Τα μοναστήρια της «παλιάς Σερβίας»

Στην έξοδο της πόλης, στον δρόμο που οδηγεί προς τα φαράγγια της Ρουγκόβσκα, το Πατριαρχείο του Πετς παραμένει η έδρα της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από τον 13ο αιώνα. Εδώ ενθρονίστηκε ο Πατριάρχης Πορφύριος τον Φεβρουάριο του 2021, μολονότι εδρεύει μαζί με την εκκλησιαστική διοίκηση στο Βελιγράδι. Κοντά στο μοναστήρι τα περισσότερα από τα ταπεινά πλινθόκτιστα σπίτια του χωριού Λιέβοσα είναι είτε κατεστραμμένα είτε εγκαταλειμμένα. Από τους περίπου 200.000 ανθρώπους που εγκατέλειψαν το Κοσσυφοπέδιο μετά τον πόλεμο, στην πλειονότητά τους Σέρβοι και Ρομά, λίγοι επέστρεψαν. Ο αγρότης Μπόρισλαβ Κρέστιτς μένει εδώ με τη γυναίκα του, που κατάγεται από την Αλβανία, την πεθερά του και τα τρία παιδιά του. Οι μεικτοί γάμοι είναι πολύ σπάνιοι στο Κοσσυφοπέδιο. «Οι κοπέλες από τα χωριά μας φεύγουν για τη Σερβία» διηγείται ο Κρέστιτς. Η σύζυγός του Εντμόντα μας λέει χαμογελώντας ότι «νιώθει καλά εδώ», αλλά λυπάται για τη μαζική φυγή των κατοίκων που αδειάζει την ύπαιθρο. Το σχολείο βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων, τα παιδιά δεν έχουν φίλους που μένουν κοντά. «Δεν πιστεύω ότι θα μείνουν για να ζήσουν εδώ. Δεν υπάρχει προοπτική» λέει με λύπη ο σύζυγός της.

Στους πρόποδες του Εθνικού πάρκου των Καταραμένων Ορέων (Prokletije) το μοναστήρι Βισόκι Ντετσάνι θα μπορούσε από μόνο του να διηγηθεί τη θυελλώδη Ιστορία της περιοχής, της «παλαιάς Σερβίας» για πολλούς Σέρβους. Το μοναστήρι, που βρίσκεται στον κατάλογο των απειλούμενων Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO καθώς ανήκει στα Μεσαιωνικά Μνημεία του Κοσσυφοπεδίου, είναι ένα από τα 24 ακόμα ενεργά μοναστήρια. Ο ναός του, που χτίστηκε τον 14ο αιώνα, υπήρξε το μεγαλύτερο θρησκευτικό κτήριο της Σερβίας. Όπως μας διηγείται ένας από τους μοναχούς που μένουν εκεί, η ειρωνεία

Στους πρόποδες του Εθνικού Πάρκου των Καταραμένων Ορέων το μοναστήρι Βισόκι Ντετσάνι θα μπορούσε από μόνο του να διηγηθεί τη θυελλώδη Ιστορία της περιοχής, της «παλαιάς Σερβίας», ενώ βρίσκεται στον κατάλογο των απειλούμενων Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

είναι ότι σε διάφορες περιόδους το μοναστήρι το προστάτευσαν από τη λεηλασία στρατεύματα που είχαν νικήσει τους Σέρβους. Οθωμανοί στρατιώτες ήταν εγκατεστημένοι για πολύ καιρό κατά την οθωμανική περίοδο, αλβανικές πολιτοφυλακές στρατολογήθηκαν για να το προστατεύσουν στα τέλη του 19ου αιώνα, καραμπινιέροι της φασιστικής Ιταλίας εμπόδισαν τους Αλβανούς να το καταστρέψουν μεταξύ 1941 και 1944. Αφού φιλοξένησε πρόσφυγες κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο, προστατεύεται από το 1999 από στρατεύματα της KFOR, γεγονός που το προφύλαξε από τα πογκρόμ του 2004, κατά τη διάρκεια των οποίων οι Αλβανοί κατέστρεψαν γύρω στα τριάντα ορθόδοξα μνημεία.

Βρεθήκαμε στο εσωτερικό του μόνο αφού αποσπάσαμε ειδική άδεια και έχοντας περάσει από πολλά σημεία ελέγχου. «Η παρουσία αυτή είναι πάντα απαραίτητη» μας λέει ο μοναχός Πέταρ. «Έχουμε ζήσει αρκετές απόπειρες επίθεσης, κυρίως με εκτοξευτές χειροβομβίδων. Συνθήματα του Ισλαμικού Κράτους έχουν γραφτεί στο εξωτερικό τείχος. Τζιχαντιστές έχουν συλληφθεί με τα όπλα στα χέρια μπροστά στην είσοδο». Η πιο χειροπιαστή απειλή προέρχεται από τον Δήμο του Ντετσάνι και τη διεκδίκηση έκτασης 24 εκταρίων στη γύρω περιοχή. Η έκταση αυτή, εθνικοποιημένη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ανήκει στο μοναστήρι, όπως αποφάνθηκε το Συνταγματικό Δικαστήριο του Κοσσυφοπεδίου το 2016. Αλλά ο δήμος και η κυβέρνηση αρνούνται να εκτελέσουν τη δικαστική απόφαση. Αντιμέτωπος με τις ερωτήσεις μας και ενώ μόλις είχε εκφράσει την ικανοποίησή του για τη βελτίωση της θέσης της χώρας του στις διεθνείς κατατάξεις σχετικά με τον σεβασμό στο Κράτος Δικαίου (56η θέση στον κατάλογο του World Justice Project), ο πρωθυπουργός Κούρτι δεν δίστασε να επικρίνει ανοιχτά την απόφαση της ανώτατης δικαστικής Αρχής της χώρας του...