WOI
DE EERSTE 100 DAGEN
De Groote Oorlog was meer dan de loopgraven aan De Ijzer. De schokkende eerste maanden aan het front. Dag op dag, 100 jaar geleden.
30 SEPTEMBER
Twee dagen beuken de mortieren nu al in op de Antwerpse forten. Elk stuk van de zware Duitse artillerie die buiten het bereik van de Belgen is opgesteld, kan tot tien granaten per uur droppen. Ze worden hoog afgevuurd zodat ze bijna verticaal op hun doel vallen en zijn zo gemaakt dat ze pas ontploffen als ze zich zo diep mogelijk in hun doelwit hebben geboord. De forten zijn er niet tegen bestand. De steunpilaren worden geraakt en onder het eigen gewicht storten de koepels vaak in. Uit Lier, Tisselt, Heist-Op-den-Berg en Duffel komen berichten van zware bombardementen. Op de terugtocht na het offensief van de voorbije dagen hebben de Belgen, zo blijkt nu, de forten van Walem en Breendonk zelf vernietigd zodat ze niet in handen van de vijand vallen. In Antwerpen overheerst de uitzichtloosheid, schrijft Jozef Muls in ‘De val van Antwerpen’. De tragische dagen waren thans begonnen. Sedert 28 September hoorden wij, zonder ophouden, het doffe brommen der kanonnen. Sedert het bombardement van ‘t jaar 30 had Antwerpen dergelijk geluid niet meer vernomen. Sedert den Franschen tijd was het geleden dat wij nog belegerd werden. De gang van den tijd bracht weerom den oorlog rond onze wallen met een nieuw en nooit vermoed geweld. Het brutale was daar bezig, het gebas der oorlogsbeest, ginder aan de uiterste grenzen der antwerpsche vesting. (...) Tusschen slaap en wake kwam het ons wel voor als een ver onweer, een staag gerommel van donder, waar wij aan wenden, dat ons plots weer opviel, bij ‘t ontwaken, en, in de duizeling, ons voorkwam als het gonzen van de lucht zelf. Het scheen mij soms dan ook alsof wij waren als vervolgde menschen, die met hun nog geredde schatten gevangen zaten in diepe donkere katakomben, waar zij nog wel door de duistere gangen en onder de lage gewelven konden bewegen, maar nooit meer zouden uitgeraken, en aan de uiterste poorten hooren zij het onverbiddelijk gebeuk van den vijand die elk oogenblik kan binnenstormen met roof en verdelgingszucht... Het was nacht rondom ons, ook overdag. Want wij kregen weinig of geene berichten over die beslissende mokerslagen die op onze gepantserde borstweer werden toegebracht.’