Νουάρ με δεκάδες χιλιάδες θύματα και ελάχιστους θύτες

Ο σπουδαίος Γάλλος νουαρίστας Ζαν Αμιλά αναφέρεται στη μαζική δολοφονία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στα χαρακώματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Γράφουμε

για τον Γάλλο συγγραφέα Jean Meckert (1910-1995), γνωστό με το ψευδώνυμο Jean Amila, ο οποίος, πέρα των ποικίλων βιβλίων του, υπήρξε εκ των νονών του νέου αστυνομικού. Άθεος, αναρχικός, κυρίως, αντιμιλιταριστής και αντιεθνικιστής, δημιουργεί χαρακτήρες που θέτουν σε αμφισβήτηση την ταξική κοινωνία ενώ την υπονομεύουν. Στη γραφή του απουσιάζουν αστυνομικοί και ντετέκτιβ, ενίοτε δεν υπάρχει έγκλημα. Μεροληπτεί σαφώς υπέρ των υποτελών τάξεων, καθώς προέρχεται από εκεί. Σε τελική ανάλυση, είναι αυτός που μετεξέλιξε το λαϊκό (προλεταριακό) μυθιστόρημα σε νουάρ, σε νεο-πολάρ. Καθόλου τυχαίο και το βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχνίας Jean Amila-Meckert.

Οπως σημειώνει ο συγγραφέας Jean Pons: «Η πλοκή δεν είναι παρά ο σκελετός του νουάρ μυθιστορήματος· η σάρκα του είναι η κοινωνική

Jean Amila (Jean Meckert) «Ο χασάπης του Υρλύ» Εκδόσεις Oposito Σελίδες: 256 Τιμή: 13,36 ευρώ ιστορία». Είναι, βεβαίως, τα 21 βιβλία στη Serie Noire των εκδόσεων Gallimard που ανέδειξαν την ποιότητα της αφήγησης του Αμιλά, συνεργασία που διήρκεσε απ’ το 1950 έως το 1987. «Ο χασάπης του Υρλύ» (Εκδόσεις Oposito), με εμπεριστατωμένο πρόλογο και μετάφραση της Μαρίας Θεοχάρη, βρίσκει τον Ζαν Αμιλά σε ώριμη ηλικία. Ένας άγριος ξυλοδαρμός στο γκαράζ του σπιτιού του τον άφησε σε κώμα. Αιτία, το μυθιστόρημα που έγραψε για τις πυρηνικές δοκιμές της Γαλλίας στον Ειρηνικό Ωκεανό. Όταν συνήλθε, είχε αμνησία και επιληψία. Με τη βοήθεια της αδελφής του και τη συνεχή προσπάθειά του κατόρθωσε να ξαναγράψει, στα 72 του, ύστερα από επτά χρόνια. Έλαβε πολλές απορρίψεις από εκδοτικούς οίκους, εντούτοις κατάφερε να εκδώσει ακόμη 4 μυθιστορήματα στη Série Noire - μαζί και τον «Χασάπη» (1982).

Το εν λόγω νουάρ περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του Αμιλά. Γεννήθηκε στην εργατική συνοικία της Μπελβίλ. Ο αναρχικός πατέρας του πολέμησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και για πολλά χρόνια θεωρούνταν πως είχε εκτελεστεί το 1917 μαζί με άλλους 639 για παραδειγματισμό στη μαζική ανταρσία στρατιωτών λόγω του άσκοπου χαμού χιλιάδων στη μάχη του Δρόμου των Κυριών υπό τη διοίκηση του στρατηγού Νιβέλ. Η μητέρα, με τον χλευασμό των γύρω της, κατέληξε σε φρενοκομείο, ενώ ο οκτάχρονος Ζαν εγκλείστηκε σε προτεσταντικό ορφανοτροφείο. Τελικά, ο πατέρας του δεν είχε φονευθεί, αλλά έφυγε για να ζήσει με μια άλλη γυναίκα στη Μασσαλία χωρίς ποτέ να το μάθει η μάνα του. Κατόπιν ο Ζαν αναγκάζεται να δουλέψει υπό άθλιες συνθήκες σε εργοστάσιο.

Στο βιβλίο, ο Ζαν / Μισού ζει σε άσυλο, με ξυρισμένο κεφάλι, πασαλειμμένο με βάμμα ιωδίου ένεκα της ισπανικής γρίπης, με χιλιοφορεμένα κουρέλια· προσπαθεί να επιβιώσει και να πάρει εκδίκηση απ’ τον χασάπη στρατηγό στο Υρλύ, που έστειλε αμέτρητους νέους στον θάνατο. Αναθέτουν στον μεγαλύτερο Ντεβώ την προστασία του, ενώ στην παρέα προστίθενται ο ψηλέας Αριστίντ και ο επιληπτικός Βουτυράς, που έχουν χάσει στενούς συγγενείς τους στον πόλεμο. Μαθηματικό μυαλό, ο σπόρος πείθει τα ορφανά να δραπετεύσουν για να καθαρίσουν τον χασάπη στρατηγό Ντε Γκρενγκ (Νιβέλ), που ευθύνεται για τον θάνατο 40.000 Γάλλων στρατιωτών, αποδίδοντας δικαιοσύνη. Με άλλα λόγια, εδώ δεν υφίσταται το κλασικό θύμα, αλλά η μαζική δολοφονία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στα πολεμικά χαρακώματα.

•