Ο ακροδεξιός κίνδυνος είναι μπροστά μας
Το ΣΗΜΕΙΟ για τη Μελέτη και Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς μπαίνει δυναμικά στον δημόσιο διάλογο με τις δράσεις και τις έρευνές του. Ποιος είναι ο στόχος της παρέμβασής του;
Είμαστε μια ανεξάρτητη πρωτοβουλία πολιτών που μας απασχολεί χρόνια το ακροδεξιό φαινόμενο. Κάποιοι μετείχαμε στο Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας και στο Παρατηρητήριο στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Θέλουμε συστηματικά να συμβάλλουμε στη δημόσια συζήτηση, να ενισχύουμε με επιχειρήματα και πληροφόρηση τον οργανωμένο αντίλογο απέναντι στην Ακροδεξιά. Παράγουμε εκπαιδευτικά εργαλεία, επιδιώκουμε τη συνεργασία μεταξύ οργανώσεων που μάχονται τον ρατσισμό, τον εθνικισμό, τον σεξισμό, την ομοφοβία. Η μάχη κατά του φασισμού, της alt right, των αντιδραστικών ιδεών, της αναδυόμενης ανελεύθερης δημοκρατίας θέλει φυσικά ζωντανό και μαχητικό αντιφασιστικό κίνημα. Ταυτόχρονα όμως απαιτεί τεκμηρίωση, συστηματική μελέτη, δουλειά στον χώρο των ιδεών και της επικοινωνίας. Ένας τέτοιος κόμβος έρευνας, ενημέρωσης και δράσεων αντιμετώπισης του ακροδεξιού εξτρεμισμού φιλοδοξούμε να αποτελέσει το ΣΗΜΕΙΟ.
διευθυντής του ΣΗΜΕΙΟΥ για τη Μελέτη και Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς
Στον καθρέφτη της Ακροδεξιάς στην Ελλάδα εμφανίζεται ένα πρόσωπο με πολλές ψηφίδες αλλά και αντιφάσεις. Υπάρχουν κάποια ευρήματα στην έρευνα που έκανε το ΣΗΜΕΙΟ με την aboutpeople που να σας προκάλεσαν έκπληξη, θετική ή αρνητική;
Στην έρευνα αναζητούμε τη διάχυση και την ισχύ των αντιδραστικών ιδεών στις αντιλήψεις του κοινωνικού σώματος. Θα σας έλεγα ότι το αξιακό, πολιτικό και κοινωνικό προφίλ που καταγράφεται είναι ιδιαίτερα αντιφατικό. Ένα παράδειγμα: είναι πολύ ισχυρή η αποδοχή της υπεροχής του δημοκρατικού πολιτεύματος. Μια καθολική οριζόντια αποδοχή. Αλλά και με μια ανησυχητική διαφοροποίηση: στη μικρότερη ηλικιακή κατηγορία (17-34) 1 στους 4 ερωτώμενους διαφωνεί. Ταυτόχρονα, οι στρεβλώσεις και δυσλειτουργίες του σύγχρονου κοινοβουλευτισμού ανοίγουν βαθιά ρήγματα δυσφορίας και δυσπιστίας. Και μάλιστα ως κύρια προβλήματα αναδεικνύονται αυτά που συστηματικά εκμεταλλεύεται η ακροδεξιά ρητορική: διαφθορά, αναξιοκρατία, αμφισβήτηση Δικαιοσύνης, ελεγχόμενα ΜΜΕ. Μπορεί να ανιχνεύσει κανείς στην έρευνα πώς αποτυπώνεται και εκφράζεται αυτό που θα λέγαμε «συμπαγής Ακροδεξιά». Στις πιο σκληρές ερωτήσεις -χούντα, έμφυλη ισότητα, αμβλώσεις, αστυνομική αυθαιρεσία, ρατσιστική βία, αντισημιτισμός, τσιγγανοφοβία, «καλή» Χρυσή Αυγή- περίπου 6,5% συγκροτούν έναν σκληρό ακροδεξιό πυρήνα, ενώ ένα περίπου 16% τείνει προς τα εκεί. Από την άλλη, αναδεικνύεται σαφής πρόοδος στην αποδοχή της έμφυλης ισότητας, του MeToo, των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων. Τέλος, σε μια πρώτη στάθμιση, θα έλεγα ότι επιβεβαιώνεται πόσο ισχυρή εμφανίζεται η πρόσληψη της εθνικής ταυτότητας ως μείζονος αγαθού απέναντι σε πραγματικούς ή -κάποτε- φανταστικούς κινδύνους. Αυτό εξηγεί αρνητικές στάσεις απέναντι στο μεταναστευτικό. Από την άλλη,
επισημαίνουμε ευρύτατη αναγνώριση της ύπαρξης ρατσιστικής βίας στη χώρα μας και ισχυρή καταδίκη της.
Με τη δίκη της Χρυσής Αυγής τελειώσαμε με τον φασιστικό κίνδυνο στη χώρα; Η Ακροδεξιά και ο νεοσυντηρητισμός που συνεχίζουν να υφέρπουν -δυστυχώς και στις νεότερες ηλικίες σύμφωνα με την έρευνα του ΣΗΜΕΙΟΥ-, μπορεί να είναι το λίπασμα για νέα ακροδεξιά πολιτικά μορφώματα;
Με τη Χ.Α. συγκροτήθηκε σχέση αντιπροσώπευσης για ένα κομμάτι του ελληνικού λαού. Αυτή η σχέση έσπασε με την καταδίκη, αλλά αναζητά άλλον τρόπο έκφρασης. Και πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την παρουσία της Ακροδεξιάς στο βαθύ κράτος, όπου, ειδικά στην ΕΛ.ΑΣ., τεκμηριώνονται ακροδεξιοί ρατσιστικοί θύλακες. Γενικότερα, ο ακροδεξιός κίνδυνος είναι μπροστά μας. Παρατηρούμε μια διολίσθηση σε αντιδραστικές και αυταρχικές αντιλήψεις από ανθρώπους που συχνά δεν τις αναγνωρίζουν ως τέτοιες. Παρατηρούμε και τη διαρκή κινητικότητα σε χώρους νέων, σχολικούς, αθλητικούς, από σχήματα που στρατολογούν σε βίαιες πρακτικές. Σε πολλές από τις πρόσφατες νεοφασιστικές βίαιες δράσεις, ιδίως στη Θεσσαλονίκη, έχουμε να κάνουμε με ανήλικους.
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ για την απαγόρευση των αμβλώσεων ανησυχεί σύσσωμο τον προοδευτικό κόσμο. Εκτιμάτε πως τα αποτελέσματα της πολιτικής και αισθητικής του τραμπισμού μπορεί μεσομακροπρόθεσμα να διαχυθούν και στα ευρωπαϊκά κράτη με πολιτικές αποφάσεις που θα οδηγήσουν σε ανάλογα πισωγυρίσματα;
Δικαίως θορυβηθήκαμε όσοι πιστεύουμε ότι οι καίριες αποφάσεις για τη ζωή και την
υγεία μιας γυναίκας ανήκουν αποκλειστικά σ’ αυτήν σε συνεννόηση με τον γιατρό της. Ένα ισχυρό ακροδεξιό λόμπι επιβάλλει στις γυναίκες την υποχρεωτική μητρότητα, θέλει να γίνει συγκυρίαρχο στο σώμα της. Στο όνομα δήθεν των «δικαιωμάτων των αγέννητων παιδιών» τα καταδικάζουν να γεννηθούν σε οικογένειες που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να τα μεγαλώσουν. Είναι το ίδιο ακροδεξιό λόμπι που θέλει ελεύθερη οπλοκατοχή, από την οποία σκοτώνονται τα παιδιά που δήθεν υπερασπίζονται. Άρα, σαφώς η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου αναιρεί δικαιώματα των γυναικών, ιδίως φτωχών και ευάλωτων. Τέτοιες μείζονες αλλαγές συνήθως δεν περιορίζονται στην άλλη πλευρά του ωκεανού. Έτοιμοι είναι αντιδραστικοί κύκλοι και εδώ να το εκμεταλλευτούν με ιδέες περί «γονιμότητας» και «αγέννητου παιδιού». Τους είδαμε και πρόσφατα. Συχνά είναι οι ίδιοι που αμφισβητούν το MeToo και τον όρο «γυναικοκτονίες». Είναι σημαντικό ότι στην έρευνα του ΣΗΜΕΙΟΥ καταγράφεται πολύ ισχυρή αντίθεση της μεγάλης πλειονότητας στην απαγόρευση των αμβλώσεων.
Αύριο, Δευτέρα, στην αγορά της Κυψέλης το ΣΗΜΕΙΟ διοργανώνει την πρώτη επίσημη εκδήλωσή του. Τι να περιμένουμε; Γύρω από ποιους άξονες θα περιστραφεί η συζήτηση;
Αύριο Δευτέρα, στις 7.30 μ.μ., θα συζητήσουμε την έρευνα για να απαντήσουμε στο ερώτημα «Ακροδεξιές τάσεις στην ελληνική κοινωνία: Πού βρισκόμαστε σήμερα;». Δεν θα έχουμε ακαδημαϊκές τοποθετήσεις, αλλά έναν ζωντανό διάλογο. Θα είναι εκεί η ερευνήτρια Ρόζα Βασιλάκη, η καθηγήτρια Βασιλική Γεωργιάδου, ο συγγραφέας Γιάννης Μπαλαμπανίδης, ο διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες Λευτέρης Παπαγιαννάκης, ο σκηνοθέτης Παντελής Φλατσούσης και η Έλενα- Όλγα Χρηστίδη, ψυχολόγος, επιστημονική συνυπεύθυνη του Orlando LGBT+.