Πανδημιόκαινος

Του «Ο κίνδυνος μεγάλωνε κάτω από τη μύτη μας, κάτι που σημαίνει ότι σήμερα βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που απλά πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε. Η στιγμή για την αποτροπή του ήταν πριν από λίγες δεκαετίες. Αυτό που πρέπει σήμερα να κάνουμε είναι να τα βγάλουμε πέρα με τις συνέπειες». Τα λόγια ανήκουν στον τιμημένο με Πούλιτζερ δημοσιογράφο Εντ Γιονγκ, που μίλησε στην Έιμι Γκούντμαν του Democracy Now, με αφορμή ένα σημαντικό, πρόσφατο άρθρο του στο περιοδικό The Atlantic. Ο εύγλωττος τίτλος του άρθρου, «Δημιουργήσαμε την “Πανδημιόκαινο”», αναφέρεται στα συμπεράσματα πρόσφατης έρευνας που διεξήγαγαν από το 2020 Αμερικανοί επιστήμονες και η οποία δημοσιοποιήθηκε φέτος τον Απρίλιο στο περιοδικό Nature, με τίτλο «Η Κλιματική Αλλαγή αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης των ιών μεταξύ των ειδών».

Συγκεκριμένα, ο κίνδυνος αυτός έχει να κάνει με το γεγονός, όπως αποδεικνύουν οι επιστήμονες στην έρευνά τους, της σύνδεσης των δραματικών και ριζικών αλλαγών των οικοσυστημάτων της Γης, που οφείλονται στην κλιματική κρίση, με την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό χιλιάδων ιών μεταδιδόμενων από το ζωικό βασίλειο στον άνθρωπο. Οι επιστήμονες αναφέρονται σε άνευ προηγουμένου κλίμακα μετανάστευσης των ζώων εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, με αποτέλεσμα είδη που μέχρι πρότινος βρίσκονταν απομονωμένα να έρχονται σε στενή επαφή μεταξύ τους, αυξάνοντας την πιθανότητα οι ιοί να περάσουν σε νέους ξενιστές και να πυροδοτήσουν έτσι μελλοντικές πανδημίες... Ο Γιόνγκ, εκλαϊκεύοντας την έρευνα στο άρθρο του, κάνει έτσι λόγο για μια νέα περίοδο, την «Πανδημιόκαινο», η οποία, με λίγα λόγια, καθορίζεται από την εξουσία των ιών έναντι της ανθρωπότητας και του κόσμου. «Σε έναν κόσμο που υπερθερμαίνεται, θα αντιμετωπίσουμε όλο και περισσότερα φαινόμενα του γνωστού βιολογικού μηχανισμού “spillover”, που επιτρέπει σε ιούς να βρίσκουν νέους ξενιστές, από ζώο σε ζώο αλλά με αυξημένες πιθανότητες να περάσουν σε εμάς», εξηγεί ο δημοσιογράφος. Το 2013 είχε προηγηθεί ένα σημαντικό βιβλίο, που είχε χαρακτηριστεί η «Βίβλος» των νέων επιδημιών, με τίτλο »Spillover: Animal Infections and the Next Human Pandemic» (στα ελληνικά «Spillover: Από τα ζώα στον άνθρωπο η επόμενη πανδημία;», εκδόσεις Πατάκη) του δημοσιογράφου Ντέιβιντ Κουάμεν, σχετικά την ταχύτατη εξέλιξη νέων ιογενών επιδημιών και ζωονόσων. Πλέον η έρευνα των επιστημόνων των κορυφαίων αμερικανικών ιδρυμάτων (Τζωρτζτάουν, Νέας Υόρκης, Κονέκτικατ κ.ά.) υπογραμμίζει ακριβώς το πώς η κλιματική κρίση δημιουργεί νέες δυνατότητες για την ανάπτυξη και διάδοση νέων πανδημιών μέσα από την αναγκαστική μετανάστευση μεγάλου αριθμού ειδών σε hotspots βιοποικιλότητας και πυκνοκατοικημένες περιοχές στην Ασία και την Αφρική, «προκαλώντας τη μετάδοση των ιών τους μεταξύ των ειδών περίπου 4.000 φορές», σημειώνουν. «Τα ευρήματά μας αναδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη να συνδυαστούν οι προσπάθειες για επιτήρηση και ανακάλυψη των ιών με έρευνες βιοποικιλότητας που ιχνηλατούν τις αλλαγές του φάσματος των ειδών, κυρίως στις τροπικές περιοχές που φιλοξενούν τις περισσότερες ζωονόσους και υφίστανται την ταχύτατη αύξηση της θερμοκρασίας».

Εκείνο που προκάλεσε έκπληξη στους ερευνητές, όπως οι ίδιοι σημειώνουν, είναι το γεγονός ότι «αυτή η οικολογική μετάβαση μπορεί ήδη να είναι σε εξέλιξη και η διατήρηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου στη διάρκεια του αιώνα μας δεν θα μειώσει τη μελλοντική διάδοση των ιών». Ένα κακό μαντάτο, που περιγράφει γλαφυρά ο Γιονγκ: «Βέβαια, υπάρχουν πολλοί άλλοι σημαντικοί λόγοι να προσπαθήσουμε και να μετριάσουμε την κλιματική αλλαγή όσο γίνεται περισσότερο, αλλά η “Πανδημιόκαινος” μόλις ξεκινήσει, δεν μπορεί εύκολα να ξαναμπεί στο μπουκάλι, κάτι που σημαίνει ότι σήμερα πρέπει να περιμένουμε τα χειρότερα σε σχέση με ό,τι ζούμε τώρα και πρέπει να προετοιμαστούμε και να προσαρμοστούμε».

* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία