Ενα τριπλό κοκτέιλ

Καμιά

φορά το να στραφείς σε ένα βιβλίο μπορεί να σου λύσει απορίες. Αν στραφείς σε τρία και μπορέσεις να συνδυάσεις την ουσία τους, μπορεί και να είναι λυτρωτικό, έστω σε «πνευματικό» επίπεδο. Γιατί η ερμηνεία μιας πραγματικότητας δεν σε απαλλάσσει από την πραγματικότητα.

Αυτά που συμβαίνουν σήμερα σε πολλές χώρες της Ευρώπης περιέχονται τόσο στη «Μεταδημοκρατία» του Colin Crouch, γραμμένη πριν από δύο δεκαετίες, όσο και στην πολύ πιο πρόσφατη «Ευτυχιοκρατία» των Edgar Cabanas και Eva lllouz. Θυμηθείτε και το «Δόγμα του σοκ» της Naomi Klein και μπορείτε να μεταφερθείτε νοερά σε μια υπέροχη μεταδημοκρατική Ευρώπη, όπου οι εταιρείες προαποφασίζουν και οι πολιτικοί υλοποιούν. Σε μια Ευρώπη, όπου πρόσωπο στην κοινωνία έχουν μόνο οι «επιτυχημένοι». Και όποιος αποτύχει θα βαρύνεται αποκλειστικά ο ίδιος με το σφάλμα ή την ευθύνη, έχοντας επιδείξει έλλειψη θέλησης ή φιλοπονίας - και, πάντως, όχι η κοινωνία. Μεσαιοταξίτες στο διαρκές κυνηγητό ανόδου, αλλά και τρομαγμένοι από τα αλλεπάλληλα σοκ της τελευταίας δεκαπενταετίας.

Τζιχαντική απειλή, τραπεζική κρίση, προσφυγικά ρεύματα, πανδημία, ακρίβεια, ενεργειακή κρίση. Τότε μπορείτε να δείτε πιο καθαρά γιατί η «σταθερότητα» πουλάει, γιατί η «ασφάλεια» έχει γίνει πιο σημαντική από την προσωπική ελευθερία, γιατί έννοιες, όπως η συλλογικότητα, η αλληλεγγύη, η δικαιοσύνη, απαξιώνονται ως ουτοπίες για ρομαντικούς.

Με άλλα λόγια, την ώρα που κάποιοι συνέχιζαν πονηρά να αποκηρύσσουν και να δαιμονοποιούν τη δήθεν ιδεολογική κυριαρχία της Αριστεράς, οι κοινωνίες εμποτίζονταν με βασικές αρχές του νεοφιλελευθερισμού, κυρίως με την ιδεολογία του ατομισμού και της κυριαρχίας της δήθεν ελεύθερης οικονομίας. Πολύ περισσότερο το σύστημα αποδείκνυε σταθερά την ικανότητά του να μετατρέπει κάθε είδους κρίση σε απόδειξη της ορθότητας των θέσεών του και της ικανότητάς του να αντιμετωπίζει προκλήσεις με τον μοναδικό διαθέσιμο τρόπο. Η ιδεολογία της ΤΙΝΑ (There Is No Alternative) είχε μπολιάσει τον νωτιαίο μυελό της κοινωνίας, την ώρα που οι πιο ρομαντικοί απλώς παρατηρούσαν ή καυτηρίαζαν τα συμπτώματα αυτής της εξάρτησης.

Αυτά δεν σημαίνουν ότι δεν υπάρχουν πια μάχες να δοθούν. Όμως για να δώσεις τη μάχη, πρέπει να γνωρίζεις και να παρακολουθείς τον αντίπαλό σου. Και μετά θα πρέπει να προσπαθήσεις να τον βγάλεις από το δικό του γήπεδο. Αυτό είναι διαφορετικό και από το να τον εξορκίζεις ή να τον μιμείσαι.