E Luveniyali na Vanua ni Lala nai Tutu ni Veiliutaki: Roko Tui Veikau
Era tokona nai liuliu ni matanitu na turaga na Roko Tui Veikau ko Ratu Isikeli Milamila, ena kena vakatawani vakatotolo na vei tutu vakavanua era se lala tu.
Oqo ni oti na nona vakaraitaka na Paraiminisita Voreqe Bainimarama ena Bose ni Yasana o Tailevu ka dolavi ena siga Lotulevu ni 530 nai tutu vakavanua ena loma ni yasana era se lala tu. Tukuna ko Bainimarama ni sa dodonu ka gadrevi mera vakatawani vakatotolo na veitutu vakavanua qori, me rawa ni vakarawarawataka na kena kau vakavoleka mai na veivuke kei na veivakatoroicaketaki ena noda veitikotiko vakavanua.
Tukuna ko Ratu Isikeli ni vakasama dina taucoko na veika e cauraka o Bainimarama baleta ni dua na mata ni katuba e tasogo ena dredre ni curu mai kina na veivakatoroicaketaki.
“Ni sa vakadeitaki ka mua donu nai tutu ni veiliutaki, oqo e gaunisala ni kena yaco ka drodro mai na kalougata kei na veivakatoroicaketaki ena vuku ni vanua.” E kaya ni lala nai tutu ni veilutaki vakavanua, ena vakaloloma ka luveniyali na vanua. Tomana ka kaya ni oqo e karua ga ni dua na matavuvale esa yali kina ulu ni vuvale.
“Era na luveniyali na gone, ka sa ogaoga o tina mena qarava duadua na itavi ni matavuvale. Ena galili tu na bula ni matavuvale, oqo e vaka talega kina na vanua.” E kaya ko Ratu Isikeli ni’ra vinakata tu na lewenivanua mera liutaki vakavinaka. Ni sa donu na veiliutaki, era na yalovata, duavata ka cakacakavata. Ena dua ga na domo e rogoci. Ni sega, e dau levu kina na vakatulewa, ka’ra na sega ni kila na lewenivanua se vanua cava mera vakarorogo kina. Ia vakadeitaka o Bainimarama, mai na 878 na itutu ni veiliutaki ena vanua ena yasana o Tailevu, e 348 era sa tawani, ka 530 era se lala tu.
Ko Ratu Isikeli e liutaka tiko vakawawa nai tutu ni Roko Tui
Veikau ena yavusa ko Nalewadina mai na koro o Naisausau, era se bera ni’ra vakadeitaki vakamatanitu.
VAKAVINAVINAKA
E vakavinavikataki ira na lewenivanua ena tikina o Namara ko Ratu Isikeli ena nodra samai
qarava rawa na siga rua ni Bose ni Yasana ka vakayacori ena koro ko Naisausau.
E kaya ni oqo e matai ni gauna me vakayacori ena koro ko Naisausau na bose, ka marautaka na nodra veitokoni na lewe ni tikina kei ira na veikoro yadudua, ka soli vata mai na kena draki. “E taucoko na veika e matanataki ena rua na siga sa oti ena koro o Naisausau, tekivu mai ena veiqaravi vakavanua, na kena maqosa kei na nodra veiqaravi na marama me yacova ni ra veisukayaki na vakalesilesi vakamatanitu.”
E kaya ni ra qarava ni sivia na 300 na vakalesilesi vakamatanitu kei ira na tiko rawa.
“Ni dabe ka digitaki donu na turaga me veiliutaki, era na veitokoni na lewenivanua. Ni qai tukuni ga e dua na ka, era sana vakarorogo ka cakacakataka.”
E kaya ko Ratu Isikeli ni ra vinakata tu na lewenivanua mera liutaki vakavinaka. Ni sa donu na veiliutaki, era na yalovata, duavata ka cakacakavata. Ena dua ga na domo e rogoci. Ni sega e dau levu kina na vakatulewa, ka’ra na sega ni kila na lewenivanua se vanua cava mera vakarorogo kina.