H ενεργειακή κρίση παγώνει μια ήδη ψυχρή σχέση

Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν και Σαρλ Μισέλ δεν είχαν ποτέ την πιο αρμονική σχέση και το χάος στον τομέα της ενέργειας έδωσε αφορμή για αμοιβαίες τρικλοποδιές

Ησχέση τους δεν ήταν ποτέ ανέφελη. Σαρλ Μισέλ και Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. Πρόεδρος εκείνος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, πρόεδρος αυτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Και επειδή οι αρμοδιότητες των δύο θεσμών συχνά περιπλέκονται, από την αρχή της θητείας τους ήταν φανερό ότι θα προκύψουν μπερδέματα. Ο ξένος Τύπος συνειδητοποίησε το μέγεθος της αντιζηλίας με το περιβόητο sofagate στην Τουρκία, με τη Φον Ντερ Λάιεν να μένει όρθια δίπλα στους «στρογγυλοκαθισμένους» Μισέλ και Ταγίπ Ερντογάν λόγω... έλλειψης τρίτης πολυθρόνας. Πολλοί αμφισβήτησαν τότε την εκδοχή ότι το περιστατικό ήταν αποτέλεσμα μιας πατριαρχικής απρέπειας του Τούρκου Προέδρου και επέμειναν ότι ίσως να είχε βάλει το χεράκι του γι’ αυτή την «αμήχανη σκηνή» ο Βέλγος.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που προέκυψαν ζητήματα στη σχέση τους. Διπλές προσκλήσεις προς τον Μπόρις Τζόνσον κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το Brexit. Ξαφνικά ταξίδια του Βέλγου στην Ιαπωνία ή σε χώρες της Αφρικής, για τα οποία η Κομισιόν ενημερώθηκε την τελευταία στιγμή. Παρασκηνιακοί καυγάδες για το ποιος θα μιλούσε εκ μέρους της Ε.Ε. στη διάσκεψη για τη Λιβύη στο Βερολίνο στις αρχές του 2020. Προβλήματα, όχι πάντως τέτοιας έκτασης, είχαν προκύψει και με ζευγάρια των προκατόχων τους από τότε που εισήχθη το αξίωμα του προέδρου του Συμβουλίου, αφού το ζήτημα έχει να κάνει με την αιώνια διαμάχη για τον κοινοτικό ή διακυβερνητικό χαρακτήρα της Ε.Ε. Ο πληθωρικός Πορτογάλος Μπαρόζο με τον άχρωμο Βέλγο Φαν Ρομπάι, ο χειμαρρώδης Λουξεμβούργιος Γιούνκερ με τον ατσαλάκωτο Πολωνό Τουσκ. Πάντως, οι δύο τελευταίοι είχαν φροντίσει να καθορίσουν προκαταβολικά και γραπτώς πού αρχίζουν και πού τελειώνουν οι αρμοδιότητες καθενός για να αποφύγουν τις επικαλύψεις.

Το τωρινό ντουέτο δεν αποφάσισε κάτι τέτοιο.

Και η ενεργειακή κρίση που ταλανίζει τόσο τα όργανα της Ε.Ε. όσο και τα κράτημέλη ήταν η αφορμή για να αναζωπυρωθούν οι καυγάδες και να πολλαπλασιαστούν τα χτυπήματα κάτω από τη ζώνη. Φυσικά, το θέμα δεν είναι προσωπικό, αλλά δείχνει τις αδυναμίες του οικοδομήματος της Ε.Ε. συνολικά. Η σύγκρουση συμφερόντων των κρατών-μελών δυσκολεύει το έργο της Επιτροπής. Από την άλλη, η Φον Ντερ Λάιεν έχει πάρει αρκετές «αυθόρμητες» πρωτοβουλίες τους τελευταίους μήνες, προκαλώντας αντιδράσεις κυβερνήσεων, που καταλήγουν στο «κυτίο παραπόνων» του Μισέλ. Ο τρόπος, για παράδειγμα, που η πρόεδρος της Κομισιόν «τα βρήκε» με τις ΗΠΑ για την προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις χώρες της Ε.Ε. και κυρίως οι «τζούφιες» υποσχέσεις της ότι αυτή θα ήταν η λύση για την αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου προκάλεσαν... έντονα συναισθήματα σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως και οι συχνές προτροπές της για εμπάργκο στις ενεργειακές πρώτες ύλες από

τη Ρωσία, χωρίς να έχει προϋπάρξει συνεννόηση με το Συμβούλιο.

Απανωτά τα χτυπήματα από τον Βέλγο

Ο φιλόδοξος πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου έχει βγει στην αντεπίθεση το τελευταίο διάστημα με δύο απανωτά χτυπήματα προς την κατεύθυνση της Κομισιόν. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, μιλώντας στην εφημερίδα της πατρίδας του Le Soir, υποστήριξε πως «επί πολλούς μήνες αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων καλούν την Επιτροπή να εργαστεί» για τα ανώτατα όρια τιμών και την πιθανή ανάγκη μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, χωρίς αποτέλεσμα. Μίλησε για ένα πρόβλημα που χρονολογείται ήδη πριν την έναρξη του πολέμου, αλλά η Επιτροπή έχασε χρόνο και «αυτό είναι ατυχές». Σε αντίθεση με τις αισιόδοξες δηλώσεις της «αντιπάλου» του, ο Μισέλ περιέγραψε με μελανά χρώματα τον χειμώνα και δεν δίστασε να μιλήσει για κίνδυνο «φτωχοποίησης» εκατομμυρίων Ευρωπαίων, κάτι που μόνο

χαμόγελα δεν προκάλεσε στο Μπερλεμόν, στην έδρα της Κομισιόν στις Βρυξέλλες. «Οι πολίτες υποφέρουν, οι εταιρείες υποφέρουν, τα κράτη υποφέρουν και κάποιες εταιρείες που παράγουν ενέργεια βγάζουν υπερκέρδη. Δεν αρνούμαι ότι το θέμα είναι σύνθετο. Αλλά είναι απαράδεκτο να στέκεσαι άπραγος. Και είναι δύσκολο να εξηγηθεί ότι από τον Μάρτιο δεν έχουν υπάρξει κάποιες σοβαρές επιχειρησιακές προτάσεις στο τραπέζι» ξεσπάθωσε ο Σαρλ Μισέλ.

Αυτή την εβδομάδα και ενώ έχουν μεσολαβήσει οι «προτάσεις» Φον Ντερ Λάιεν στις 14 Σεπτεμβρίου στο Ευρωκοινοβούλιο ο Μισέλ επανήλθε, αποκαλώντας τις «καλές, αλλά λίγες». «Με τις τιμές του φυσικού αερίου στην Ε.Ε. να είναι 6-10 φορές περισσότερες από αυτές στις ΗΠΑ και 2-3 φορές από αυτές στην Ασία, η Ε.Ε. προφανώς δεν έχει κάνει ιδιαίτερα καλή δουλειά όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις για τους καταναλωτές της» σημείωσε με νόημα. Ήταν ένα νέο χτύπημα που όλοι προβλέπουν ότι δεν θα μείνει αναπάντητο.

είναι μόλις 48 ετών και έχει μεγάλες φιλοδοξίες. Άλλωστε έγινε πρωθυπουργός το 2014 στα 39 του χρόνια, σε μια πολύγλωσση χώρα όπου δεν είναι το πλέον αυτονόητο να κρατήσει μια κυβέρνηση επί τέσσερα χρόνια. Η θέση του φαντάζει «κορυφαία», αλλά πρακτικά έχει ελάχιστες πραγματικές εξουσίες. Προετοιμάζει το «μενού» των συνόδων κορυφής τόσο σε πολιτικό όσο και σε γαστρονομικό επίπεδο. Συντονίζει, δηλαδή, τη συνεργασία των αρχηγών των κυβερνήσεων, εκπροσωπεί την Ε.Ε. όπου τον αφήνουν και είναι υπεύθυνος για τη συνεργασία και τον συντονισμό με την Κομισιόν. Μέντοράς του, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, αφού και οι δύο αυτοχαρακτηρίζονται εκφραστές του φιλελευθερισμού στην Ευρώπη. Η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν μπορεί να μην έχει να παρουσιάσει κάποιες μεγάλες επιτυχίες στη σταδιοδρομία της, πλην του ότι αυτή μετράει ήδη πάνω από 30 χρόνια. Κατάφερε να επιβιώσει και στις τέσσερις κυβερνήσεις Μέρκελ από το 2005 μέχρι και το 2019, όταν τελικά μεταπήδησε στην Επιτροπή. Ξέρει πώς να κρατάει τους φίλους της κοντά και τους εχθρούς της ακόμα κοντύτερα, όπως λέει ο χρυσός κανόνας των Βρυξελλών, και για αυτό έχει υπό παρακολούθηση τον κατά 17 χρόνια νεότερό της Βέλγο «αντίζηλο». Και οι δύο έχουν φιλοδοξίες για μετά τις ευρωεκλογές του 2024. Ορισμένοι το θεωρούν αυτό ως ένα «διεγερτικό» που κρατά σε επιφυλακή την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία. Οι τρικλοποδιές εκατέρωθεν, όμως, είναι συχνές και μπορεί κάποιος να σκοντάψει επικίνδυνα.