Dodelijke psychiatrie

De dodelijke steekpartij in Brussel blijft vragen oproepen. Zo gaat dat meestal bij dit soort drama’s. Eerst is er de woede. Helemaal terecht natuurlijk. Daarna concludeert iemand dat dit een Belgenmop moet zijn. Vervolgens vragen mensen zich af of je gezond verstand gebruiken verboden is in dit land. En uiteindelijk eist de oppositie de kop van een minister of twee. Uit een relaas van de feiten blijkt in elk geval dat de communicatie tussen ziekenhuis en politiediensten helemaal fout is gelopen. Nochtans is een opname in de psychiatrie dagelijkse kost. Zelfs wie niet op een OCADlijst staat, laat je niet zomaar naar buiten wandelen.

Dat je iemand die zich vrijwillig aanmeldt per definitie niet kan dwingen tot een opname, is geen waterdichte uitleg. Ondanks de stelligheid waarmee dit wordt verteld. Situaties zijn voor interpretatie vatbaar. Als iemand zich vrijwillig aanmeldt om dan meteen weer te vertrekken, kan die toch gedwongen worden om te blijven, zo vernemen we uit het werkveld. In Limburg is er veel overleg tussen parket, politie en psychiatrische instellingen over gedwongen opnamen. Ze hebben afspraken gemaakt over welke informatie noodzakelijk is om te kunnen werken en draaiboeken geschreven. Probleem is niet dat er te weinig mensen gedwongen worden opgenomen maar dat dit eigenlijk te vaak gebeurt. Volgens Kirsten Catthoor, psychiater in ZNA Stuivenberg, hoort 10 procent van wie gedwongen wordt opgenomen niet eens thuis in de psychiatrie. Mensen komen daar terecht voor andere dan psychiatrische problemen. Makkelijk voor ordediensten om een crisissituatie op te lossen. Dronken staan roepen op een dak na een stukgelopen relatie volstaat al. In Limburg zijn maar liefst 20 procent van alle opnamen gedwongen. Drie keer zoveel als in Leuven. Een wetenschappelijke uitleg is daar niet voor, maar volgens de inschattingen van de hoofdarts van het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Rekem zou dat kunnen afhangen van wie – naast de spoedarts – de extra beoordeling uitvoert. In Limburg zijn dat vooral huisartsen die zich daar vrijwillig voor opgeven, terwijl dat in Leuven psychiaters zijn. In 2019 heeft een werkgroep al aanbevelingen gedaan om de gedwongen opnamen te professionaliseren. Aanleiding was de dood van Jonathan Jacob in een politiecel. Een van de voorstellen is om de patiënten voor 24 à 48 uur te observeren alvorens een beslissing te nemen. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) verwees gisteren in de Kamer trouwens nog eens naar die observatieperiode. Iedereen is voor die regeling, toch is er nog geen wet. Soms is één dode niet genoeg.