, waardoor er weinig sneeuw viel. In maart waaide er dan een wolk Saharazand aan, die de Alpen met een donker laagje bedekte. Dat deed minder zonlicht reflecteren en hield meer warmte vast. En daarbovenop kwam de ongemeen warme zomer. In Zermatt, 1.600 meter hoog, klom het kwik in juli tot 30 graden Celsius.
“Er was geen moment dat het smelten ophield”, zegt Huybrechts. “Het smeltseizoen duurde ook uitzonderlijk lang, tot eind oktober. Normaal is het eind september, begin oktober al voorbij.” Zowel Zwitserland als Oostenrijk maakte de warmste oktober sinds het begin van de metingen mee. De temperatuur lag op vele plaatsen ruim vier 4 graden boven het normale.
Een gletsjer is een soort ijsrivier, een grote bevroren massa die zich door de zwaartekracht over land voortbeweegt. In de winter groeit hij aan, in de zomer smelt hij deels weer af. Als er netto meer smelt dan erbij komt, zit de gletsjer met een probleem. Dat is wat door de klimaatverandering aan het gebeuren is.
Niet alleen de Morteratsch smolt stevig weg. Alle Zwitserse gletsjers kregen klappen. Uit gegevens van de Zwitserse academie voor wetenschappen, SCNAT, blijkt dat de Zwitserse gletsjers meer dan 6 procent volume verloren (zie grafiek). In 2003 was dat 4 procent.
Glacioloog Melaine Le Roy meldde gisteren op Twitter dat de Glacier Blanc in de Franse Alpen deze zomer 3,4 meter ijs zag verdwijnen, of 10 centimeter per dag. “Dat zijn getallen die klimatologen in 2060 verwacht hadden, niet nu al”, zegt Huybrechts.
Weg tegen 2300
De Europese gletsjers krimpen al sinds 1900. Rond het jaar 2000 is dat proces versneld. Toen had de Morteratsch zich al 2 kilometer teruggetrokken en daar is sindsdien nog een kilometer afgegaan.
Het doet de zorgelijke vraag stellen: zal hij ooit helemaal weg zijn? Stel dat het 2 graden warmer wordt, dan zou de Morteratsch nog 40 procent prijsgeven, leert een model dat een doctoraatsstudent van Huybrechts opstelde. Wordt het 4 tot 5 graden warmer, dan smelt er 80 procent weg tegen 2100 en is hij helemaal van de kaart geveegd tegen 2150.
Voor de hele Alpen gewagen andere prognoses van een verlies van 97 procent tegen 2100. Wereldwijd zou er geen gletsjer meer overblijven tegen 2300. De Verenigde Naties meldden vorige week, in de aanloop naar de klimaatconferentie in Sharm-el-Sheikh, dat een derde van de gletsjers die door de Unesco erkend zijn als werelderfgoed al tegen 2050 dreigt te verdwijnen. Het gaat om
Glacioloog