Αιρετικά «Παραμύθια του Χόφμαν» από την Εθνική Λυρική
Εργο ανοιχτό σε νέες ερμηνείες το χαρακτηρίζει ο σκηνοθέτης Βαρλικόφσκι, ώστε να το εξελίξει με την προσωπική του σκηνοθετική ταυτότητα μέσα από το πρίσμα και της 7ης Τέχνης
Πρώτη φορά, στο 1/4 του αιώνα και πλέον υπηρέτησης της στήλης, αισθανόμαστε την ανάγκη να δαπανήσουμε το 1/3 του ολιγόλογου χώρου μας προκειμένου να κοινωνήσουμε στους αναγνώστες αυτολεξεί την ηλεκτρονική προλογική υπεράσπιση της νέας συμπαραγωγής της ΕΛΣ με το Βασιλικό Θέατρο La Monnaie των Βρυξελλών, διαβόητο στους μελομανείς κύκλους για τις άκρας αναχωρητικότητας παραγωγές του. Μαθαίνουμε λοιπόν ότι στα Παραμύθια του Χόφμαν η σκηνοθεσία του Βαρλικόφσκι ελκύεται από το γεγονός ότι το έργο του Όφενμπαχ έχει μια ιδιαίτερα πολύπλοκη αφήγηση, καθώς και από τη διαπίστωση ότι παρτιτούρα και λιμπρέτο δεν έχουν σταθερή δομή, περαιτέρω δε ότι τα στοιχεία αυτά δίνουν στον σκηνοθέτη αλλά και στον θεατή την αίσθηση ότι το έργο είναι ανοιχτό σε νέες ερμηνείες και επαναπροσδιορισμό. Σε αυτή τη βάση λοιπόν, ο Βαρλικόφσκι, εξελίσσοντας την προσωπική του σκηνοθετική ταυτότητα, αισθάνεται νομιμοποιούμενος να βλέπει την ιστορία της όπερας μέσα από το πρίσμα της έβδομης τέχνης, με επιρροές
από κινηματογραφικά έργα όπως τα A Star Is Born, The Shining και Inland Empire. Έτσι, αντί της -κάθε άλλο παρά περίπλοκης, σημειώνουμε εμείς- μυθοπλασίας της όπερας, ο διάσημος σκηνοθέτης παρουσιάζει ένα ξένο προς το έργο σκηνικό δρώμενο, όπου εξιστορούνται η χειραφέτηση μιας αινιγματικής και πολύπλοκης γυναίκας, οι απογοητεύσεις ενός σκηνοθέτη σε κρίση, οι εξαρτήσεις του, τα υποκειμενικά του παραληρήματα, εφόσον, όπως υποστηρίζεται, τα πάντα προσφέρονται για μια μετακειμενική εξερεύνηση του μυστηριώδους διαλόγου μεταξύ της ιστορίας και του αφηγητή, του καλλιτέχνη και του έργου του!
Είναι, όμως, τα πράγματα όντως έτσι και επιτρέπουν τόσο αβασάνιστα την παράκαμψη δομικών στοιχείων μιας πυκνής παραστατικής παράδοσης; Ομοίως με την «Κάρμεν», το κύκνειο άσμα του Όφενμπαχ παρέμενε μη οριστικοποιημένο κατά τον χρόνο του θανάτου του, όπως αναλύεται διεξοδικά στον προγραμματικό τόμο των παραστάσεων (παρακολουθήσαμε εκείνη της 22ας Δεκεμβρίου). Ήδη, όμως, πολύ πριν θεσμοποιηθεί ο ζήλος των κριτικών εκδόσεων, αλλά και προϊούσης της δρομολόγησής του, το αριστούργημα αυτό, πυλώνας αγάπης των απανταχού θεατών για τη γαλλική όπερα σε καιρούς που αυτή υπετιμάτο, οριστικοποιήθηκε εν πολλοίς από εμπειροτέχνες του μελοδράματος, που στηρίχθηκαν σε εύστοχη επιλογή εκείνων από την πληθώρα διαθέσιμων εναλλακτικών μουσικών μερών που ανεδείκνυαν περισσότερο τη μουσική ιδιοφυΐα του συνθέτη. Η έλευση του δίσκου μακράς διαρκείας και οι πολλές δεκαετίες που την ακολούθησαν δεν έδωσαν απλώς την ευκαιρία να προσφερθεί για επαναλαμβανόμενη ακρόαση η συμπλήρωση ή και η υποκατάσταση αγαπημένων σελίδων από άλλες στο πλαίσιο αλλεπάλληλων αποπειρών οριστικής κριτικής έκδοσης, αλλά και έθεσαν τις προσπάθειες αυτές στη νηφάλια και ασφαλή βάσανο της μακροχρόνιας κριτικής και γενικής αποτίμησης. Ηχητικές και οπτικοακουστικές κυκλοφορίες λοιπόν, όπως ενδεικτικά οι δύο υπό τον γεννημένο στο Βέλγιο Cluytens και άλλες υπό τον Sir Thomas Beecham, τον Richard Bonynge και τον Georges σταθεροποίησαν ένα βασικό και μουσικοδραματικά συνεκτικό κορμό παραστατικής εκδοχής, που έχει αντέξει στον χρόνο και απολαμβάνει την επιδοκιμασία ενός παγκόσμιου κοινού. Θα επανέλθουμε…