Προς νέο Σύμφωνο Σταθερότητας

Σχέδια επταετίας και όχι πια τετραετίας για τα κράτη-μέλη, νέο όριο για χρέος και έλλειμμα και υπό προϋποθέσεις εξαιρέσεις των αμυντικών δαπανών

Τ

α τελευταία βήματα φαίνεται πως διανύει η μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με στόχο να μην ισχύουν οι πλέον ασφυκτικοί κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας που είχαν επιβληθεί για χρόνια, κυρίως από τις γερμανικές κυβερνήσεις. Το νέο πλαίσιο αφορά και την Ελλάδα, η οποία έχει ρυθμισμένο (από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) αλλά υψηλό δημόσιο χρέος. Προ ημερών οι διαπραγματευτές του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία σχετικά με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της Ε.Ε. Με βάση τα όσα έχουν γίνει μέχρι στιγμής γνωστά, οι αμυντικές δαπάνες θα έχουν ειδική μεταχείριση στο πλαίσιο της δημοσιονομικής επιτήρησης των κρατών, κάτι που αποτελούσε πάγιο αίτημα των ελληνικών κυβερνήσεων, το οποίο πλέον ικανοποιείται λόγω των νέων συνθηκών που δημιούργησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα νέο στοιχείο που έχει ενσωματωθεί στη συμφωνία για τους κανόνες, οι οποίοι απομένει πλέον μόνο να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και να ψηφιστούν από το Κοινοβούλιο, είναι ότι στα μεσοπρόθεσμα σχέδια που θα υποβάλλουν τα κράτη-μέλη στην Κομισιόν στο πλαίσιο της εποπτείας τους οι αμυντικές δαπάνες παίρνουν μια θέση δίπλα στις άλλες βασικές επενδυτικές δαπάνες που έχουν ενταχθεί στις προτεραιότητες της Ένωσης. Ως εκ τούτου, οι δαπάνες για πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, μαζί με τις δαπάνες για την άμυνα, θα μπορούν να εντάσσονται στα εθνικά σχέδια με βάση τα οποία θα εποπτεύεται η δημοσιονομική προσαρμογή σε ορίζοντα επταετίας και όχι τετραετίας, όπως ίσχυε με τους προηγούμενους κανόνες.

Ουσιαστικά, η δέσμη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που προτείνονται στα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά σχέδια θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τις κοινές προτεραιότητες της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της επίτευξης δίκαιης, πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, της διασφάλισης της ενεργειακής ασφάλειας, της ενίσχυσης της κοινωνικής και οικονομικής ανθεκτικότητας και, όπου απαιτείται, της ανάπτυξης αμυντικών ικανοτήτων σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η συμφωνία μεταξύ όλων των πλευρών. Επίσης, η δέσμη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων θα πρέπει να συνάδει με την εφαρμογή των εθνικών στρατηγικών που προτείνει το οικείο κράτος-μέλος για να ανταποκριθεί στις προτεραιότητες της Ε.Ε.

Ποσοτικοποιημένοι στόχοι για χρέος, έλλειμμα

Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη της Ε.Ε. έχουν αυξήσει πολύ το χρέος τους μέσα στην πανδημία και ότι θα απαιτηθούν μεγάλες επενδύσεις για την ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση τα επόμενα χρόνια αλλά και ότι οι προηγούμενοι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας ήταν εξαιρετικά αυστηροί, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί κατέληξαν σε ένα νέο πλαίσιο κανόνων. Όπως προκύπτει, οι αναθεωρημένοι κανόνες επιτρέπουν στις χώρες με υπερβολικό χρέος (όπως η Ελλάδα) να το μειώνουν κατά 1% ετησίως αν υπερβαίνει το 90% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) και κατά 0,5% ετησίως κατά μέσο όρο αν το χρέος κυμαίνεται μεταξύ 60% και 90% του ΑΕΠ. Οι προηγούμενοι κανόνες απαιτούσαν μείωση του χρέους κατά 1/20 (5%) κάθε χρόνο και θα ήταν πρακτικά αδύνατο να εφαρμοστούν σε μια χώρα με πολύ υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα. Ακόμη, οι χώρες με έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ υποχρεούνται να μειώσουν κατά το ήμισυ το έλλειμμα αυτό, στο 1,5%, κατά τη διάρκεια περιόδων ανάπτυξης, δημιουργώντας ένα απόθεμα ασφαλείας για δύσκολες εποχές. Οι αμυντικές δαπάνες θα λαμβάνονται υπόψη όταν η Επιτροπή αξιολογεί το υψηλό έλλειμμα μιας χώρας.

Οι νέοι κανόνες δίνουν στις χώρες επτά χρόνια, από τέσσερα προηγουμένως, για να μειώσουν το χρέος και το έλλειμμα από το 2025. Ωστόσο, ένα κράτος-μέλος με υπερβολικό χρέος (πάνω από 60% του ΑΕΠ) δεν θα είναι υποχρεωμένο να το μειώσει κάτω από το 60% μέχρι το τέλος της περιόδου των επτά ετών.