Για το εικαστικό παλίμψηστο της Μεσογείου

«Το χθες είναι τώρα. Γιώργος Λαζόγκας: Μύθος και αρχαιότητα» Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, 28ης Οκτωβρίου 44 Διάρκεια έκθεσης: 9 Μαΐου20 Αυγούστου 2022 Ώρες λειτουργίας: Τρ. 13.00-20.00 / Τετ.-Δευτ. 8.00-20.00

ΗΜεσόγειος είναι η πηγή του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Συνδέει με την κλειστή, προστατευμένη θάλασσά της τρεις ηπείρους, την Ευρώπη, την Ασία, την Αφρική.

Συμπυκνώνει όλα τα ρεύματα της τέχνης και της φιλοσοφίας που γεννήθηκαν στο γόνιμο έδαφός της στη διάρκεια των αιώνων. Τα αφήνει να κυλήσουν και να σμίξουν μέσα από τα πολλαπλά περάσματά της.

Αποτελεί το πρότυπο της πολυπολιτισμικότητας που σμιλεύτηκε από παράκτιους λαούς με διαφορετικό θρήσκευμα, αξίες, νοοτροπίες και τεχνοτροπίες, που έμαθαν μέσα από τα ταξίδια τους και τους αποικισμούς τους για την ανταλλαγή εμπορευμάτων και προϊόντων της τέχνης και της δεξιοτεχνίας τους να συμβιώνουν στο μέτρο της αλληλεγγύης και του αλληλοσεβασμού.

«Η Μεσόγειος είναι συνύπαρξη ιδεών, συναισθημάτων, πολιτισμών, τρόπων ζωής και δημιουργίας. Είναι σταυροδρόμι πολιτισμών, αφετηρία και προορισμός» γράφει ο εικαστικός καλλιτέχνης Γιώργος Λαζόγκας με αφορμή την τελευταία του έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.

«Το θραύσμα είναι το όλον»

Ο Λαζόγκας ακολουθεί πιστά από τη δεκαετία του ’70 τη ρότα τους πάνω στο όχημα του θραύσματος που καθιέρωσε ως όλον το μοντέρνο. Αναζητεί τα σπαράγματά τους στις περιπλανήσεις του στα μουσεία της Ελλάδας, της Κύπρου ή της Αιγύπτου.

Αποτυπώνει σε χαρτί Α4 τα όστρακα-θραύσματα των αγγείων της μυκηναϊκής περιόδου μέσα στην αυτονομία τους.

Κρατά έτσι ακέραιες, πέραν της γραμμικής αφήγησης του μύθου και της «λογικής της Ιστορίας», τις κομματιασμένες φόρμες τους.

Τις ανασυγκροτεί με τον αυθορμητισμό του μικρού παιδιού σε νέες συνειρμικές συνθέσεις που διατηρούν τη μνήμη τους. Σαν τη χελώνα που συνάντησε στην πρώτη επίσκεψή του στο νεκροταφείο του Κεραμεικού. Ανάμεσα στην ακινησία του «ακατοίκητου» λευκού χαρτιού και του «αχρονικού

χρόνου» και στην επιθυμία του «να βρεθεί στη ζωή» της πόλης.

Το ίχνος

Σπουδάζει πάνω στις αγαπημένες του «λευκές ληκύθους» την «περιπέτεια της γραμμής», της απελευθερωμένης από την προοπτική και τη μίμηση της «Αναγέννησης». Που δένουν, «όπως ο ιστός της αράχνης του Ματίς», με την αφαιρετικότητα και τη δυναμική της γραφής τους την αρχαιότητα με τον 20ό αιώνα.

Τη διατυπώνει στο πλασμένο με ενορμητικές γραμμές, μαύρες και χρωματιστές κηλίδες του «ταχισμού», με το άλογο, «το σύμβολο της πόλης του». Εγκλείοντας μέσα του όλα τα σύμβολα που το καθόρισαν: «τον Πήγασο με τον οποίο διασώζεις τον μύθο, τον Δούρειο Ίππο με τον οποίο κερδίζεις την Τροία, τον Βουκεφάλα με τον οποίο φτάνεις στην άκρη του κόσμου».

Το παλίμψηστο

Βυθίζεται στον κυκεώνα των μεταμορφώσεων που σφράγισαν τις μορφές του μύθου. Εισάγει στη σύγχρονη ελληνική τέχνη τον όρο «παλίμψηστο».

Εστιάζει το βλέμμα του στις γυναικείες θεότητες: τα πήλινα, φτιαγμένα μέσα σε μια απόλυτη γεωμετρική αυστηρότητα, ειδώλια αιγυπτιακών θεοτήτων, τις αμέτρητες Νίκες, πήλινες ή μαρμάρινες, που απέδωσε τη δεκαετία του ’80 πάνω σε σεντόνια.

Τα αποτυπώματά τους «υπονοούν την ερωτική πράξη και υπενθυμίζουν το σάβανο του θανάτου».

Δεσμεύουν τον ιστορικό χρόνο μέσα στη στιγμή.

Ο απελευθερωτικός διάλογος με την αρχαιότητα

Ο Γιώργος Λαζόγκας πετυχαίνει μέσα από τον διάλογό του με εμβληματικά έργα της τέχνης της Μεσογείου να μιλήσει με τα προσωπικά, νεωτερικά ιδιώματά του για τις σημερινές και αιώνιες αγωνίες του ανθρώπου. Τον εγκαινιάζει στο μεγαλύτερο αρχαιολογικό μουσείο της χώρας, σε μια εποχή όπου η ιδεολογική χρήση της Ιστορίας καταστρέφει τους λαούς, οι πρωτοτυπίες της δεκαετίας του ’60, του ’70 και του ’80 προβάλλονται ολοένα και πιο συχνά στην Ελλάδα του 2022 ως κακέκτυπα χωρίς πνοή.