Η Αριστερά στην Ευρώπη μπροστά στις ιστορικές προκλήσεις
Οι δυνάμεις της Αριστεράς καλούνται να αναζητήσουν νέα εργαλεία και επεξεργασίες για να απαντήσουν στα κρίσιμα ζητήματα που φύονται διαρκώς, από τα αδιέξοδα του νεοφιλελευθερισμού μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία και την κλιματική κρίση
Στον απόηχο των γαλλικών εκλογών και του ιστορικού αποτελέσματος για το προοδευτικό μέτωπο, των πολιτικών μετατοπίσεων που γεννούν οι επάλληλες κρίσεις και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οι δυνάμεις της Αριστεράς καλούνται να αναζητήσουν νέα εργαλεία και επεξεργασίες για να απαντήσουν στα κρίσιμα ζητήματα που φύονται διαρκώς. «Από τη συνιστώσα του πολέμου εξαρτάται η κρίση του καπιταλιστικού συστήματος» σημείωσε η ιστορική μορφή της ιταλικής και ευρωπαϊκής Αριστεράς Λουτσιάνα Καστελίνα στην εκδήλωση που διοργάνωσε στο Ευρωκοινοβούλιο, στις Βρυξέλλες, την περασμένη Τετάρτη ο Στέλιος Κούλογλου, την ώρα που η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με υπαρξιακές προκλήσεις οι οποίες δεν εξαντλούνται σε επιμέρους πτυχές μιας οικονομικής κρίσης, στην αναδιάταξη της ισχύος και των προτεραιοτήτων, αλλά αφορούν, πρώτη φορά μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου, την απειλή του πολέμου.
Εντούτοις η Αριστερά δεν βρίσκεται στο ίδιο σημείο που βρισκόταν όταν η προηγούμενη μεγάλη κρίση χρέους σάρωσε την Ευρώπη, 10 και πλέον χρόνια πριν. Η χρεοκοπία του νεοφιλελεύθερου μοντέλου άνοιξε τον δρόμο ώστε οι ιδέες της Αριστεράς να περάσουν στο προσκήνιο, να πείσουν και να κινητοποιήσουν. Σήμερα, από την Ισπανία ως την Ιρλανδία και από τη Γαλλία ως την Ελλάδα, τα κόμματα της ευρωπαϊκής Αριστεράς έχουν εμπειρία διακυβέρνησης και συμμαχιών. Το σύνθημα για μια άλλη Ευρώπη που είναι εφικτή είχε και έχει την ευκαιρία να δοκιμαστεί στο πεδίο της πραγματικής πολιτικής και όχι απλώς στον κόσμο της θεωρίας, των ιδεών και των συνθημάτων. Ταυτόχρονα, όμως, οι δυνάμεις των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών μετά την κατάρρευση που έφερε η προσκόλλησή τους στο άρμα του νεοφιλελευθερισμού έχουν στρέψει την πυξίδα προς τα αριστερά, υιοθετώντας προοδευτικά προγράμματα που έχουν οδηγήσει σε συγκλίσεις, ακόμα και σε συγκυβερνήσεις. «Θα πρέπει να καταφέρουμε να υπερβούμε την ιστορική διαφορά ανάμεσα στον κομμουνισμό και στη Σοσιαλδημοκρατία. Φτάσαμε σε ένα σημείο που πρέπει να γεφυρώσουμε αυτές τις διαφορές, να προτείνουμε ένα υπόδειγμα κοινωνίας λιγότερο αλλοτριωμένο, πιο πλούσιο και να αναφερθούμε εκ νέου σε διεκδικήσεις της εποχής του Μαρξ» είπε χαρακτηριστικά η παλαίμαχος κομμουνίστρια και εμβληματική μορφή.
Είναι πάντα το αποτέλεσμα θετικό υπέρ των δυνάμεων της Αριστεράς όταν συμμετέχουν σε αυτές ως μειοψηφικός εταίρος; Η ευρωβουλευτής του Bloco Esquerda και υποψήφια για την Προεδρία της Δημοκρατίας της Πορτογαλίας Η χρεοκοπία του νεοφιλελεύθερου μοντέλου άνοιξε τον δρόμο ώστε οι ιδέες της Αριστεράς να περάσουν στο προσκήνιο. Το σύνθημα για μια άλλη Ευρώπη που είναι εφικτή είχε και έχει την ευκαιρία να δοκιμαστεί στο πεδίο της πραγματικής πολιτικής και όχι απλώς στον κόσμο της θεωρίας, των ιδεών και των συνθημάτων. Ταυτόχρονα, οι δυνάμεις της Σοσιαλδημοκρατίας μετά την κατάρρευση που έφερε η προσκόλλησή τους στο άρμα του νεοφιλελευθερισμού έχουν στρέψει την πυξίδα προς τα αριστερά, υιοθετώντας προοδευτικά προγράμματα που οδηγούν σε συγκλίσεις, ακόμα και σε συγκυβερνήσεις Marisa Matias μετέφερε την εμπειρία της συνεργασίας με τους Σοσιαλιστές του Αντόνιο Κόστα στη χώρα της Ιβηρικής: από την προγραμματική συμφωνία και τη στήριξη της κυβέρνησης που αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά κατάφερε να προωθήσει σημαντικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, όπως το κοινωνικό κράτος, η ενίσχυση του δημόσιου συστήματος Υγείας, του εισοδήματος, των συντάξεων έως τη ρήξη που επήλθε στις εκλογές του 2021, στις οποίες ο Αντόνιο Κόστα κέρδισε την αυτοδυναμία. Μια ρήξη την οποία χρέωσε στην Αριστερά.
Στην περίπτωση της Ισπανίας, όπως εξήγησε η οργανωτική γραμματέας των Podemos, Lilyth Verstyrnge, το μεγάλο ζητούμενο ήταν ο στόχος που έθεσε η Αριστερά να μην είναι απλώς ένα κόμμα που κάνει αντιπολίτευση, αλλά μια δύναμη που μπορεί να κυβερνήσει, να αλλάξει τον συσχετισμό δυνάμεων και να προχωρήσει σε ριζοσπαστικές αλλαγές. Η ευρωβουλευτής των Podemos, Maria Eugenia Rodriguez-Palop παρατήρησε ότι η Αριστερά αντιμετωπίζει πρόβλημα πραγματικής ριζοσπαστικοποίησης. «Θα πρέπει η Αριστερά να πιστέψει στο μέλλον, να δημιουργήσει ελπίδα και όχι φόβο, που προσφέρει εύφορο έδαφος στον συντηρητισμό και στη Δεξιά» είπε χαρακτηριστικά. Άλλωστε στην Ισπανία την ώρα που η συγκυβέρνηση Σοσιαλιστών - Αριστεράς προωθεί μια προοδευτική ατζέντα, ιδίως στα ζητήματα των κοινωνικών δικαιωμάτων, στα ΛΟΑΤΚΙ, στα δικαιώματα των γυναικών και στη στήριξη της εργασίας, η ακροδεξιά του VOX και η Δεξιά του Λαϊκού Κόμματος καταγράφουν άνοδο και νίκες, όπως στις πρόσφατες εκλογές στην Ανδαλουσία. Η μόνη απάντηση στην Ακροδεξιά, όπως τόνισαν οι δυο εκπρόσωποι των Podemos, είναι η διεύρυνση των ριζοσπαστικών και προοδευτικών πολιτικών. Στην περίπτωση της Ισπανίας, μάλιστα, είναι χαρακτηριστικές οι ομοιότητες στη μεθοδολογία του Λαϊκού Κόμματος και του συστήματος προπαγάνδας, αφού τα κόμματα της Αριστεράς κατηγορήθηκαν ως… Μαδουριστές, φιλοπουτινικοί που διασαλεύουν την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας.
Τα μάτια των προοδευτικών πολιτών της Ευρώπης, βέβαια, είναι αυτή την περίοδο στραμμένα στη Γαλλία. Όπως εξήγησε η συμπρόεδρος της ευρωομάδας της Ευρωπαϊκής Αριστεράς Manon Aubry, το αποτέλεσμα των εκλογών δίνει την ισχύ να ανοικοδομηθεί η Αριστερά στη Γαλλία. «Πρέπει να δώσουμε στους ανθρώπους που μας ψήφισαν τη δυνατότητα να ελπίσουν, τη δυνατότητα να νιώσουν ότι εκπροσωπούνται πραγματικά» είπε χαρακτηριστικά, θέτοντας το διακύβευμα: υπάρχει χώρος για δυνάμεις οι οποίες συνδέουν τις οικολογικές με τις κοινωνικές πολιτικές, που θα απαντήσουν στα επείγοντα ζητήματα, στις ανάγκες της νεολαίας. Που δεν θα μείνει μόνο στο επίπεδο της αντιπολίτευσης, αλλά θα στοχεύσει στην άσκηση της εξουσίας».
Για τις εξελίξεις στην Ιρλανδία και τη μεγάλη εκλογική νίκη του Sinn Fein στη Βόρεια Ιρλανδία μίλησε η Martina Anderson, ενώ για την εμπειρία της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, τα διδάγματα και τις προκλήσεις μπροστά στις επόμενες εκλογές μίλησαν ο Ε. Τσακαλώτος και Κ. Δουζίνας.