De schrik van Google en Gazprom
Margrethe Vestager legt als eurocommissaris megabedrijven het vuur aan de schenen
BO LIDEGAARD Hoofdredacteur Politiken Je kan Vestager van veel dingen beschuldigen, maar angst is daar geen van
Nadat ze deze week het machtige Russische gasbedrijf Gazprom de duimschroeven aandraaide, is Margrethe Vestager goed op weg één van de meest gevreesde politici ter wereld te worden. Haar job: Europees commissaris voor Mededingingsbeleid. Haar hobby: olifantjes breien.
De hardste tante van Brussel, wordt ze genoemd: de Deense politica Margrethe Vestager, sinds september vorig jaar Europees Commissaris voor Mededingingsbeleid. Deze week nam ze het Russische Gazprom onder handen, maar daarmee is ze niet aan haar proefstuk toe: eerder klaagde ze het Amerikaanse Google aan wegens machtsmisbruik. Het heeft 90 procent van de Europese markt ingepalmd en geeft concurrenten geen kans, met alle gevolgen van dien voor consumenten. Beide bedrijven riskeren miljardenboetes. De internationale zakenwereld panikeert telkens Vestager een persconferentie belegt. Maar de ‘ powerwoman’ van de EUcommissie lijkt immuun voor de druk, onbevattelijk voor stress. Ook al dreigt ze met enorme miljardenboetes, ook al ligt ze nu op ramkoers met Poetin en co., die toch geen lieverdjes zijn. ‘Ach, ik doe net hetzelfde wanneer Europese bedrijven de concurrentieregels zouden overtreden’, repliceert ze. Voorbeeldje van haar ‘ cool’: toen ze voor het Europees Parlement haar ‘examen’ moest afleggen – collega’s van haar werden stante pede weer naar huis gestuurd – maakte ze lachend haar entree, nam ze rustig de tijd voor een foto, en wist ze zelfs de meest kritische vragen met een kwinkslag te beantwoorden. ‘Je kan haar van veel dingen beschuldigen, maar niet van angst’, vertelde de hoofdredacteur van het Deense
Politiken aan de internationale pers.
Populair
47 jaar oud is Vestager. Op haar 29ste werd ze voor het eerst Deens minister, van Onderwijs en Kerken. Later werd ze ook voorzitter van haar partij Links, die eigenlijk veeleer een liberale centrumpartij is. Onder haar beleid verdubbelde het aantal stemmen, ondanks enkele controversiële maatregelen zoals het inperken van werkloosheidsuitkeringen en het invoeren van langere loopbanen. Ontevreden Denen deden haar een beeldje met een opgestoken middenvinger cadeau. Het verhaal gaat dat ze het ‘kunstwerk’ een prominente plaats in haar nieuwe kantoor heeft gegeven. ‘Het moest gebeuren’, zei ze stoïcijns over de onpopulaire maatregelen. Aan de jongste Deense verkiezingsuitslagen te merken, gingen de Denen met die uitleg ook akkoord. Nu ze eurocommissaris is, heeft ze haar gezin – haar man, een wiskundeleraar, en drie dochters – moeten achterlaten in Denemarken. Vestager geeft toe dat het niet evident is haar gezin te combineren met haar drukke job.
Sportief
De rijzige en sportieve Vestager – als ze op kantoor toekomt, heeft ze vaak al 6 km lopen in de benen en in eigen land was ze vaak op de fiets te zien – stond overigens model voor Birgitte Nyborg, het hoofdpersonage van de populaire Deense fictiereeks Borgen over een vrouwelijke premier. ‘Actrice Sidse Babett Knudsen volgde me een tijdje om zich op haar rol voor te bereiden’, verklapte Vestager aan EU Observer. De gelijkenissen zijn dan ook frappant: een populaire politica, stemmenwinst, gegoochel om haar job met haar gezinsleven te combineren.
Koud en onpersoonlijk
Intrigerend detail: Margrethe Vestager breit. Olifantjes. Ze begon daarmee tijdens Deense ministerraden die lang aansleepten. ‘Ik maak vooral olifanten met grote oren en een grote slurf’, legt ze uit. ‘Olifanten onthouden alles, maar koesteren geen wrok.’ En dus kreeg haar opvolger als Deens minister van Financiën als welkomstgeschenk een grote gebreide olifant cadeau. Andere exemplaren veilt ze voor goede doelen. Maar achter dat huiselijke imago – de fiets, de breinaalden – gaat een taaie tante schuil, die keihard kan uithalen. Haar voorganger, EU-commissaris Joaquin Almunia, probeerde met Google tot drie keer toe tot een vergelijk te komen. Vestager ging meteen voor de rechttoe rechtaan-aanpak om een lijn in het zand te trekken. Anders bereik je niks. Eén van haar bijnamen is dan ook ‘de Iron Lady van Denemarken’, naar Margaret Thatcher. ‘Ze komt soms heel onpersoonlijk over, koud zelfs’, zegt Martin Krasnik, presentator van een Deens politiek praatprogramma. En dat beseft ze. Op sociale media doet Vestager sinds kort haar best om het wat luchtig te houden, met grappige foto’s of opmerkingen over haar bezigheden.
Apple en Starbucks
Met Google en Gazprom is Vestager overigens nog niet aan het einde van haar Latijn. De komende maanden en jaren wil Europa ook achter megabedrijven als Apple, Amazon, Fiat en Starbucks aangaan. Vestager vindt trouwens zelf niet dat ze te hard van stapel loopt door meteen ’s werelds grootste bedrijven aan te pakken. ‘Consumenten rekenen erop dat bedrijven concurrentieel zijn en kunnen zijn. Het is mijn job ervoor te zorgen dat dat ook zo is.’