Fiji Sun

Meda dau rokova na nodra digidigi na gone kevaka e cala ena so na gauna

- DAU NI VOLA ITUKUTUKU LUSIANA TUIMAISALA Edita Siga Rarama Email: lusiana.tuimaisala @fijisun.com.fj Mob: 8743957 ENA QAI TOMANI TALE YANI ENA MACAWA KA TU MAI

Ena vica na macawa sa oti oqo eda a veitalanoa tiko baleta na nodra vuli na luveda, ka da a tara kina nai ulutaga baleta na bibi ni lotu ena nodra vuli na gone.

Eda a taleva talega kina nai tavi ni veituberi e vale mai vei ira nai tubutubu kei na dau veisusu. Vakalawa o ira kece na gone na luveda era vakarurugi tiko ena noda veiqaravi sa tiko vei keda na kaukauwa meda tuberi ira.

Oqo era wili kina o ira kece e se bera ni yabaki 18.

E kena ibalebale e rawa ka dodonu meda vunauci ira ena vei tabana kece sara ni bula. Mera kua ni vakasaurar­ataki se kana kuita mera muria na nomu ivakavuvul­i. Meda vosa tiko vei ira ena gaunisala malumu ka savasava.

Meda qai laiva vei ira mera vakayacora na nodra digidigi. So na gauna era na digitaka na ka cala. Era na vuli mai kina, ka salavata tiko na noda veivakadei­taki vaka liga ni veisusu mera kila kina na gone nira lomani ka kauwaitaki tiko e vale.

Esa tabu vakalawa ena gauna oqo meda mokuta se vakayacora e dua nai vakarau kaukauwa vei ira na gone ena veivanua kecega wili kina e vale se koronivuli.

Sa da raica tiko eso na qasenivuli sara vakasukai mai na nodra cakacaka baleta nira voroka na lawa oqo.

Kivei keda na sa qase cake tiko mai, eda kila vinaka ena noda gauna ni gone kei na vuli, eda a dau kana kuita mai vei ira na noda itubutubu meda vakavulici kina.

E dau caka talega na vei kana kuitataki e koronivuli.

Na kana kuita e gaunisala rarawa tu ni veivakavul­ici ena gauna e liu. E dai e sa tabu.

Oqo e bibi kina nai tavi ni veiqaravi e vale ka me da taura sara vakabibi na liga ni veisusu.

Eso e ra sa beitaka na vakatabui ni vei moku ena tubu cake ni nodra sa talabu sese na gone e na basu lawa kei nai vakarau a sega ni dau laurai ena gauna e liu.

Oqo na vuna e dodonu mera qarava ena yalodina na nodra itavi na liga ni veisusu baleta e sega ni itavi rawarawa.

E na vinakati kina na yalo dau vosota, yalovinaka kei na dau loloma. E na gauna oqo esa levu nai tovo vulagi era ra sa ciqoma na gone mai na retio yaloyalo (TV), retio, kei na talevoni.

E lima na siga ena loma ni macawa, walu na aua ena dua na siga, era dau tiko kina i koronivuli na noda gone.

Era veimaliwai ka veilasamak­i. E gaunisala talega nira tomika kina e so nai vosavosa kei nai tovo vovou.

E duidui na veituberi ena vei matavuvale.

Eso na ka a vakatarai ena dua na matavuvale e vakatabui ena dua tale na matavuvale.

E ra dau veiwasei na gone, vakabibi ena primary kei secondary. Keda dikeva sara vakamalua e levu na gauna ena lima na liga e ra tiko e koronivuli na gone.

Nira qai suka yani, sa lekaleka sara na gauna e vo ni bera nira lai moce.

E ka bibi kina na kena vakayagata­ki na gauna a vale e na yakavi ni bera nira moce na gone. Oqo me gauna ni veiwasei kei na veivakavul­ici.

Na retio yaloyalo, computer, laptop, talevoni e dau i lati ni veitalanoa vata kei ira na gone.

E dodonu me tiko e so na lawa e vale me rawa nida veitalanoa kina vata kei ira na gone.

E so na matavuvale e vakatabui na sara retio yaloyalo ni suka mai na vuli ka vakagaunat­aki na raica na computer, laptop se talevoni. Oqo me rawa nira qarava na gone na nodra itavi e vale, vakayakavi, vuli lesoni, lotu ka veitalanoa kei ira na liga ni veisusu ni bera nira lai moce.

Na kana kuita e gaunisala rarawa tu ni veivakavul­ici ena gauna e liu. E dai e sa tabu.

 ?? ??
 ?? NEMANI DELAIBATIK­I ??
NEMANI DELAIBATIK­I

Newspapers in English

Newspapers from Fiji