‘Me Vakasukai vei ira na Kawa iTaukei na Veika era Taukena’
E vakaraitaka na mata vakaturi ni soqosoqo vakapolitiki na Social Democratic Liberal Party (SODELPA) o Ro Kiniviliame Kiliraki, ni na valataka na kena vakasukai tale vei ira na kawa iTaukei na veika e dodonu mera taukena. E kaya Ro Kiliraki ni qoliqoli e
E tukuna na turaga ni Sawani mai Naitasiri, ni dua tiko vei ira na iqoliqoli ka kaya ni sa taura tiko oqo na matanitu.
E kaya nai qoliqoli e tu kina na iyaubula ka dodonu mera lewa na iTaukei ka mera rawa ilavo talega kina.
Na lewa me baleta na qele ena kena veivakatorocaketaki e tukuna o Ro Kiliraki ni dodonu mera rogoci nai taukei ni qele ka me kakua tale ni dua e vakatulewa kina.
E dua na ka eratou na cakava na SODELPA ke ratou sa na digitaki me liutaka na matanitu ni oti na veidigidigi, na nodratou na dikeva na veilawa e tu ena Tabacakacaka iTaukei ka veisautaki eso.
Na itutu vaka vunivola levu ni veitabana (Permanent Secretary) era na digitaki ga na gone e Viti ni sa tu vei ira na kila kara sa vulica mai valagi.
Ko ira na kau mai valagi mera mai taura nai itutu cecere oqo, e ratou sega ni tokona baleta era sega ni kila na veika e yaco tu oqo ena noda vanua.
E kerei ira na lewenivanua ni kevaka e ratou sa na veiliutaki, ena taura e dua na gauna me na rawa na veika e ratou vinakata.
NONA CAKACAKA
Ko Ro Kiliraki e cakacaka sara vakadede ena veikabani ni ika.
Ena 1970 e a lewena e dua na vakadidike ka vakailavotaka na UNDP me laurai kina se rawa ni bisinisitaki na skip jack tuna e Viti.
Na vakadidike oqo e raica ni rawa ni rauta e dua na milioni na tani na skip jack tuna e takosova nai qoliqoli nei Viti ena veiyabaki.
E tauyauvu na Ika Corporation me qoliva na skip jack tuna ka volitaki kina Pacific Fishing Company (PAFCO).
E a tauyavutaka talega e dua na nona bisinisi ni volitaki ika ka taukena e dua na waqa ni qoli ka sokotaka ga o koya ni sa tiko talega vua na sitivikiti me kavenitaka na waqa e sokota na wasawasa e taukena ko Viti.
O Ro Kiliraki e dau vunau ena Lotu Wesele e Viti kei Rotuma, ka Qase vakacegu ena Naitaqiri Methodist Church ena Tabacakacaka lailai o
Vuna, ka wili kina Tabacakacaka Levu o Rewa.
VULI
■Na veika tale e rawata e wili kina na Dip Fisheries Grimsby Institute of Technology, UK Master Fisherman First Class UK kei na Master Mariner Fiji Waters Fiji Institute of Maritime Studies.
■E a lewena tu na palimedi mai na yabaki 2014 kina 2018.
■E a lutu ena veidigidigi sa oti ka sa lomana me tu tale ena veidigidigi ena yabaki oqo.
■E a vuli mai na Sawani Village School ka dewa ki na Ratu Kadavulevu School ena yabaki 1962.
■E kalasi walu mai na Queen Victoria School ka kilai talega ena yaca na Vulinitu ena 1965 ka cegu mai kina ena 1969.
VUNAU VAKAPOLITIKI
Tukuna o Ro Kiliraki ni ko ira na mata digitaki ni SODELPA era sa vakaroti mera vunau ga ena vanua sa wasei vei ira mera na matataka e loma ni palimedi.
O Ro Kiliraki e tukuna ni o koya ena qaravi Waidina, Lomaivuna, Viria, Vuna kei Naitasiri.
E tukuna ni sega ni rawa vei ira na mata digitaki mera takosova tale e dua na iyalayala mera laki vunau kina.
Na gauna ni vakatatabu ena mate na COVID e tukuna o Ro Kiliraki ni dua na vuli levu kivei ira na yasana o Naitasiri ena kena sa laki vakayacori na vakamakete e Sawani.
E dua na ka ena gadreva sara vakalevu me na valataka sai koya na kena vakadeitaki me sa dua na makete e Sawani.
Ni dua na makete e Sawani ena rawarawa sara vei ira na dauteitei e Naitasiri kei Waibau ka ra sa solia talega na nodra veitokoni e levu na kabani.
Ni sa na vakadeitaki me sa na dua na makete e Sawani ena vakavurea talega e levu na ivurevure ni lavo kivei ira na lewe ni yasana.
Kivei ira na marama e rawa ni ra vakasaqa ka vavavi me laki volitaki kina ka ra na volia ga ko ira era volivolitaki kei ira era lako yani ki volivoli.
E tukuna ni oqo na ka sara ga e a yaco tiko ni yaco tiko na vakamakete e Sawani ena gauna ni COVID.
Na lako mai kina makete e Suva e tukuna ni sa dua na ilavo levu era sauma kina na dau teitei mera kauta mai na nodra ivoli.
Ko ira na dau mai vakamakete e Suva mai na so na koro e Naitasiri, era dau biubiu mai ena yakavi ni Lotulevu kara dau qai lesu tale ni oti na vakamakete ena siga Vakarauwai.
Eso tale na mai vakamakete era dau qai biubiu mai ena mataka lailai ni siga Vakaraubuka ka dua sara na kena iwase lailai era dau lako ga mai ena mataka lailai ni Vakarauwai.
ENA QAI TOMANI TALE YANI ENA MACAWA KA TU MAI