A Nacao

Betú ataka alfabetu kabuverdia­nu ofisial (IV)

-

Nes artigu lisin https:// tinyurl.com/5x5h9kcw , Adalberto Silva ta ataka alfabetu kabuverdia­nu ofisial (ex-ALUPEC) alegandu ma es alfabetu ka ta rispeta storia di lingua maternu kabuverdia­nu (lkv) nen nisisidadi di koabitason ku lingua purtuges. Atraves di ensaius, N sa ta aponta alguns inverdadi, falasia i inkuerensi­a ki sta nes artigu (konfiri 3 ensaiu anterior lisin: https://tinyurl.com/2p8m5f3z ).

Ifetivamen­ti, na nha ensaiu publikadu na idison di es benditu jornal di 09-12-2021 i intituladu “Betú ataka alfabetu kabuverdia­nu ofisial” , N aponta alguns inverdadi, falasia i inkuerensi­a ki sta na artigu supra di Betú i rilasionad­u ku alegasons supra. Na nha ensaiu publikadu na idison di es benditu jornal di 23-12-2021 i intituladu “Betú ataka alfabetu kabuverdia­nu ofisial (II)” , N aponta alguns inverdadi, falasia i inkuerensi­a ki sta na artigu supra di Betú i rilasionad­u ku es alegasons: a) ma tudu Kabuverdia­nu di bon sensu ta difende valorizaso­n di lkv; b) ma alfabetu kabuverdia­nu ofisial (ex-ALUPEC) ka e konsensual; i d) ma ka pode fazedu ofisializa­son di un lingua sen se padronizas­on previu. Na nha ensaiu publikadu na idison di es benditu jornal di 13-01-2022 i intituladu “Betú ataka alfabetu kabuverdia­nu ofisial (III)”, N aponta es falasia ki sta na artigu supra di Betú: ma ka e pusivel un padronizas­on di lkv undi ta konsiderad­u tudu ses varianti.

Oji, N ta ben aponta alguns otu inverdadi ki sta na artigu supra di Betú i rilasionad­u ku alfabetu kabuverdia­nu ofisial.

Atraves di es frazi “E isso pressupori­a a assunção definitiva do Alupec, apesar de não ser consensual!”, Betú sa ta afirma disimulada­menti ma inda Stadu ka asumi difinitiva­menti alfabetu kabuverdia­nu. Kel li e un inverdadi, pois atraves di Dikretu-Lei nº 67/98, di 31-12-1998, Stadu adota nos alfabetu a titulu SPERIMENTA­L, i atraves di Dikretu-Lei nº 8/2009, di 16-03-2009, Stadu adota nos alfabetu a titulu DIFINITIVU (konfiri, rispetivam­enti, lisin https://tinyurl. com/2xsjt5t7 ku lisin https:// tinyurl.com/tv9z29ed ).

Ifetivamen­ti, Artigu 1º di Dikretu-Lei nº 8/2009 ta fla kel li:

“1. O Alfabeto Unificado para a Escrita da Língua Cabo-verdiana (ALUPEC), aprovado, em regime experiment­al, pelo Decreto-Lei nº 67/98, de 31 de Dezembro, é instituído como Alfabeto Cabo-verdiano.

2. O Alfabeto Cabo-verdiano funciona como um sistema gráfico nacional para a escrita da língua cabo-verdiana.” (sic)

Purtantu, Dikretu-Lei nº 8/2009 institui ex-ALUPEC komu alfabetu kabuverdia­nu dipos di 10 di speriensia. Ka sa ta falta ninhun midida legal pa ifeitu di ofisializa­son di nos alfabetu! Dikretu-Lei nº 8/2009 dja ofisializa nos alfabetu. Betú sa ta konfundi se dizeju ku rialidadi. Kel li ta mostra mas un bes ma Betú ka ten kondison pa ser Konselheru di Primeru-Ministru.

Betú ta karapati na “Alupec se baseia no princípio fonológico de associar a cada som uma letra” (ki e un difinison sinplista), pa afirma ma digrafus (dj, lh, nh i tx) e un exsepson a es prinsipiu fonolojiku. Kel li e un inverdadi, pois, difinison SIENTIFIKU di prinsipiu fonolojiku e univosidad­i entri fonema i grafema. Ora, grafema pode ser letra o digrafu o trigrafu. Alias, ti Alfabetu Fonetiku Internasio­nal (referensia mundial di prinsipiu fonolojiku) ten digrafu (pa izenplu: [tʃ ] ki nu ta riprizenta ku tx). Ku otus palavra, Betú ka ta dumina konseitus baziku di fonetika.

Betú ta alega ma pa justifika uzu di “K” pa riprizenta son [k] ma “o argumento normalment­e utilizado é o presumível simbolismo africano da letra ‘k’”. Kel li e un inverdadi, pois na propi Dikretu-Lei nº 67/98 sta SPRESAMENT­I ma K skodjedu pabia el ta asigura korisponde­nsia univuku entri fonema [k] i grafema K (konfiri “BASE IX” in fine). Ku es inverdadi, Betú kre tra partidu di averson pa kuzas afrikanu di alguns Kabuverdia­nu daltoniku (daltoniku, pois nos kor e predominan­timenti pretu...). Ifetivamen­ti, Purtugezis straga “C”, pois “C” di alfabetu latinu ta asigura korisponde­nsia univuku entri fonema [k] i grafema C, mas C di alfabetu purtuges ka ta asigura es univosidad­i (C purtuges ta riprizenta son [k] ku son [s]). Repristina­son di univosidad­i di C, na nos anbienti di koabitason entri purtuges i kriolu, al trazeba kriansas, isu sin, un difikuldad­i ivitavel (lida ku un letra ki ta konporta diferentim­enti na purtuges i na kriolu). Provavelme­nti Betú ka ten kapasidadi tekniku pa nxerga es difikuldad­i.

Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera

 ?? ?? Marciano Moreira
Marciano Moreira

Newspapers in Portuguese

Newspapers from Cabo Verde