Ανθρακες ο θησαυρός της μείωσης της χονδρικής τιμής ρεύματος

Νέος μηχανισμός για τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη των υδροηλεκτρικών μονάδων της ΔΕΗ

Πλήθος ερωτημάτων για τον τρόπο εφαρμογής και κυρίως για το τελικό όφελος που θα έχει ο καταναλωτής εγείρει ο... μυστηριώδης νέος μηχανισμός που η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι θα εισάγει από τον Ιούλιο στο πλαίσιο της λειτουργίας της χονδρεμπορικής αγοράς ρεύματος για να μειώσει το κόστος ηλεκτρισμού.

Το ΥΠΕΝ μιλά για δραστική θεσμική παρέμβαση στην αγορά ενέργειας με εφαρμογή νέου μηχανισμού αποζημίωσης των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, βάσει του πραγματικού κόστους λειτουργίας τους, ώστε έτσι να αποσυνδέονται από τη χονδρική τιμή ενέργειας και τη διεθνή τιμή φυσικού αερίου. Εκτιμάται δε ότι ανακτάται το σύνολο των «υπερεσόδων» των ηλεκτροπαραγωγών που, συμπεριλαμβανομένων των ΑΠΕ, υπολογίζεται συνολικά σε 1,630 δισ. ευρώ το επόμενο εξάμηνο. Στην πραγματικότητα, με την επιβολή πλαφόν στην τιμή ανά τεχνολογία επιδιώκεται μια κανονικοποίηση της δέσμευσης (μέρους, όχι όλων) των περίφημων «ουρανοκατέβατων» κερδών, όπου κι αν βρίσκονται, ώστε να αποτελέσουν μια νέα πηγή άντλησης πόρων για επιδοτήσεις. Αιχμή, πέραν των ΑΠΕ που έτσι κι αλλιώς επιστρέφονται, αποτελούν τα τεράστια κέρδη της ΔΕΗ από τα υδροηλεκτρικά, ενώ σημαντικά είναι και τα έσοδα από αέριο και λιγνίτη.

Άρα, το βασικό διακύβευμα είναι να ανακτηθούν επικείμενα «υπερέσοδα» κυρίως από τα υδροηλεκτρικά της ΔΕΗ, ενώ ήδη, σύμφωνα με τις σχετικές διαρροές, αυτά ψαλιδίζονται εφόσον το πλαφόν που αναμένεται να τεθεί θα βρίσκεται κοντά στα 100-120 ευρώ/μεγαβατώρα, από 80-90 που αρχικά κυκλοφορούσε. Τα δε προηγούμενα «υπερέσοδα» των παραγωγών ακόμα υπολογίζονται... Με αυτή τη φόρμουλα πόσο τελικά θα μειωθεί η οριακή τιμή ώστε να φτάσει να μετακυληθεί αντίστοιχο όφελος στον καταναλωτή;

Το βέβαιο είναι ότι η ρήτρα δεν καταργείται, αφού εξακολουθεί η λιανική να συνδέεται με την αγορά - η μόνη διαφορά είναι... επικοινωνιακή. Η ρήτρα μετέφερε όλα τα ρίσκα των παικτών της χονδρεμπορικής στη λιανική, πρακτική που διατηρείται εφόσον εξακολουθεί να ισχύει πλήρης σύνδεση των τιμολογίων με την τιμή της χονδρεμπορικής, την οποία διαμορφώνουν οι ίδιοι καθετοποιημένοι παίκτες ως παραγωγοί. Τι ακριβώς αλλάζει η ονομασία που αποτελεί κόκκινο πανί για την κοινωνία κι ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη δικαστικές προσφυγές για την επιβολή της; Άλλωστε, στη σχετική απόφαση της ΡΑΕ για τα τιμολόγια, η ρήτρα υπάρχει ως «έκφανση» των κυμαινόμενων τιμολογίων με ή χωρίς όριο διακύμανσης...

Σημεία-κλειδιά

Όσο για το 85% της απορρόφησης των αυξήσεων που υπόσχεται η κυβέρνηση, δεν είναι σαφές πόθεν προκύπτει και με ποιες αλχημείες θα έρθει να επιβεβαιωθεί. Ποια θα είναι η χρονική περίοδος αναφοράς

(τιμών) στο πλαίσιο της οποίας θα προκύψει αυτό το ποσοστό κάλυψης; Από τον Αύγουστο 2021 ή τον Οκτώβριο 2021 ή μήπως από τον Ιανουάριο 2022; Γιατί η τιμή εκκαθάρισης της αγοράς, η χονδρεμπορική δηλαδή, βρίσκεται σε διαφορετικά επίπεδα κάθε περίοδο: άλλο είναι το 85% με αναφορά στην τιμή, π.χ., Ιανουαρίου στα 227,3 ευρώ/μεγαβατώρα και άλλο με τιμές Αυγούστου 2021 στα 121,72 ή τιμές Οκτωβρίου 2021 στα 198,32 ευρώ. Εντελώς διαφορετικά είναι επίσης τα νούμερα που αφορούν τις μέσες τιμές, π.χ., πρώτου εξαμήνου 2022 (έως τώρα 234,16 ευρώ) και δεύτερου εξαμήνου 2021 (170 ευρώ). Επίσης, ως γνωστόν, με βάση το ευρωπαϊκό μοντέλο λειτουργίας των χονδρεμπορικών αγορών ηλεκτρισμού, συνήθως η οριακή τιμή καθορίζεται/επηρεάζεται από τις μονάδες του ακριβότερου φυσικού αερίου.

Συγκυριακά το αέριο βρισκόταν πριν από μία εβδομάδα στα 80 ευρώ, ενώ σήμερα έχει ξεπεράσει τα 120 και έφτασε και πάνω από 140 ευρώ πριν λίγες μέρες, μετά τις αποφάσεις της Gazprom για μείωση των ροών σε ευρωπαϊκές χώρες.

Επομένως, με ποιο ύψος τιμής αερίου θα συνδέονται η παραγωγή και η χονδρεμπορική τιμή ρεύματος; Θα καθορίζονται με βάση την τιμή του προηγούμενου μήνα (front month) που αγόρασαν οι παραγωγοί φυσικό αέριο ή σε σχέση με την τιμή spot (την τρέχουσα αγοραία τιμή) στο διεθνές χρηματιστήριο (TTF);

Επιδότηση αερίου, όχι ρεύματος στην Ιβηρική

Εξάλλου, αυτή είναι η τομή του ιβηρικού μοντέλου, που επιδίωξε και πέτυχε την αποσύνδεση του ανεξέλεγκτου εισαγόμενου αερίου από την τιμή της αγοράς ηλεκτρισμού, δηλαδή στην ουσία επιδοτεί το φυσικό αέριο και όχι το ρεύμα.

Μετά την τελική έγκριση του ισπανικού σχήματος από την Κομισιόν (DG Comp) στις 8 Ιουνίου, η στήριξη θα λάβει τη μορφή πληρωμής ως άμεση επιχορήγηση στους ηλεκτροπαραγωγούς με στόχο τη χρηματοδότηση μέρους του κόστους των καυσίμων τους. Η ημερήσια πληρωμή θα υπολογιστεί βάσει της διαφοράς μεταξύ της αγοραίας τιμής του φυσικού αερίου και ενός ανώτατου ορίου τιμής αερίου που ορίζεται κατά μέσο όρο στα 48,8 ευρώ/μεγαβατώρα. Ειδικότερα, το πρώτο εξάμηνο εφαρμογής το όριο διαμορφώνεται στα 40 ευρώ και από τον έβδομο μήνα και μετά θα αυξάνεται κατά 5 ευρώ τον μήνα, φτάνοντας στα 70 ευρώ τον δωδέκατο μήνα. Έτσι, θα μειωθούν και οι τιμές στην αγορά υπέρ των τελικών καταναλωτών.

Νύχτα έφτασε η ρύθμιση

Η πολυαναμενόμενη διάταξη ήρθε τελικά νύχτα από την κυβέρνηση, αφού περιλαμβάνεται στο πολυνομοσχέδιο-σκούπα του ΥΠΕΝ για τις ΑΠΕ που κατατέθηκε αργά το βράδυ της Παρασκευής (17.6).

Στο άρθρο 122 ουσιαστικά περιγράφεται ο Μηχανισμός Επιστροφής Μέρους Εσόδων Αγοράς Επόμενης Ημέρας (βασική χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού), αναφέροντας ότι επιβάλλεται υποχρεωτική επιστροφή στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης μέρους των εσόδων Αγοράς Επομένης Ημέρας των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας βάσει διοικητικά οριζόμενων μοναδιαίων τιμών (πλαφόν) για την καταβολή επιδοτήσεων στους καταναλωτές. Η εφαρμογή του μηχανισμού αφορά την περίοδο 1η Ιουλίου 2022-1η Ιουνίου 2023, εξαιρώντας τις θερμικές μονάδες της Κρήτης. Πάντως, τα κρίσιμα «πλαφόν» και τα βασικά τεχνικά στοιχεία διαμόρφωσής τους (μεθοδολογία, μαθηματικός τύπος για τον υπολογισμό της διοικητικά καθοριζόμενης μοναδιαίας τιμής) για κάθε κατηγορία μονάδων παραγωγής παραπέμπονται σε Υπουργική Απόφαση (ΥΠΕΝ).