Muslimani u Crnoj Gori godinu poslije
Gazi Husrev-begov vakuf od 15. septembra do 5. oktobra u Sarajevu organizira manifestaciju “Dani Gazi Husrevbegovih hajrata”, povodom obilježavanja 500. godišnjice imenovanja Gazi Husrev-bega za namjesnika Bosne
Svečana akademija je održana 15. septembra 2021. godine, na datum kada je sultan Sulejman prije 500 godina imenovao Gazi Husrev-bega bosanskim namjesnikom 15. septembra 1521. godine. Gazi Husrev-beg je i nakon 500 godina najveći vakif u Bosni, a svojim djelom je udario privredne i duhovne temelje Sarajeva, što je vremenom dalo karakter glavnom gradu BiH, te postalo trajna vrijednost grada i Gazi Husrev-begova ostavština za budućnost.
Širina i tolerancija Gazi Husrev-bega
„Gazi Husrev-beg tokom upravljanja Bosanskim sandžakom nije pravio razliku između pojedinih konfesija i njegova tolerancija i širina najbolje se ogleda u onome što je radio“, izjavio je Mustafa Vatrenjak, mutevelija Gazi Husrev-begovog vakufa Islamske zajednice, na svečanoj akademiji povodom obilježavanja 500 godina od imenovanja Gazi Husrev-bega namjesnikom Bosne.
Podsjetio je da je sve počelo nakon pripajanja Beograda Osmanskom carstvu kada je sultan Sulejman fermanom od 15. septembra 1521. godine Gazi Husrev-bega, koji je do tada bio smederevski sandžak beg, premjestio na istu dužnost sa sjedištem u Vrhbosni, odnosno kasnijem Sarajevu. „Uz dva kraća prekida Gazi Husrev-beg je na ovoj dužnosti ostao gotovo punih 20 godina, sve do 18. juna 1541. godine kada je preselio na ahiret u Sarajevu“, kazao je Vatrenjak.
Tokom svoje uprave Gazi Husrevbeg je realizovao hajrate humanitarnog, vjerskog, edukativnog i privrednog karaktera.
„Do 1529. godine na zapadnoj strani od današnjeg harema izgradio je objekat imaret sa musafirhanom i zgradu Uprave Gazi Husrev-begovog vakufa. Tada je napravio i vodovod u dužini od sedam kilometara na kome je bilo više javnih česama. Do 1531. godine izgradio je objekte vjerskog karaktera, tako što je završena izgradnja džamije, mekteba, hanikaha i ostalih pratećih objekata u tada zajedničkom haremu, a koji je kasnije ulicom Sarači podijeljen na dva dijela. Ove hajrate Gazija je uvakufio prvom vakufnamom iz 1531. godine“, naveo je Vatrenjak.
Dodao je kako je hajrat edukativnog karaktera Gazi Husrev-beg uspostavio vakufnamom iz 1537. godine do kada je izgrađena Kuršumlija medresa za čiju izgradnju je Gazija odredio veliku svotu novca od 400.000 srebrenih drama.
„Poseban značaj posvetio je i objektima privrednog karaktera tako što je za života obezbijedio sredstva da bude izgrađen Dugi bezistan, uz bezistan objekat Tašlihan, koji je bio najveći karavansaraj u ovim krajevima, te hamam podijeljen na ženski i muški dio, još jedan veliki han i oko 200 dućana u okolnim novonastalim ulicama. Na ovaj način Gazija je obezbjedio izvore neophodnih finansijskih sredstava za trajno izdržavanja uvakufljenih hajrata“, pojasnio je Vatrenjak.
Ovom prilikom on je podsjetio i kako je Stara pravoslavna crkva u Sarajevu građena u vrijeme Gazi Husrev-bega, nekoliko stotina koraka udaljena od njegove monumentalne džamije, da je u sarajevskom kvartu Latinluk nedaleko od njegove džamije već postojala katolička bogomolja, te da se u isto vrijeme obnavljaju franjevački samostani u Visokom i Fojnici.
„Dolaskom prvih Jevreja u Sarajevo 1566. godine zajednica se počinje dodatno razvijati. Kako je Gazijin hamam bio u funkciji sve do 1913. godine, do tada je i jedan dan u sedmici bio određen za korištenje hamama od strane Jevreja. Može se konstatovati da je ovaj vakuf od svoga postanka predstavljao dobrobit svih stanovnika i grada i šire zajednice i da su vakufske objekte, izuzev vjerskih, koristili svi građani bez obzira
na njihovu vjeroispovijest“, zaključio je Vatrenjak.
Simbol koji sažima mnoga značenja
U svom obraćanju reisu-l-ulema Husein-ef. Kavazović je kazao da je važno govoriti o Gazi Husrev-begu ne samo kao historijskoj ličnosti. On je i simbol koji u sebi sažima mnoga značenja. „Takav karakter i takva privrženost dobru i činjenju dobra iznjedreni su iz porodičnog i civilizacijskog okruženja u kojem su ti ideali dominirali. Odgajan je i obrazovan u duhu i na načelima islama. Iz njegova života i njegovih djela jasno se mogu raspoznati načela koja su promovirana u kur'anskim ajetima i Poslanikovim, a. s., hadisima“, kazao je reisu-l-ulema Kavazović.
Prema riječima reisu-l-uleme Kavazovića Gazi Husrev-beg je primjer vladara svjesnog svoje odgovornosti pred Allahom, koji je gradio, a ne rušio; koji je činio dobro običnim ljudima, a ne iskorištavao svoju snagu u odnosu na njihovu slabost.
„On je primjer imućna čovjeka, svjesnog da je i bogatstvo iskušenje. On ga nije bespotrebno gomilao i uvećavao, nego, ponukan hadisom Allahova Poslanika, a.s., da je čovjekovo samo ono što udijeli drugima i čime načini dobro sebi i drugima, dijelio i njime gradio. A trošio ga je u obrazovanje, odgoj, humanitarne potrebe, civilizacijske svrhe i za javno dobro i opću dobrobit svoje zemlje“, zaključio je reisu-l-ulema Kavazović.
Na svečanoj akademiji posebno izdanje poštanske marke predstavnik BH Pošte Edis Džerzić, direktor Službe marketinga, uručio je reisu-l-ulemi Husein-ef. Kavazoviću, zamjeniku reisu-l-uleme Enes-ef. Ljevakoviću, muteveliji Gazi Husrev-begovog vakufa Mustafi Vatrenjaku, prvom imamu i hatibu Gazi Husrev-begove džamije dr. hfz. Mensur-ef. Malkiću.
Nakon akademije, u Gazi Husrev-begovom hanikahu je otvorena izložba “U blizini Gazi Husrev-bega: tradicija i savremenost u arhitekturi Zlatka Ugljena”, autorice prof. dr. Aide Abadžić-Hodžić. U okviru manifestacije “Dani Gazi Husrev-begovih hajrata” 22. septembra ispred Kuršumlije medrese u 9.00 sati bit će otvorena i izložba “Gazi Husrevbeg i njegovi hajrati - pola milenija u službi dobra”, a nakon toga, s početkom u 10.00 sati u Velikoj sali Gazi Husrev-begove biblioteke i naučni skup „Uloga i značaj Gazi Husrev-bega u historiji Bosne i Hercegovine“.