Pamodi Prizidenti debe faze diskursu di posi na nos lingua maternu?
Pabia e uniku lingua ki tudu Kabuverdianu ta ntende. Pabia prinsipal distinatariu di es diskursu e kenha ki po-l na puleru – Povu Kabuverdianu. Pabia e na lingua maternu ki tudu Prizidenti di povu soberanu ki ka ten kabesa di skravu, ta faze se diskursu di posi.
Prova ma e uniku lingua ki tudu Kabuverdianu (li i na diaspura, alfabetizadu, analfabetu i simi-analfabetu) ta ntende sta na faktu ki, na kanpanha pa es ser ilejedu, kandidatus ta kontakta Kabuverdianus na lingua maternu kabuverdianu (lkv).
Ka pode invokadu kistons legal, pois, li na Kabu Verdi, nu ten “línguas oficiais”, sima sta na epigrafi di artigu 9º di Konstituison: lingua ofisial plenu – purtuges; lingua ofisial en konstruson – kabuverdianu. Pa uzu oral (dizignadamenti nun diskursu), kabuverdianu e lingua ofisial plenu. Pa tudu, konfiri: https://tinyurl. com/3erdc3cs
Ka ta izisti radikalismu na difeza di uzu di lkv na diskursu di posi di Prizidenti di Republika. Ifetivamenti, radikalismu sta asosiadu ku kuzas ki un minoria ta difende. Ora, sigundu enton Prizidenti di Asenbleia Nasional, Enjinheru António Espírito Santos, antis di enton Prizidenti di MpD i Primeru-Ministru, Dr. Carlos Veiga, lansa, na dia 20-071999 la na seson di AN pa rivizion di Konstituison, apelu pa pasa ta uzadu kada bes mas lkv na atus ofisial enkuantu un di kes instrumentu pa kriason di kondisons pa paridadi entri lkv i purtuges, el konsensualiza se intervenson (konstanti na pajinas 1516 di pertinenti Ata di AN lisin: https://tinyurl.com/yd3o3k35) ku se bankada, ki ta riprizentaba mas di 2/3 di diputadus nasional. Bankada di PAICV difende plenu ofisializason di lkv na mesmu seson di AN (konfiri ata kuju link N da li di riba). N ta lenbra-nhos ma, na 1999, AN so tenba diputadus di MpD ku PAICV. Kuze ki kel li signifika? Ma maioria smagador di riprizentantis di Povu Kabuverdianu ta apoia uzu di lkv na diskursus ofisial. I maioria smagador ku “radikalismu” e un kontrasensu objetivamenti.
Opozitoris di uzu di lkv na diskursu di posi di JMN ten stadu ta salta di galhu en galhu pa difende lingua di Tuga. Sima nu ta korta-s un galhu (argumentu), es ta salta lestu na kel otu.
Ultimu galhu e ma bilingismu, skudadu na nº 2 di artigu 9º di Konstituison, ta inpidi JMN di diskursa na se posi so na kriolu. Es argumentu e falasiozu, tantu mas ki orden prinsipal di nº 2 di artigu 9º di Konstituison e pa labanta kel ki sta dibaxu (lkv) pa fika onbru onbru ku purtuges (ki sta riba la), kuza ki ta inplika nisisariamenti un diskriminason puzitivu en prol di lkv. Un diskriminason puzitivu al serba JMN diskursa na se posi so na lkv.
Asosiason di lkv ku diskursu di posi di Prizidenti e un atu di prumuson di lkv. Alinia i) di artigu 7º di Konstituison ta fla ma tarefa FUNDAMENTAL di Stadu e prumove lkv. Artigu 7º ta ilenka tudu tarefa fundamental di Stadu, mas el ka ta inklui, entri es tarefas, prumuson di lingua di Tuga. Alias, al serba ridikulu meiu milhon di Kabuverdianus iriji komu se dizigniu fundamental prumove un lingua non maternu, un lingua ki ten serka di 220 milhon di Brazilerus ku Purtugezis pa prumove-l enkuantu rispetivu lingua maternu.
Nen palavra “bilingue” nen palavra “bilinguismo” ka ta izisti na nos Konstituison. Alias, a rigor, ka ta izisti povu bilingi na mundu, mas sin, apenas individuus bilingi trokadu sirkunstansias extraordinariu (sima pai i mai di povus diferenti). Ifetivamenti, un povu ka meste 2 lingua pa ses menbru kumunika ku kunpanheru.
Alias, JMN diskursa na lkv na 66º seson di Asenbleia-Jeral di ONU na 24-09-2011: https:// tinyurl.com/fwjb86vh
Asin sendu, e autoevidenti ma tezi ma nº 2 di artigu 9º di Konstituison ta inpidi JMN di diskursa na se posi so na lkv e falasiozu!