E Tolu Na Veiqaravi Vakavanua e Nodra ga na Marama

Etotoka ka kamikamica na bula vaka iTaukei ni matata na veika eda dui vakaitavi taki keda kina.

Se mani vakacava sara na cecere ni nomu itutu vakacakacaka, ni vakayacori e dua na veiqaravi vakavanua, sa tu na vanua ko na vakaitavitaki kina, ka sega ni rawa ni levei.

Sa tekivutaka na Siga Vou na veiqaravi vakavanua era vakaitavi ga kina na marama ka sa koto oqori e tolu ia ena qai kuri yani ena Tusiti ena macawa mai oqo.

Na veiqaravi sa koto oqori e laveti mai ena dua na vakadidike ka tabaka o Naomi Koroisamanunu mai na Tabana ni Vosa kei na iTovo VakaViti.

Na Qalowaqa

Oqo na veikidavaki vakamarama e dau caka vua e dua na marama bale. E dau caka galugalu ga na veikidavaki vakamarama oqo. Ena gauna e liu, era dau vuto yani i wai na marama mera lai tavaka na waqa e vodo tiko mai kina na marama bale.

E dua vei ira na marama e vuto tiko yani qo, ena lai sevuka na mua ni waqa e liu ena waitui qai kotora kina e dua na tabua. E se qai duabulu ga na qalowaqa e vakayacori e Viti.

Qo na qalowaqa a caka vua na Raluve ni Bolatagane, Princess Anne, ena 1974, era a sega ni vuto iwai na marama, era a veikidavaki ga ena raralevu e Suva.

A tavo tu e dua na takia e rara, ra qai yaturua mai na marama mera tuva na matanivola na “Va, oya mera sota ena dua na muana, ra qai dodo veiyawaki.

O rau na tu duadua mai liu, rau veiyawaki duadua. Era a tama vakamarama, “Mai na vakayadu u - ua.”

Rau sa qai gole cake e rua na marama mai na boto ni tuvatuva, dua e kauta tiko mai na tabua, ka dua, na draunivia e tawa tiko kina na waitui.

A qai sevuki na mua ni takia e liu ena waitui me vakatakarakarataka na kena dau sevuka na waitui na waqa, ni dau vakayacori na qalowaqa e liu mai waitui; sa qai kotori na tabua.

Sa qai gole cake mai na matanivanua, taura na tabua mai na vanua e koto kina, a tubera cake vua na Marama Bale.

Ena gauna qo era sa veiqaraqaravi tu na marama. O rau na botoisau, se o rau na tu sara mai na boto ni tuvatuva, rau sa qai toso cake mai vakamalua ra qai veitosotosoi na marama ena dua na ituvatuva vou, mera qarava cake mai na Marama Bale.

Era dau kila vinaka na nodra dui tutu na marama kei na nodra dui ukuuku, me kua sara ni dua e tu cala se daramaka na iukuuku e sega ni veiganiti kaya. Kevaka e dua na marama e tokara cala tu e dua na iukuuku, me vaka beka na lawe, sa na rawa ni kovei se kaliraki tani mai vua na lawe, qai viritaki e ra. Na kaliraki tani ni ukuuku e itavi nei koya e vakatulewataka tiko na veiqaraqaravi.

Na Tabisa

Na kena tukuci na isulu kei na iyau tale eso mai na ivana ni waqa ena gauna e vakarau udu yani kina dua na vanua. E dau kena ivakarau me qalovi mai vanua na iyau ni tabisa.

Mai Yasawa e vakayacori na tabisa ni kau na matanigone se na kena vakalolokutaki na mate.

Ni sa laurai mai vanua na waqa ukutaki ena voivoi se loga (ibe), era sa kila sara o ira mai vanua, ni waqa e soko tiko yani ya, e kau matanigone tiko yani.

Ia, ke ra raica ni ubi tu na laca ena isulu loaloa, era sa kila ni yaco tiko yani na waqa ena vakaloloku ni mate. Sa na caka sara na kaci mera sa mai wawa e matasawa eso vei ira na lewe ni vanua. Ni sa voleka mai na waqa, ena qalova yani na uabula, mera lai tukuca na iyau. Era sa qai gole vata kece mai ivanua me mai tomani na kena cakacaka vakavanua tale eso.

E vakayacori tale ga na tabisa me kidavaki kina e dua na turaga ena imatai ni nona lakolako ina dua na vanua. Ena dau lili tiko ena ivana ni waqa e dua na tabua, ena ukutaki talega na waqa ena masi kei na ibe.

Na Cere

Na soqo ni kena marautaki ni yaco yani e dua na ilakolako vakaturaga, waqa vou, ilakolako ni kau matanigone, suka mai na caka were ni turaga.

Era roqo tiko na iyau e vaka na masi, ibe, waiwai, katukatu isulu na marama, se dumudumu ena kau, me vaka na kuila. E dua na marama ena taura tu e dua na tabua. E uvu na davui, ra qai veitau qalo se cici na tagane ni ilakolako, ra cicimuri ira na marama me ra yacovi ira yani, luva na iyau ra qai vakacobocobo; eso, e sega ni veitautaki, e bini ga na iyau e matadra na vulagi.

O koya e dau liu ena veitaucici, e nona na ulu ni cere, na tabua. Na ulu ni cere, e yacana talega na “Icegu ni cere.” Ia, na iyau kece tale ni cere era na wasea na cici cere. E soqo marautaki sara ni veitautaki. E vakayacori na cere e matasawa ke sala wai yani na lakolako vakaturaga.

Sa na vakayacori ga na cere e vanua kera kidavaki na suka mai na caka were ni turaga.

Mai Macuata, era dau cerevi na luve ni turaga ni sa bogi va na curuibure. Ni ra sa cabe mai na sili, era sa na wawa tu yani e vanua na marama mera cerevi ira na cabe mai. Era dau cicimuri ira na marama na gone tagane lalai, me ra tovolea me ra taura na iyau ni cere. Ni ra sa yaco kece yani ki na koro, sa na vakarau tu mai kina, na kedra iwaraki, na magiti. Sa na qai cabo nai yau tale eso, me vaka na masi, ibe, waiwai kei na katukatu isulu, e ikuri ni yau ni cere.

Ena “Bose ko Viti,” ni yabaki 1992, a vakayacori mai Tubou, Lakeba, era a cereva na Qase Levu ni Lotu Wesele e Viti kei Rotuma, na iTalatala Ratu Isireli Caucau, na marama ni Yasana o Lau, ra qalova na cere na lewe ni mataivalu e wai era kauta tiko yani na Qase Levu. Ena duidui vakalalai na qaravi ni cere ena noda dui vanua. Na kena qaravi na cere e vakatau talega kina kaukauwa ni noda rawa ka, vakauasivi na noda iyau vakavanua.