“Het zal een huzarenstuk zijn”
Limburgse advocaten over proces van de eeuw:
“Ik hou mijn hart vast voor als er juryleden
zouden uitvallen. Het is ook maar de vraag of wij het einde
zullen halen”
Adv. Erik Schellingen (Bilzen)
Het proces van de eeuw, volgens de ene. Een dreigend fiasco voor justitie, volgens de andere. Vanaf maandag staan de spots negen maanden lang gericht op het terreurproces in Brussel. “Het is nog altijd koffiedik kijken hoe wij als advocaten van de burgerlijke partijen dit gaan aanpakken”, zeggen drie Limburgse pleiters.
De verwachting is dat het proces in de oude NAVO-kantoren in Evere zes tot negen maanden zal duren. Wekelijks zijn er zittingen van maandag tot donderdag. Vanaf 9.00 uur ’s morgens en totdat de voorzitster acht dat het goed is geweest. Op vrijdag kan iedereen dan even op adem komen. “Tijdens schoolvakanties zijn er eveneens geen zittingen. Alleen zit je dan wel met een communautair aspect. De vakanties in Brussel lopen niet gelijk met in Vlaanderen”, zegt de Bilzerse advocaat Erik Schellingen. De raadsman staat in Evere twee Limburgse agentes van de luchthavenpolitie bij. “Ze hebben de explosies gehoord en oorlogstoestanden meegemaakt. Mijn cliënten zagen verschrikkelijke beelden die je normaal alleen op het slagveld ziet. Nu hebben ze nog altijd posttraumatische stress. Een bijzonder groot trauma, waarvoor wij een schadevergoeding willen vragen.”
“Koffiedik kijken”
Dat meester Schellingen niet elke dag aanwezig zal zijn in Brussel staat vast. “Maar hoeveel dagen ik er wel zal zijn, is een goede vraag. Het blijft koffiedik kijken.
Maandag ga ik sowieso naar de eerste zittingsdag. De praktische zitting heeft niet de duidelijkheid gebracht waarop ik had gehoopt. Gaat men werken in blokken? Behandelen ze nu een deel over de aanslag in Maalbeek en dan over Zaventem? Er is ook de mogelijkheid om de debatten via webradio en streaming te volgen. De burgerlijke partijen krijgen een code om mee in te loggen. Daarnaast wil ik ook afspraken maken met andere confraters en ken ik een Brusselse advocate die vaak namens de burgerlijke partijen zal spreken.”
Afspraken maken met collega’s zal ook advocate Selina Viola uit Tessenderlo doen. Zij vertegenwoordigt een leerlinge van de Hasseltse Hotelschool. “Organisatorisch is het niet simpel voor ons kantoor. Wij gaan een selectie maken van dagen die relevant voor ons zijn. Ik denk dan bijvoorbeeld aan dagen wanneer er experten komen spreken over het vrijgekomen asbest, de rondvliegende glasdeeltjes, enz. Dit is belangrijk om de schade te bepalen. Wij zullen met meerdere collega’s afwisselend aanwezig zijn.”
Voertaal Frans
De eerste week van het ongetwijfeld intensieve proces zal er vooral eentje van luisteren zijn. Het openbaar ministerie leest de ruim 500 bladzijden van de akte van beschuldiging voor. Dat gebeurt in het Frans, de voertaal van het proces. “Ik spreek wel een mondje Frans, maar zal niet het hoge woord voeren. Er zijn honderden
burgerlijke partijen van wie ik een van de velen ben. Een hoofdrol heb ik er niet”, aldus Schellingen. Er zullen tal van vertalers aanwezig zijn in Evere. “Wie wil, kan hoofdtelefoons krijgen om simultane vertaling te horen. Dat gaat snel en goed. Als ik zelf aan het woord kom, zal een goede voorbereiding heel belangrijk zijn”, vult meester Viola aan.
Het strafdossier zelf is maar liefst 67.000 bladzijden dik. Niet bepaald een sinecure om zoiets in te studeren. “Door deze enorme omvang is het inderdaad niet te doen om alles te lezen”, aldus Viola. “Het grote voordeel aan assisen is dat ze op zitting alles opnieuw herhalen. Daar speel je dan op in. Ook is het een kwestie van overleggen met de collega’s om de last te verdelen.” Advocaat Bert Neyens, die een Genks slachtoffer bijstaat, stelt dat hij het geluk heeft om vanaf dag één al in het dossier te zitten. “Een voordeel. Omdat het onderzoek zo groot was, zijn er tussentijds ook drie infosessies georganiseerd. Heel uitzonderlijk, maar hier konden ze niet achterblijven. Je kreeg er onder meer toelichting van onderzoekers en experten bij de vertoonde beelden. Daar is me veel duidelijk geworden om de schadevergoeding voor mijn klant samen te stellen. Bovendien heb ik naar de straftoemeting weinig te maken. Ander voordeel is dat dit dossier als een van de eerste digitaal raadpleegbaar was. Je kon heel doelgericht opzoekingen doen, wat de efficiëntie wel ten goede kwam.”
Vergoeding
Het grootste proces ooit in België zal meer dan 35 miljoen euro kosten. Daarbij niet verrekend, zijn onder meer de kosten voor de advocaten. Hoe zij aan het geld moeten geraken, varieert van raadsman tot raadsman. “Politieagenten zijn verzekerd via Binnenlandse Zaken”, weet Schellingen. “Zij krijgen rechtsbijstand en moeten niet zelf de vergoedingen voor advies betalen.” Voor Bert Neyens is het een ander verhaal. “Mijn cliënt krijgt rechtsbijstand via de familiale polis. Alleen komt deze maar voor een minimumgedeelte tussen. Dat is niet het geval voor het aanwezig te zijn op de zitting en de begeleiding van de klant. Ik hoop een deel kosten te recupereren, door op te treden als pro deo advocaat. Zolang ik zicht heb op een vergoeding, moet ik er voor mijn klant zijn.” Het proces brengt ook heel wat praktische problemen mee voor Neyens, die zijn kantoor in Bree heeft. “Dagelijks van Noord-Limburg naar Evere rijden, is een uitdaging. Daarom dat ik besloten heb om er op hotel te gaan. Dat maakt het er op gezinsvlak ook niet eenvoudiger op.” Selina Viola rekent ook op een vergoeding via rechtsbijstand. “Maar er wordt heel moeilijk over gedaan over welke dagen ze willen betalen. De verzekeraar voelt de bui natuurlijk ook hangen.”
Eindmeet
Dat het een intensief proces zal worden, is een understatement. Het terreurproces in Parijs, met dezelfde leden als deze cel, haalde na acht maanden de eindmeet. Of dat ook in Brussel het geval zal zijn, durft niet iedereen te zeggen. Sven Mary, de Brusselse strafpleiter en voormalig advocaat van beschuldigde Mohamed Abrini, heeft zijn twijfels. “Er zijn 12 effectieve juryleden en 24 reserves. Ik vrees echt dat we met die 36 juryleden de eindmeet niet gaan halen.” Ook meester Bert Neyens stelt zich vragen bij het aantal juryleden. “Dat zijn er inderdaad weinig. Er gaan altijd zieken zijn of juryleden die om andere redenen moeten afhaken. Er zullen ook ongetwijfeld nog wat geschillen zijn onderweg. Ik denk niet dat die beschuldigden goed zullen meewerken. Anderzijds zijn we al tot hier geraakt. Het probleem met de glazen kooi is overwonnen en de samenstelling van de jury is ook gelukt.”
Meester Erik Schellingen leeft tussen vrees en hoop. “Ik heb geen glazen bol, maar het zal een huzarenstuk zijn. Toegegeven, ik hou mijn hart vast als er juryleden zouden uitvallen. Het is ook maar de vraag of wij het einde halen. Uit de grond van mijn hart hoop ik voor de slachtoffers op een uitspraak. Anders zou dat weer een enorm drama zijn. Recht moet hier geschieden. Dat verdienen de slachtoffers en de rechtsstaat.”
“Door de énorme omvang van het strafdossier - 67.000 bladzijden dik - is het niet te doen om alles
te lezen”
Adv. Selina Viola (Tessenderlo) “Dagelijks van NoordLimburg naar Evere
rijden, is een uitdaging. Daarom dat ik besloten heb om er
op hotel te gaan”
Adv. Bert Neyens (Bree)