Imposar sa lenga es tanben imposar son biais de pensar1
I a totjorn un amòri per dire que las lengas ditas regionalas servisson pas a res. Atal, per de rasons economicas nos caldriá totis parlar francés. Una asenada qu’arribariá a nos voler far totis parlar inglés dins qualque temps…
En realitat totas las lengas son importantas e se valan, e caduna a son biais de pensar le monde. Damòra encara de locutors naturals qu’an aprés l’occitan abans le francés, e que sentisson aquò. Sabon ben qu’una frasa occitana passada al francés rend pas brica parèlh. Tenètz, per una frasa plan simpla coma manji de pan : En breton avètz tres possibilitats per au dire pr’amòr que se pòt insistir sus la persona que manja, o sus çò qu’es manjat, o sus l’accion de manjar.
Parlem pas dels noms de las personas e de l’estudia dels noms de lòcs (la toponimia). Per les que coneisson un pauc l’occitan, sufís de se passejar per trapar e comprene de noms d’endreits, localitats, vilatges, bòrdas, bòsques, etc. que pòdon pas èstre qu’occitans2.
En mait d’aquò, l’aprendissatge d’una autra lenga, le bilingüisme, facilita la reüssita escolara. I aquí chifras, estatisticas – que digús las contèsta pas – e que dison que par exemple les mainatges passats per una calandreta son mait nombroses que’ls autres (en proporcion) a aver le bac.
Coma ditz le Michel FeltinPalas, es tan bèstia de voler suprimir l’occitan pr’amòr que parlam francés (una lenga del nòrd), que de voler desquilhar le Pont del Gard o la Basilica Sant Sarnin sufís que son pas en region parisiena. Las lengas, totas las lengas, son estadas creadas pels òmes e son una riquesa que n’a pas de prètz. E estandardizar la cultura es una pèrta pietadosa.
■ Claude Hagège, le famús lingüista.
E per les que s’interèssan a la toponimia, aquí una ‘bibla’, en francés : Petit manuel du toponymiste occitan, Jean Rigouste, Novelum – IEO Périgord, 2022 (16 €).