Tientallen kerken met sluiting bedreigd
Veel gebouwen staan te verkommeren door dalend aantal gelovigen
De komende jaren zullen er tientallen parochiekerken in Vlaanderen de deuren sluiten, gesloopt worden of een andere bestemming krijgen. Dat blijkt uit een grootschalige bevraging van Vlaams minister Geert Bourgeois (N-VA) bij alle kerkbesturen.
De 1.800 parochiekerken in Vlaanderen lopen al jaren leeg. Het kerkbezoek is enorm gedaald en nog maar vijf procent van de Vlamingen – zo’n 250.000 gelovigen – gaat wekelijks naar de kerk. ‘Omdat dat aantal in de toekomst nog meer zal dalen, vrezen we dat veel kerken op termijn leeg komen te staan. En dat willen we absoluut vermijden, want leegstand werkt verval in de hand’, aldus Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Geert Bourgeois (N-VA). Om een goed zicht op de situatie te krijgen, vroeg hij aan alle kerkbesturen, de zogenaamde kerkfabrieken, om een meerjarenplan op te stellen over hoe zij de toekomst zien. De overgrote meerderheid van die plannen is nu binnen. En de conclusie is dat er zich de komende jaren een heuse omwenteling afspeelt onder de 1.800 Vlaamse parochiekerken.
Zo blijkt uit de bevraging dat zeer binnenkort twaalf kerken in Vlaanderen de deuren sluiten als gebedshuis. Voor in totaal veertig kerken wordt die optie zeer ernstig overwogen, blijkt uit de informatie die de kerkfabrieken aan Bourgeois bezorgden. 41 kerkfabrieken geven ook aan dat ze ‘hun’ kerk in grote mate gaan openstellen voor andere activiteiten. Net geen 90 kerkbesturen overwegen die optie op dit moment zeer ernstig.
Andere activiteiten
Bourgeois is een grote voorstander van het idee om de gebouwen open te stellen voor andere activiteiten, en stelt daarvoor ook subsidies ter beschikking ‘zodat er zinvolle bestemmingen worden gevonden voor kerkgebouwen. Want ik wil absoluut vermijden dat ons kerkpatrimonium verkommert doordat het gebouw niet of nog amper wordt gebruikt voor erediensten.’ Bourgeois hoopt ook dat een andere invulling van een leegstaande kerk de omgeving een duwtje in de rug kan geven. Zo is in een Mechelse wijk een leegstaande kerk tot hotel omgevormd, en blijft in het WestVlaamse Wielsbeke de Sint-Laurentiuskerk weliswaar dienst doen als gebedshuis, maar wordt er op dit moment in het gebouw door het gemeentebestuur ook een bibliotheek ingericht.
Delicaat en emotioneel
Er wordt niet uitgesloten dat er ook kerken gesloopt worden, tenminste wanneer het niet over een van de 600 kerken gaat die als monument beschermd zijn. Niet alle gebouwen zijn immers geschikt om andere activiteiten in te ontwikkelen. Bourgeois: ‘Ik ben er mij van bewust dat de denkoefening die nu wordt gehouden delicaat en emotioneel is. Mij gaat het ook niet om hoeveel kerken er nu een andere bestemming krijgen. Ik wil vooral dat de gebouwen, als ze niet langer gebruikt worden voor erediensten, een zinvolle nevenof herbestemming krijgen.’ Tegen de achtergrond spelen ook de onvermijdelijke financiële moeilijkheden. De lokale overheden, die het vandaag knap lastig hebben, dragen immers ook financieel bij aan het beheer van de parochiekerken op hun grondgebied. De Bischoppenconferentie van België begrijpt dat het onmogelijk is om alle kerken aan te houden, maar waarschuwt toch dat qua nevenactiviteiten niet alles door de beugel kan. ‘Er zal telkens moeten worden nagegaan of die nevenactiviteit verzoenbaar is met de blijvende bestemming van het gebouw voor de rooms-katholieke eredienst’, zo stelt de Bischoppenconferentie. Een tijd geleden adviseerde diezelfde Bischoppenconferentie nog negatief op een vraag om in kerken ook burgerlijke activiteiten zoals wettelijke huwelijken te laten plaatsvinden.