“Als het met de relatie vóór borstkanker goed zat, wordt ze erna vaak nog sterker”
Borstkanker hakt er niet alleen bij de patiënten zelf zwaar in, het overdondert ook het leven van hun partners en andere familieleden. Arts en journaliste Marleen Finoulst verkent het thema in het boek ‘Omhelzingen’ met getuigenissen en advies van experts
Borstkanker treft een op de acht tot een op de negen vrouwen. In België gaat het om zo’n 11.000 dames per jaar. Daarnaast zijn er jaarlijks ook een honderdtal mannelijke pechvogels. “Het hele gezin wordt geraakt. Da’s natuurlijk ook bij andere kankers zo, maar dit boek dat ik in opdracht van Pink Ribbon maakte, focust op hoe borstkanker diep inwerkt op de naaste omgeving van een patiënt”, vertelt arts en journaliste Marleen Finoulst die voor Het Belang van Limburg de medische rubriek Check Gezondheid schrijft. “Er valt soms een inkomen weg, want dikwijls zijn de borstkankerpatiënten nog beroepsactieve vrouwen. En hoe beredder je als partner het huishouden? Mensen vragen de partner ook altijd ‘Hoe is het met uw vrouw?’ maar zelden ‘Hoe is het met u?’.”
Hoe je ermee omgaat, zal ook afhangen van persoon tot persoon?
Marleen Finoulst: “Mannen zijn niet altijd even communicatief of willen geen hulp. Die wordt wel aangeboden in de borstcentra: mannen/ partners kunnen langs die weg naar de psycholoog, maar meestal wijzen ze het af. ‘Mijn vrouw is ziek, ik niet’, is dan de uitleg. De reactie verschilt van persoon tot persoon.”
De hormoonbehandeling blijkt nogal parten te spelen: goesting in seks verdwijnt. Wat gebeurt er?
“De meeste borstkankers zijn hormoongevoelig. Die vrouwen krijgen vijf jaar nabehandeling met hormonen. We noemen het hormoonbehandeling, maar eigenlijk zijn het anti-hormonen die de eigen hormoonproductie volledig onderdrukken. Die behandeling dient om borstkankercellen die eventueel toch nog ergens in het lichaam zitten na een operatie, bestralingen en chemo, te vernietigen. Hormonen heb je nodig voor lustgevoelens. Als je die hormonen onderdrukt, valt ook het libido weg bij vier op de vijf vrouwen. Ook niet gemakkelijk voor hun partner.”
Een man getuigt in je boek dat ie al twaalf jaar geen seks meer heeft sinds de borstkankerdiagnose bij zijn vrouw.
“Tja, je kan het bespreekbaar maken,
“Bij hormoonbehandelingen smelt het libido weg. Dat is ook niet gemakkelijk voor de partner” maar niet zomaar oplossen. Als de goesting weg is, is ze weg. Een gespecialiseerd seksuoloog zegt erover: bij sommige koppels die mekaar heel goed kennen en een heel goede relatie hebben, durf ik al eens voorstellen dat een sekswerker misschien een oplossing is. Het blijft moeilijk voor de partner met kanker natuurlijk. Soms komt de goesting wel terug na vijf jaar hormoonbehandeling. De intimiteit komt wel niet van vandaag op morgen. Vier op de vijf vrouwen hebben geen seks tijdens ruim een jaar van borstkankerbehandeling. Je bent met andere zaken bezig, met overleven. Tijdens de nabehandeling begint de afwezigheid van seks te spelen. En dan merk je: de relatie gaat niet meer hetzelfde zijn. Het is een kant van het borstkankerverhaal die je niet vlug in de media leest. Veel koppels in die situatie proberen toch seks te hebben, ondanks het gebrek aan goesting. Vaak is vaginale droogte dan een pijnlijke spelbreker.”
In het boek raadt een expert dan glijmiddel Pjur Woman aan.
“Die experte is gespecialiseerd in kankerpatiënten en het seksleven dat stilvalt. Zij durft er heel ongedwongen over spreken en zegt dat heel veel chirurgen of gynaecologen die die vrouwen behandelen, daarover zwijgen. En dan vallen die vrouwen ineens uit de lucht. We hebben ook een getuigenis van een vrouw wier man borstkanker heeft gehad. Die mannen krijgen exact dezelfde antihormoontherapie als vrouwen.”
En die mannen hebben ook geen zin in seks meer?
“Neen. Die mannen worden emotioneel, lusteloos, voelen zich een bloemzak en hebben libidoverlies. Hun vrouwen denken: hij ziet me niet meer graag. Het geeft enorm veel misverstanden.”
Meestal houden relaties wel stand, ondanks de borstkanker en alle nasleep?
“Ja. Veel vrouwen denken: mijn partner gaat me niet meer graag zien met één borst of met een prothese. De vrouw heeft gewichtstoename, libidoverlies, borsten kunnen geheel of gedeeltelijk weg zijn,... De (anti)hormoontherapie brengt hen abrupt in de menopauze. Ineens voelen ze zich minder vrouwelijk, maar voor de meeste mannen is dat geen punt: ze zien hun vrouw nog even graag. Een relatietherapeut die ik interviewde stelt: als de relatie goed zat vóór de kanker, wordt ze dikwijls nog sterker. Maar als de relatie al slecht zat ervoor, wordt het moeilijk.”
De relatie wordt wel anders, je moet als koppel “een nieuw scenario schrijven”, zoals een getuige het uitdrukt.
Marleen Finoulst
“Ja, het wordt nooit meer hetzelf de als vóór de kanker. Dat vond ik ook heel frappant. Je moet vijf jaar naar nacontroles, en als je daar door bent, ben je nog niet echt genezen. Kijk naar Martine Tanghe. Je kan ook na twintig jaar hervallen. Het gekke is dat borstkankercellen die uitgezaaid zijn, soms tien of vijftien jaar stilzitten. En plots worden ze getriggerd en krijg je toch weer kanker.”
Een ander aspect in het boek: hoe leg je jonge kinderen uit dat je borstkanker hebt?
“Tien à vijftien jaar geleden werden kleine kinderen niet of amper ingelicht. Maar die kinderen merken wel dat er iets scheelt met hun mama. En ze zoeken vaak de fout bij zichzelf: ik heb met de bal tegen mama’s borst gegooid, daardoor is ze nu ziek. Je hoeft niet naar een therapeut om kleine kinderen te vertellen dat je kanker hebt. Het blijft zwaar maar het wordt behapbaarder want er zijn middelen om dat met een kind te bespreken. Een onco-psychologe geeft in het boek goeie raad over welke woorden je kan gebruiken. Er bestaat ook een boekje waarin de ziekte eenvoudig wordt uitgelegd voor kinderen. Haaruitval betekent niet dat mama dood gaat, het betekent dat de medicijnen werken.”
Dit weekend zit u in ons livecenter op de eerste rij voor enkele beslissende duels in de eindronde. Zaterdagavond (20u) zenden we Sp. Hasselt - Ninove met videobeelden uit op onze website. In de provinciale voetbalreeksen kennen we zondag drie promovendi: één in tweede, en twee in derde provinciale. Ook deze duels kan u in ons livecenter volgen. Volg de ontknoping op de voet op www.hbvl.be.