Wereldster openlijk over ‘hun’ Stromae
‘Stromae is in Rwanda een icoon. Iemand op wie we zó trots zijn omdat hij ons land vertegenwoordigt. Zijn muziek speelt hier uit elke radio. Zijn gezicht staat op grote billboards in de straten. Kinderen doen voortdurend zijn danspasjes na. Iedereen is gewoon wild van hem.’ Aan het woord is Vanessa Raissa Uwase (23), een van de Rwandese nichtjes van Stromae (30). De jonge vrouw – eerste eredame Miss Rwanda 2015 – woont en studeert in Kigali. Ze is de eerste bloedverwante van Stromae die bereid is om openlijk te praten over haar bekende BelgischRwandese neef. Samen met tienduizenden andere Rwandezen kijkt Vanessa al wekenlang uit naar deze dag. Want vanavond staat Belgiës grootste artiest in de broeierige hoofdstad Kigali op de planken in het grote, uitverkochte Amaharo-stadion.
De ontgoocheling was gigantisch toen Stromae – geveld door malaria – in juni vroegtijdig zijn A Afrika-tournee moest annuleren. ‘Iedereen had zo verlangd naar zijn komst. Toen bleek dat hij malaria had opgelopen, kreeg iedereen schrik dat Stromae nooit meer z zou willen terugkomen. Gelukkig s staat hij hier nu eindelijk toch.’ Voor Stromae zelf wordt het vana avond zijn meest persoonlijke conc cert ooit. Zijn reis naar Rwanda betekent de terugkeer naar zijn tweede vaderland dat hij nooit heeft gek kend. De plek waar zijn ‘afwezige’ v vader Pierre Rutare tijdens de genoc cide in 1994 op zijn 36ste samen met h honderdduizenden andere mensen v vermoord werd. Dat zijn Rwandese familie wil prat ten, is hoogst uitzonderlijk. Want zij weten dat Paul Van Haver – de echte naam van Stromae – zelf al jarenlang haast elke vraag over zijn Rwandese achtergrond vakkundig uit de weg gaat. ‘Ik denk dat hij bang is om zeer gevoelige verhalen over Rwanda te horen’, vertelt Vanessa in een lang gesprek vanuit Kigali. ‘Paul houdt wellicht alles liever voor zichzelf uit schrik om emotioneel te worden. Maar dat komt, denk ik, ook omdat hij niet zo veel weet over zijn verleden. En al zeker niet over zijn vader, die hij nooit echt gezien heeft omdat hij zo vroeg in de oorlog is gestorven. Ik kan je verzekeren: dat is ook echt allesbehalve een happy story.’ Stromae koestert al zijn hele leven een haat-liefdeverhouding ten opzichte van Rwanda. Zijn relatie met het land wordt het best omschreven als een mengelmoes van fascinatie en liefde, maar ook van aarzeling, schrik en zelfs gemis. Al die – vaak tegenstrijdige – gevoelens uiten zich duidelijk in zijn muziek. Nochtans blijft hij daar in zeldzame interviews erg behoedzaam over. Dan zegt hij dat hij is opgegroeid als een Brusselse puber, die op de kunstacademie heeft leren zingen en drummen.
Papaoutai?
Toch heeft Stromae nooit helemaal kunnen verbergen dat zijn roots in Rwanda al van jongs af aan door zijn hoofd spoken. In zijn wereldhit Papaoutai (vertaald: Papa, waar ben je?) zingt hij het meest nadrukkelijk over de afwezigheid van zijn vader. Het clipje werd op YouTube al bijna 300 miljoen keer bekeken. Veel mensen denken dat de zanger zich in het nummer kwaad maakt op zijn vader omdat die hem kort na zijn geboorte verlaten heeft. Vanessa vermoedt dat Stromae het daar tot op vandaag nog altijd zeer moeilijk mee heeft. Ze is voorzichtig: ‘Eigenlijk zou ik hem zelf willen vragen wat hij met het nummer precies wil zeggen. Maar ik weet dat het allemaal zo gevoelig ligt. Persoonlijk denk ik dat hij met zijn song wil zeggen dat hij verdrietig is dat hij zijn papa als kind nooit heeft gezien. Maar een deel van het liedje gaat volgens mij zeker ook over de genocide en de manier waarop zijn vader uiteindelijk overleden is.’ De vele vraagtekens over zijn ‘afwezige vader’. De twijfel. Het gemis. De oude familiefoto’s waarop Van Haver duidelijk ziet dat hij als twee druppels water op zijn pa begint te lijken. Het zorgt er allemaal voor dat de zanger uiteindelijk tóch op zoek gaat naar zijn papa. Want hij blijft over dezelfde vra- gen piekeren: wie is die man toch? En waarom verliet hij mij toen ik pasgeboren was?
De architect
Tot voor kort was er amper iets bekend over Pierre Rutare. De Rwandese krant Izuba Rirashe achterhaalde dat Pierre Rutare op 19-jarige leeftijd in 1978 naar België kwam. Voordien leefde de vader van Stromae bij zijn ouders, broers en zussen in Shyorongi, een klein dorpje op een half uur rijden van Kigali. Ze hadden het niet breed thuis. De politieke situatie in Rwanda was in die periode ook zeer gespannen. Pierre Rutare zag daarom meer toekomst in België. Hij overtuigde Gabriel Gasamagera, de grootvader van Stromae, van het idee om in ons land zijn diploma te behalen. Na lang praten, mocht hij vertrekken. Hij kreeg zelfs de weinige spaarcenten van zijn vader mee.
Nicht van Stromae
Zowel Stromae als ik moest opgroeien zonder papa. Het enige verschil is dat mijn vader wel nog enkele jaren bij mij was Eenmaal in België moest Pierre Rutare het helemaal zelf waarmaken. Dat deed hij ook. Eerst maakte hij de middelbare school af en amper enkele jaren later, in 1986, behaalde hij aan een Waalse universiteit zijn diploma architectuur. ‘Een makkelijke periode was dat voor Pierre niet. Zeker financieel niet’, vertelt een Rwandese neef, die zijn naam niet in de krant wil. ‘Pierre heeft mij nog gezegd dat hij dag en nacht bezig was. Overdag studeren en ’s nachts geld verdienen als pomphouder in een benzinestation. Hij sliep haast nooit.’ Het was tijdens deze periode dat Pierre Rutare de Brusselse Marie Van Haver leerde kennen. Samen kregen ze in 1985 de kleine Paul. Het kereltje was nog maar net geboren toen Pierre