“Te weinig voor mensheid en onze planeet”
De drie conclusies na de erg chaotische klimaattop in Sharm el Sheikh: er komt een klimaatrampenfonds, een grote doorbraak als het geen lege doos blijft. Maar nieuwe maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen, kwamen er niet. Evenmin is er een duidelijk akkoord om na steenkool ook gas en olie uit te faseren.
Wél: klimaatrampenfonds
De oprichting ervan is volgens milieuverenigingen en kwetsbare landen een “monumentale overwinning”. Concreet gaat het om een fonds dat door de rijke landen en grote ondernemingen zal moeten worden gespijsd. Het geld zal vervolgens gebruikt worden om kwetsbare landen, die zwaar geconfronteerd worden met de gevolgen van de klimaatopwarming, te ondersteunen. Denk aan de nooit geziene overstromingen in Pakistan, die voor 30 miljard euro aan schade veroorzaakten. Tenminste: als het fonds geen lege doos wordt. In Sharm el Sheikh zijn enkel de grote principes afgeklopt. Hoe het fonds er exact zal uitzien, hoeveel geld erin komt, wie zal bijdragen én wie zal genieten, moet de komende maanden nog worden uitgeklaard. Zo wil bijvoorbeeld China, een van de belangrijkst wereldwijde uitstoters van broeikasgassen, het fonds niet meefinancieren.
De VS en Europa zijn bovendien koele minnaars. “Als de uitstoot van broeikasgassen niet vermindert, is geen geld op aarde immers voldoende voor de schade die ontstaat”, zegt Europees commissaris Frans Timmermans. Vlaanderen spartelt ook tegen. “We waren op Belgisch niveau overeengekomen de oprichting van zo’n fonds niet te steunen. We doen al heel wat, genoeg is genoeg”, aldus Vlaams milieuminister Zuhal Demir (N-VA).
Niet: een ban op olie en gas
Europa, maar ook enkele landen zoals India, lobbyden de voorbije dagen erg hard om in de slottekst een passage op te nemen waarbij overeen werd gekomen om uit olie en gas te stappen. Op de klimaattop in Glasgow vorig jaar waren al afspraken – wel erg vage – gemaakt om het gebruik van steenkool op korte termijn “te verminderen”. Op de valreep sneuvelde immers de term ‘uitfaseren’. Niettemin ijveren experts als de Belgische klimatoloog Jean-Pascal van Ypersele sindsdien voor de noodzaak om het gebruik van alle fossiele brandstoffen af te bouwen, dus ook olie en gas.
Maar zover kwam het niet. De olie- en gaslobby was prominent aanwezig op de klimaattop in Sharm el Sheikh en wist zo’n akkoord tegen te houden. Door de energiecrisis die nu woedt en die vooral in Europa voelbaar is, lagen de kaarten voor zo’n uitfasering bovendien erg slecht. Zelfs over enige verduidelijking over de vermindering van steenkool vonden de onderhandelaars in Egypte geen meerderheid.
Bij milieuorganisaties Greenpeace en WWF koppelen ze het ene aan het andere: “Als we niet snel afstappen van fossiele brandstoffen, dreigt het pas opgerichte klimaatrampenfonds immers eerder een fonds voor het ‘einde van de wereld’ te worden, omdat we zonder een ban op steenkool, gas en olie met dramatische natuurrampen geconfronteerd gaan worden.”
Niet: extra doelstellingen om opwarming te beperken
Experts en heel wat landen drongen de voorbije dagen op sterkere en strengere klimaatplannen aan, kwestie de uitstoot van broeikasgassen veel sneller te verminderen dan tot nog toe al overeengekomen. Zo is er intussen een coalitie van 80 landen, waaronder ook de meeste Europese landen, die vindt dat de globale emissies ten laatste vanaf 2025 omlaag moeten gaan. Volgens hen is dat de enige zekere manier om de klimaatopwarming te beperken tot 1,5 graad Celsius.
“Maar er zijn nauwelijks nieuwe klimaatafspraken gemaakt die niet al tijdens de klimaattop in Glasgow werden vastgelegd”, aldus een teleurgestelde Frans Timmermans, de Europese klimaatonderhandelaar. Gevolg: “We moeten erkennen dat we in Sharm el Sheikh een veel te kleine stap voorwaarts hebben gezet. Te veel partijen zijn gewoon niet klaar om echte vooruitgang te boeken. Dit is niet genoeg voor de mensheid en onze planeet.”
Ook onze federale klimaatminister Zakia Khattabi (Ecolo) reageert “ontgoocheld” op de slottekst van deze 24ste klimaattop. “De berg heeft een muis gebaard, terwijl alle rapporten erop wijzen dat we op weg zijn naar een wereldwijde opwarming van 2,5 graden Celsius, wat een catastrofe wordt voor de mensheid en vooral de meest kwetsbare landen.”