Οι εμφύλιοι της ρουτίνας
Σε κατάσταση χρόνιας «αποκεντρωμένης» βίας ζουν τόσο το Πακιστάν όσο και η Νιγηρία, που έχουν βυθιστεί σε βάρβαρους, αιματηρούς εμφύλιους ρουτίνας, για τους οποίους η «ευαίσθητη» Δύση δείχνει αδιαφορία
Είναι λογικό, υπό μία έννοια, τα μάτια του κόσμου να είναι στραμμένα στην Ουκρανία. Όχι λόγω της αιματοχυσίας που συνεχίζεται και χειροτερεύει μέρα με τη μέρα, όχι γιατί άλλος ένας πόλεμος στιγματίζει και εκθέτει την Ευρώπη. Είναι λογικό για το μεγάλο γεωπολιτικό πόκερ που παίζεται σε μια παρτίδα με αδιάκοπα και αλλεπάλληλα «χτυπήματα» απ’ όσους κάθονται στο τραπέζι χωρίς κανένας να δείχνει τα χαρτιά του, χωρίς κανένας να πάει πάσο.
Τα «λεφτά» είναι πολλά σ’ αυτή την τρελή παρτίδα και όσοι ποντάρουν, άλλοι το πλούσιο «περίσσευμά» τους, άλλοι τα «ρέστα» τους, προσδοκούν μεγάλα «κέρδη», έχουν μεγάλα σχέδια. Το είχε ομολογήσει ωμά, απροκάλυπτα, κυνικά, ένας Αμερικανός αξιωματούχος πριν από μερικά χρόνια στον απόηχο της εξέγερσης της πλατείας Μαϊντάν: «Η Ουκρανία είναι το μεγάλο έπαθλο» είχε πει. Και κάπως έτσι, άλλοι αιματηροί και μακροχρόνιοι πόλεμοι, εμφύλιοι στη συντριπτική πλειονότητά τους, σαν εστίες φωτιές που σιγοκαίνε χωρίς να ενδιαφέρεται κανείς να τις σβήσει, συνεχίζονται και διαιωνίζονται. Παίρνουν ζωές, ισοπεδώνουν φτωχικά χωριά, καταστρέφουν υποδομές που ίσως χρειαστούν χρόνια για να ξαναφτιαχτούν, αφανίζουν νέους ανθρώπους, τους κάνουν πρόσφυγες, αυτούς και τα όνειρά τους.
Αδιαφορία
Η «ευαίσθητη» Δύση έχει κι εδώ μερίδιο ευθύνης -αλίμονο...- όχι μόνο επειδή αδιαφορεί επιδεικτικά για τις «αδιάφορες» για τα συμφέροντά της σφαγές, αλλά διότι σε πολλές από αυτές έχει -ή είχε- βάλει την ουρά της. Γιατί να ενδιαφερθεί σήμερα το ΝΑΤΟ για την κλιμάκωση της εμφύλιας σφαγής στο Πακιστάν από τους ντόπιους Ταλιμπάν που πυροδοτούν βόμβες μέσα σε τζαμιά και πολυσύχναστες αγορές στην αποκαλούμενη «ζώνη των φυλών» και στήνουν ενέδρες στον στρατό και στην αστυνομία, όταν οι ίδιες οι ΗΠΑ βομβάρδιζαν πριν από μερικά χρόνια με σμήνη drones την περιοχή σε μία από τις μεγαλύτερες συγκαλυμμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις τους στο εξωτερικό, στο πλαίσιο του περιβόητου «πολέμου κατά της τρομοκρατίας»;
Σύμφωνα με το newamerica.org, από τις 19 Ιουνίου 2004 που έγινε το πρώτο αμερικανικό χτύπημα με drone στο Πακιστάν με θύμα τον Νεκ Μουχαμάντ, ηγετικό στέλεχος των Ταλιμπάν, έως τις 4 Ιουλίου 2018 που φέρεται να έγινε το τελευταίο, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 414 βομβαρδισμοί οι οποίοι προκάλεσαν τον θάνατο έως και 3.702 ανθρώπων. Οι 300 περίπου ήταν άμαχοι. Μόλις στον τελευταίο χρόνο της θητείας της η κυβέρνηση του Ομπάμα άρχισε να δημοσιοποιεί στοιχεία για τη δράση των αμερικανικών drones στο Πακιστάν και για
τις ολέθριες συνέπειές της. Και τώρα, μετά την άρον-άρον φυγή των Αμερικανών «απελευθερωτών» από το γειτονικό Αφγανιστάν, το 2020, το Πακιστάν των φυλών και των μεγάλων αντιφάσεων, δημιουργημένο από τους Άγγλους αποικιοκράτες το 1947 για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των Ινδών μουσουλμάνων για δική τους πατρίδα -με το ανατολικό του τμήμα του να αποσχίζεται το 1971 για να ιδρυθεί το σημερινό ανεξάρτητο κράτος του Μπαγκλαντές- ξαναγίνεται, όπως φοβούνταν πολλοί, έρμαιο της εμφύλιας ισλαμιστικής βίας.
Η βομβιστική επίθεση της περασμένης Δευτέρας λίγο πριν από την απογευματινή προσευχή σε τζαμί της Πεσαβάρ στο Βορειοδυτικό Πακιστάν, κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν, σε μια πολυσύχναστη συνοικία όπου υπάρχει ισχυρή παρουσία της αστυνομίας, ήταν από τις χειρότερες των τελευταίων ετών. Εκατοντάδες άνθρωποι, μεταξύ τους πολλοί αστυνομικοί, βρίσκονταν μέσα στο τέμενος όταν πυροδοτήθηκε η βόμβα, προκαλώντας μια τόσο ισχυρή έκρηξη που η οροφή και ένα μέρος της τοιχοποιίας κατέρρευσαν με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 100 άνθρωποι. Ώρες μετά την επίθεση, ένας χαμηλόβαθμος διοικητής μιας φατρίας των Πακιστανών Ταλιμπάν, γνωστής ως Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), ανέλαβε την ευθύνη. Ήταν η εκδίκησή τους για τον θάνατο ενός μαχητή τους
στο Αφγανιστάν, είπε. Αργότερα, επίσημος εκπρόσωπος της οργάνωσης πήρε αποστάσεις λέγοντας ότι δεν είναι πολιτική τους να στοχεύουν τζαμιά.
Ηταν απλά ακόμα μία «σφαγή ρουτίνας», ακόμα ένα επεισόδιο στην τελευταία κλιμάκωση της βίας στην περιοχή της Πεσαβάρ, μιας πόλης που μαστίζεται ανελέητα επί δεκαετίες από την ισλαμιστική βία και τους τελευταίους μήνες βιώνει ακόμη μία αναζωπύρωσή της, με την κυβέρνηση και τον στρατό να φαίνονται ανίκανοι να την ελέγξουν. Μόλις δύο εβδομάδες πριν, ένα αστυνομικό τμήμα στα περίχωρα της πόλης είχε γίνει στόχος συντονισμένης επίθεσης από μαχητές Ταλιμπάν καλά εξοπλισμένων με σύγχρονα όπλα και γυαλιά νυχτερινής όρασης. Στόχευαν τους αξιωματικούς με ελεύθερους σκοπευτές. Τρεις απ’ αυτούς σκοτώθηκαν. Ο Ραζά Καν, αστυνομικός που ήταν παρών στην επίθεση, είπε στον Guardian ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας δέχονται επίθεση σε όλη την επαρχία της Πεσαβάρ. «Είναι μια τρομακτική κατάσταση, οι τρομοκράτες φαίνεται να είναι παντού» είπε χαρακτηριστικά.
Αναζωπύρωση
Το TTP, που είναι διαφορετική οργάνωση από τους Ταλιμπάν του Αφγανιστάν αλλά μοιράζεται μαζί τους τη σκληροπυρηνική ισλαμιστική ιδεολογία, είναι υπεύθυνο
για την αιματηρή εξέγερση που συγκλονίζει το Πακιστάν τα τελευταία 15 χρόνια με στόχο την αυστηρότερη επιβολή του ισλαμικού νόμου, της σαρία. Η ομάδα είναι υπεύθυνη για μερικές από τις πλέον πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις στο έδαφος της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της σφαγής σε σχολείο της Πεσαβάρ το 2014, όπου σκοτώθηκαν 132 παιδιά. Ύστερα από στρατιωτικές επιχειρήσεις το 2014 και το 2017, που κατέληξαν σε βαριά αιματοχυσία, σε μεγάλο βαθμό η εξέγερση καταπνίγηκε. Ωστόσο, από τον Νοέμβριο πέρυσι, οι ντόπιοι Ταλιμπάν κλιμάκωσαν πάλι τις επιθέσεις τους ως αντίδραση στην αποτυχία των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση, αποφασίζοντας να τερματίσουν μονομερώς την εκεχειρία.
Εκτοτε η κατάσταση επιδεινώθηκε ραγδαία, με σχεδόν δώδεκα φονικές επιθέσεις να βάζουν στόχο αστυνομικές και στρατιωτικές θέσεις. Σε ένα περιστατικό τον Δεκέμβριο, κρατούμενοι Ταλιμπάν σε κέντρο κράτησης επιτέθηκαν στους φρουρούς, ανέλαβαν τον έλεγχο της εγκατάστασης και τους κράτησαν ομήρους για περισσότερες από 24 ώρες, αφήνοντας πίσω τους περισσότερους από 12 στρατιώτες και αστυνομικούς νεκρούς. Η φαινομενικά ανεξέλεγκτη αναζωπύρωση της βίας του TTP στο Πακιστάν είχε προεξοφληθεί από πολλούς παρατηρητές μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν του Αφγανιστάν στην εξουσία, τον Αύγουστο του 2020, αφού οι Αμερικανοί και η υποστηριζόμενη από αυτούς κυβέρνηση της Καμπούλ τράπηκαν σχεδόν σε άτακτη φυγή. Μάλιστα, ο «θρίαμβος» των Ταλιμπάν χαιρετίστηκε από το Ισλαμαμπάντ, συμπεριλαμβανομένου τού τότε πρωθυπουργού Ιμράν Χαν, ο οποίος είχε πει ότι το Αφγανιστάν έσπασε «τα δεσμά της σκλαβιάς». Μόνο που οι υποσχέσεις των Αφγανών Ταλιμπάν ότι δεν θα προσέφεραν καταφύγιο στους μαχητές του TTP αποδείχτηκαν κενές περιεχομένου.
Λανθασμένοι υπολογισμοί
«Το λάθος του Πακιστάν ήταν ότι πίστευε πως οι Ταλιμπάν θα ήταν πρόθυμοι να το βοηθήσουν να περιορίσει το TTP. Αλλά οι Ταλιμπάν είναι συνεπείς με την ιστορία τους: Δεν στρέφονται ποτέ εναντίον συμμάχων μαχητών. Δεν στράφηκαν κατά της Αλ Κάιντα, οπότε γιατί να στραφούν κατά του TTP με το οποίο είναι ευθυγραμμισμένοι ιδεολογικά εδώ και χρόνια;» λέει στον Guardian ο Μάικλ Κούγκελμαν, ανώτερος συνεργάτης για την περιοχή Νότιας Ασίας στη δεξαμενή σκέψης Wilson Center. Στο μεταξύ, οι άστοχες προσπάθειες της κυβέρνησης του Χαν για επιστροφή από το Αφγανιστάν και κοινωνική επανένταξη στο Πακιστάν 5.000 μαχητών του TTP είχε ως αποτέλεσμα περισσότεροι ισλαμιστές μαχητές να περιφέρονται ελεύθερα στο έδαφος της χώρας μετά το ναυάγιο των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων και την αποτυχία να βρεθούν οι απαιτούμενοι πόροι για το πρόγραμμα επανένταξης.
Στο Ουαζιριστάν, μια στρατιωτικοποιημένη ορεινή περιοχή που συνορεύει με το Αφγανιστάν, ιστορικά το επίκεντρο των επιθέσεων των Ταλιμπάν και των βίαιων επιχειρήσεων των δυνάμεων ασφαλείας, οι ντόπιοι βλέπουν την παρουσία των ισλαμιστών μαχητών να γίνεται έντονα αισθητή για άλλη μια φορά. Λένε ότι υπάρχει εισροή μαχητών του TTP από το Αφγανιστάν και οι Ταλιμπάν ελέγχουν τώρα πολλά σημεία τη νύχτα. Η οργή τους για την κυβέρνηση και τον στρατό φουντώνει. Οι περισσότεροι έχουν χάσει προσφιλή τους πρόσωπα από τρομοκρατικές επιθέσεις και τα αντίποινα των δυνάμεων ασφαλείας. Η επιστροφή του TTP σημαίνει γι’ αυτούς περισσότερη βία και αιματοχυσία. Εκατοντάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν πρόσφατα στην Ουάνα, μια πόλη του Ουαζιριστάν, κυματίζοντας λευκές σημαίες για να διαμαρτυρηθούν για την εμφύλια βία. «Μέσα από τις ειρηνικές διαμαρτυρίες του λαού θα συνεχίσουμε να αμφισβητούμε αυτόν τον πόλεμο στο έδαφός μας. Αυτός δεν είναι ένας δικός μας πόλεμος» είπε ένας διαδηλωτής.