Από τον μοναχικό Aσαντ στις μοναχικές ΗΠΑ
Οι Αμερικανοί αντιτίθενται σθεναρά στην επανένταξη του Άσαντ στον «πολιτισμένο κόσμο», αλλά πέραν του να φωνάζουν (κι αυτό όχι πολύ δυνατά) δεν κάνουν τίποτε άλλο. Επιπλέον, κανείς δεν δείχνει να υπολογίζει πλέον τις ΗΠΑ στην περιοχή, εκτός ίσως από τον ίδιον τον Άσαντ
Συχνά είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε το αίτιο από το αιτιατό, ιδιαίτερα στη διεθνή πολιτική και διπλωματία, όπου οι προθέσεις είναι σπάνια ξεκάθαρες. Ο ρόλος των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής παραμένει μια τέτοια περίπτωση. Οι Αμερικανοί αντιτίθενται σθεναρά στην επανένταξη του Άσαντ στον «πολιτισμένο κόσμο», αλλά πέραν του να φωνάζουν (κι αυτό όχι πολύ δυνατά) δεν κάνουν τίποτε άλλο.
Πότε απομακρύνθηκαν οι ΗΠΑ από την περιοχή και γιατί; Ήταν η απομάκρυνσή τους που οδήγησε στο νέο μοίρασμα της τράπουλας ή απομακρύνθηκαν επειδή ακριβώς είδαν ότι οι ισορροπίες δυνάμεων δεν τους ευνοούν πλέον; Στην πραγματικότητα, μικρή σημασία έχει. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Συρία είναι πλέον πολύ χαμηλά στις αμερικανικές προτεραιότητες και αυτό άνοιξε τον δρόμο ακόμη και σε χώρες συμμαχικές προς τις ΗΠΑ να επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις τους με τη Δαμασκό χωρίς κόστος. Παρ’ όλα αυτά, οι Αμερικανοί συνεχίζουν να είναι παρόντες στη Συρία, ή μάλλον κάτι σαν παρόντες.
Τον περασμένο μήνα δύο επιθέσεις, από drones και αντάρτες υποστηριζόμενους από το Ιράν, εναντίον αμερικανικών θέσεων στη βόρεια Συρία είχε ως συνέπεια έναν θάνατο και περισσότερους από 25 τραυματισμούς. Η αντίδραση των Αμερικανών ήταν κάποια στοχευμένα χτυπήματα σε θέσεις των ανταρτών. Οι ΗΠΑ διατηρούν στρατιωτικό προσωπικό περίπου 900 ατόμων στην περιοχή για να «στηρίξουν τους Κούρδους και να αποτρέψουν την επανεμφάνιση του
Ισλαμικού Κράτους». Από την ανάληψη της προεδρίας από τον Μπάιντεν, το 2021, οι αμερικανικές θέσεις έχουν δεχτεί περισσότερα από 80 χτυπήματα. Το Πεντάγωνο επιμένει πως «κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να προστατεύσει το προσωπικό του», αλλά στρατιωτικές πηγές λένε ότι «στην πραγματικότητα αγνοούμε τα χτυπήματα και τους αντάρτες σαν να είναι μια γρίπη που θα περάσει. Αλλά δεν είναι γρίπη και δεν θα περάσει». Τι κάνουν οι Αμερικανοί στην περιοχή, λοιπόν; Τίποτε, είναι η απάντηση. Στις 5 Μαΐου ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν πήρε τηλέφωνο τον Ιορδανό ομόλογό του, μετά από την πρώτη επίσημη επίσκεψη του Άσαντ στο Αμάν μετά από μια δεκαετία, και του είπε ότι οι «ΗΠΑ διαφωνούν με την επανένταξη του Άσαντ στη διεθνή διπλωματική κοινότητα και οι ίδιες δεν πρόκειται να κανονικοποιήσουν τις σχέσεις τους μαζί του». Ο Ιορδανός προφανώς δεν ταράχτηκε ιδιαίτερα, καθώς λίγο αργότερα επιβεβαιώθηκε η συμμετοχή του Άσαντ στη σύνοδο κορυφής της Σαουδικής Αραβίας. Κανείς δεν δείχνει να υπολογίζει πλέον τις ΗΠΑ στην περιοχή, εκτός ίσως από τον ίδιον τον Άσαντ που αυτό που θέλει περισσότερο είναι μια επαναπροσέγγιση με τη Δύση, προκειμένου να σταματήσουν οι κυρώσεις και να έρθουν επενδύσεις στη χώρα.
Ωραία όλα αυτά, αλλά πού θα οδηγήσουν, αναρωτιούνται πολλοί. Οι πρόσφυγες, από τους οποίους τόσο θέλουν να απαλλαγούν οι γειτονικές με τη Συρία χώρες, είναι πολύ απίθανο να θέλουν να επιστρέψουν στη χώρα με τον Άσαντ στην κυβέρνηση. Ο υποτιθέμενος πόλεμος εναντίον
των ναρκωτικών προς το παρόν διεξάγεται μονομερώς, με αεροπορικές επιδρομές της Ιορδανίας σε συριακό έδαφος. Πολιτικά, δε, δεν έχει βρεθεί απολύτως καμία λύση. Το Κουβέιτ έθεσε το θέμα κάπως διπλωματικά και είπε ότι «καλό θα ήταν να ξέρουμε τους όρους της επανένταξής του (του Άσαντ). Θα κάνει εκλογές; Θα ζητήσει συγνώμη; Θα κάνει οτιδήποτε;». Όχι, δεν θα κάνει και αυτό είναι δεδομένο. Το Κατάρ είπε ότι «δεν συμφωνεί με την επανένταξη, αλλά δεν θα αποτελέσει εμπόδιο εάν όλες οι χώρες συμφωνήσουν». Στην πραγματικότητα, όλες αυτές οι χώρες λένε στον συριακό λαό ότι πλέον είναι μόνος του και ότι ο Άσαντ κέρδισε. Δεν τον σταμάτησαν ούτε η διεθνής απομόνωση, ούτε οι κυρώσεις, ούτε ο μισός πλανήτης να πολεμάει εναντίον του.
Μοναδική ελπίδα των Σύρων είναι οι αμερικανικές και οι ευρωπαϊκές κυρώσεις, που πιθανώς θα εμποδίσουν τις αραβικές χώρες να προβούν σε μαζικής κλίμακας επενδύσεις στη διαλυμένη χώρα. Μπορεί και όχι, όμως. Και αν αρχίσουν να μπαίνουν χρήματα, κανείς δεν θα μπορέσει να κουνήσει ποτέ τον Άσαντ. Ποιοι χαίρονται απ’ όλα αυτά, εκτός από τον ίδιον τον Άσαντ; Η Ρωσία, φυσικά, που έσπευσε να συγχαρεί τόσο τη Συρία όσο και τις αραβικές χώρες με επίσημη ανακοίνωση, κάνοντας λόγο για «τη λογική εξέλιξη των πραγμάτων». Τι είναι λογικό μετά από μισό εκατομμύριο νεκρούς και 11 εκατομμύρια εκτοπισμένους, βέβαια, είναι πολύ σχετικό. Έτσι κι αλλιώς, όμως, η Συρία συμβολίζει έναν κόσμο στον οποίον η λογική δείχνει να παραπαίει επικίνδυνα.