“Eenmaal bewezen, zal de NAVO reageren”

BRUSSEL

Twee doden door raketten op NAVO-grondgebied, dat kan de alliantie niet onbeantwoord laten, zeggen experts. “Anders laat je met je sollen.” Maar eerst moet de mist nog optrekken.

Meteen nadat de raketinslag bekendraakte, maakte Estland al duidelijk dat het “klaar is om elke centimeter van het NAVO-gebied te verdedigen”. De defensieminister van buurland Letland beklemtoonde dat “Russische raketten zijn geland op NAVOgrondgebied”. De Tsjechische premier staat “resoluut” achter zijn Poolse ambtsgenoot.

Polen is lid van het bondgenootschap. En volgens Artikel 5 van het handvest van de alliantie geldt dat een aanval op één van de bondgenoten geldt als een aanval op het hele bondgenootschap. Oog om oog, tand om tand?

Polen zal niet meteen én niet op eigen houtje reageren, zegt David Criekemans, professor internationale betrekkingen aan de Universiteit Antwerpen. “Het gaat nu over de feiten. De Poolse regering hield gisteravond een crisisvergadering om alle informatie samen te leggen. De locatie van de explosie en de route die de raketten hebben afgelegd, zijn cruciaal.”

Volgens Criekemans moet de mist nog optrekken. Een anonieme Amerikaanse functionaris had het over Russische raketinslagen, maar ging het om een doelbewuste aanval of – waarschijnlijker – om afzwaaiers? “Een minder waarschijnlijk scenario is dat delen van Oekraïense luchtafweerraketten zijn neergekomen in Polen.” Vermoedelijk zal Polen vragen om Artikel 4 te activeren. Dat voorziet in consultaties tussen de leden van de alliantie als de veiligheid van een van de lidstaten wordt bedreigd. Dat kan vandaag al gebeuren. Criekemans verwacht dat de alliantie voorzichtig taalgebruik zal bezigen. “In zaken van oorlog en vrede zijn de feiten het liefst zeer juist bij elkaar opgeteld”, zegt hij. Mogelijk worden satellietdata doorslaggevend. In ieder geval: regeringsleiders zullen eerst alle details willen weten voor ze een volgende stap zetten.

Wat als de feiten wijzen op een Russische raketaanval, al dan niet bewust? Defensiespecialist Patrick Bolder verwacht dat het die kant uitgaat. “Dat kan de NAVO niet onbeantwoord laten. Mogelijk is Artikel 5 dan van toepassing.” Maar, voegt Bolder meteen toe, dat betekent nog niet dat de NAVO en Rusland in oorlog zijn. “De lidstaten kunnen ook een herstelbetaling eisen of nieuwe sancties overwegen.”

RAKETAANVAL

Minder terughoudend

Het Kremlin noemde het incident gisteravond al een “Oekraïense provocatie”. Dat Rusland zo’n aanval niet zal toegeven, is geen verrassing. Maar volgens Bolder zal het onderzoek wel degelijk uitwijzen dat Russische raketten per abuis zijn neergekomen in Polen.

Een westerse interventie in Oekraïne blijft in vrijwel alle scenario’s onwaarschijnlijk. Maar de steun aan Kiev zal allerminst verminderen. “Moderne jachtvliegtuigen, langeafstandsraketten, meer tanks. Lidstaten gaan minder terughoudend worden in het leveren van dergelijke wapensystemen.”