Εμβατήριο πένθιμο και κατακόρυφο

Μια «σπουδή» για τους «Πέρσες» του Αισχύλου από την ομάδα Σημείο Μηδέν, σε σκηνοθεσία του Σάββα Στρούμπου μέρος δεύτερο

Με την ευκαιρία της παράστασης «Πέρσες» από τη θεατρική ομάδα Σημείο Μηδέν, σε σκηνοθεσία του Σάββα Στρούμπου, συνεχίζω σήμερα την ανάλυση της τραγωδίας.

Κορμός των «Περσών» είναι η τελετή «ανακαλήματος» του νεκρού βασιλιά από τον Άδη, που την ξέρουμε τόσο από το δημοτικό τραγούδι όσο και από τις «Χοηφόρους» του Αισχύλου. Στους «Πέρσες» ο Δαρείος αναδύεται πράγματι στο φως, ενώ στις «Χοηφόρους» ο Αγαμέμνων όχι. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή στους «Πέρσες» ο σκοπός της τελετής και η ανάγκη της θεατρικής σκηνής

συμπίπτουν. Ωθούμενος και από τα δύο, ο νεκρός αναδύεται σε μια θεατρική σκηνή. Στις «Χοηφόρους», αντίστοιχα, ο σκοπός της τελετής και ο θεατρικός σκοπός διίστανται. Ο νεκρός δεν αναδύεται στη θεατρική σκηνή επειδή αυτό δεν προβλέπεται από την οικονομία του έργου. Ο Αισχύλος θυσιάζει ενσυνείδητα την τελετουργική «λογική» για χάρη της θεατρικής. Οι «Πέρσες» δεν είναι μια θεατρόμορφη τελετουργία, είναι θέατρο-θέατρο.

Η θεατρική ομάδα Σημείο Μηδέν με εμψυχωτή και σκηνοθέτη τον Σάββα Στρούμπο έχει βγει από τα σπλάχνα, κυριολεκτικά, του Θεάτρου Άττις του Θεόδωρου Τερζόπουλου και ακολουθεί στα κύρια σημεία τη διδασκαλία του για ένα θέατρο ψυχοσωματικό,

αλλά με ακέραιο το έργο ως πρώτη ύλη. Όχι τεμαχισμένο, διαιρεμένο. Με αυτήν την έννοια, η ψυχοσωματική προσέγγιση του έργου από τον Σάββα Στρούμπο διαφοροποιείται εν μέρει από την αντίστοιχη του Θεόδωρου Τερζόπουλου, χωρίς να την προδίδει, ξεκινώντας από το όλον για να το αναλύσει στα μέρη του ανασυνθέτοντάς το σωματικά. Όχι από τα μέρη για να κατασκευάσει σύνολα εννοιολογικά. Αυτό είναι ένα βασικό κλειδί της μεθόδου.

Για να δείξω τι είναι η ψυχοσωματική μέθοδος, μεταφέρω λίγα αποσπάσματα της εξαιρετικής μελέτης της Μαρίας Σικιτάνο από το βιβλίο-πρόγραμμα της παράστασης:

«Με το σωματικό training o ηθοποιός μαθαίνει να ελέγχει τον ρυθμό και τη λειτουργία της διαφραγματικής

αναπνοής και να ασκείται στην τέχνη της αυτοσυγκέντρωσης (...) Ο ηθοποιός ενεργοποιείται καθολικά διατηρώντας εσωτερική ηρεμία (δεν εκβιάζονται συναισθήματα και περιττές νευρικές και μυϊκές εντάσεις) ενώ παράλληλα η αίσθησή του ανοίγει μέσα στον εσωτερικό χώρο (μέσα στο σώμα) και στον εξωτερικό χώρο (το περιβάλλον γύρω του). Εκεί, σε διαρκή κατάσταση ετοιμότητας μένει πάντα ανοιχτός σε άπειρες εκφραστικές δυνατότητες (...) Μέσα από αυτόν τον κύκλο ασκήσεων, ο ηθοποιός δεν κινείται πλέον σκελετικά ή μυϊκά αλλά ενεργειακά (...) Η δουλειά του ηθοποιού στο φωνητικό training αποτελεί προέκταση της δουλειάς του σωματικού. Ο ηθοποιός δουλεύει επάνω στη σωματική διάσταση

του ήχου, θέτει ως βασική συνθήκη την καθολική ενεργοποίηση του σώματος ως ηχείου (...) με αυτόν τον τρόπο η φωνή αποδεσμεύεται από τα μυϊκά και νευρικά δεσμά του σώματος και ανοίγει ένα εξαιρετικά μεγάλο φάσμα ηχητικών δυνατοτήτων και ποιοτήτων (...) Το τρίτο μέρος της ψυχοσωματικής προετοιμασίας των ηθοποιών αφορά την άσκηση της αποδόμησης. Η αποδόμηση γεννήθηκε στο πλαίσιο του εργαστηρίου προετοιμασίας των Βακχών του Ευριπίδη, της πρώτης παράστασης του Θεόδωρου Τερζόπουλου με το Θέατρο Άττις. Σήμερα, καθώς η άσκηση αυτή μελετάται και εξελίσσεται διαρκώς, οι ηθοποιοί δεν καταλήγουν στη δόνηση της περιοχής του τριγώνου της λεκάνης μέσω πολύωρου βαδίσμα