Tunesiëdeal van Europese Unie lijkt nu al mislukt

De EU sloot afgelopen zomer een akkoord met Tunesië, dat in ruil voor geld bootmigranten zou tegenhouden. Die missie lijkt mislukt. Augustus was voor Italië de drukste migratiemaand sinds oktober 2016.

De omstreden deal die de Europese Unie half juli met Tunesië sloot, stremt de migratie vanuit het NoordAfrikaanse land richting Europa niet. In augustus kwamen meer dan 25.000 mensen over zee naar Italië, van wie veruit het grootste deel overstak vanuit Tunesië naar het eilandje Lampedusa. Daarmee is augustus de drukste maand sinds oktober 2016, toen de Syrische burgeroorlog een vluchtelingencrisis op gang bracht.

Vorige week was Manfred Weber, leider van de Europese Volkspartij waarbij ook cd&v is aangesloten, in Tunis om aan Tunesisch president Kais Saied opheldering te vragen. Maar intussen doen de cijfers het ongemak over de deal in Europa zelf groeien. In Italië voelt premier Giorgia Meloni de druk toenemen.

Nochtans hoeft het niet te verbazen dat de deal niets oplevert, zegt Salvatore Nicolosi, docent internationaal en Europees migratierecht aan de Universiteit Utrecht en de VUB. “Toen de deal gesloten werd, klonk het dat de details in de dagen erna bekend zouden worden gemaakt. Maar vandaag heerst nog steeds veel onduidelijkheid. Het is een intentie-overeenkomst waarvan nog weinig is gerealiseerd.”

1 miljard euro

In het omstreden akkoord werd aan president Saied ongeveer 1 miljard euro beloofd. In ruil daarvoor moest hij onder meer instaan voor een betere bewaking van de grens. Een tiende van het bedrag werd overgeschreven als steun voor het grensbeheer van Tunesië, de rest zweeft in de lucht. Maar het land slaagt er helemaal niet in de migratie richting Europa af te remmen. Dat komt door het autoritaire leiderschap van Saied en de economische malaise waarin het land verkeert, zegt Nicolosi. Migranten uit Afrika ten zuiden van de Sahara bleven vroeger overwegend in Tunesië om daar te werken, maar zij worden nu door Saied aangewezen als zondebok voor de malaise. Het gevolg is dat heel wat jonge Tunesiërs en Afrikaanse migranten weg willen uit het land. Voor die laatste groep worden mensenrechtenschendingen niet geschuwd. Onlangs werden 27 dode migranten aangetroffen in de woestijn in het grensgebied met Libië, nadat ze daar zonder eten of water door Tunesische grenswachten achtergelaten waren.

Lange adem

Vorige week wees staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (cd&v) erop dat de overeenkomst met Tunesië op langere termijn wel zijn vruchten zal afwerpen, maar dat het tijd kost. Ze steekt niet onder stoelen of banken dat het komende winter moeilijk wordt.

Maar volgens heel wat experts zal de deal ook op lange termijn geen soelaas brengen. Volgens Nicolosi zullen hekken en patrouilles mensen niet tegenhouden om in Europa een beter leven of bescherming te zoeken. “Het drijft hen in de armen van smokkelaars.” De oplossing ligt volgens de professor in het mogelijk maken van legale migratie voor wie zich makkelijk kan integreren op de Europese arbeidsmarkt en het opzetten van humanitaire corridors zodat wie moet vluchten dat kan zonder hulp van smokkelaars. Ook moet Europa meer investeren in lokale economieën om de wortels van het probleem aan te paken.