H Φον ντερ Λάιεν ακούει;
Η χρονική σύμπτωση του επικριτικού δημοσιεύματος του Politico για την υποκρισία της VDL με την έναρξη της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου ίσως τελικά να μην είναι και τόσο τυχαία
Οι δημοσιογράφοι που ασχολούνται με το ρεπορτάζ της Ε.Ε. σίγουρα δεν έπεσαν από τα σύννεφα με το δημοσίευμα του Politico για την υποκρισία της προέδρου της Κομισιόν σε σχέση με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χώρες με τις οποίες η Επιτροπή έχει αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις το τελευταίο διάστημα. Απλώς ο ενημερωτικός ιστότοπος, που έχει πλέον παγιωθεί ως το πρώτο ανάγνωσμα της ημέρας για όλους τους απασχολούμενους στα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, φρόντισε να συγκεντρώσει τα στοιχεία για να καταδείξει ακριβώς το μέγεθος της υποκρισίας μιας Επιτροπής που ευφάνταστα εδώ και μια πενταετία έφτασε να καθιερώσει και χαρτοφυλάκιο για τον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής».
Κι αν οι σχέσεις με την Ινδία και την Κίνα μπορεί να υπαγορεύονται ως έναν βαθμό από τις ανάγκες της γεωπολιτικής, οι εναγκαλισμοί με καθεστώτα όπως της Τυνησίας, των Εμιράτων και του Αζερμπαϊτζάν ή η σιωπή μπροστά στη σφαγή στη Γάζα δύσκολα μπορούν να χωνευτούν ως «ρεάλ πολιτίκ» μιας Ένωσης που επιδιώκει τάχα να καταστεί σοβαρός και αξιόπιστος παγκόσμιος παίκτης.
Γιατί όμως όλα αυτά μπορεί να έχουν σχέση με τη Διάσκεψη του Μονάχου, ένα άλλοτε ετήσιο ραντεβού πολεμοχαρών «γερακιών», κατάλοιπο στην ουσία του Ψυχρού Πολέμου, που ξαφνικά ένιωσε να αναζωογονείται από την επιδείνωση των σχέσεων ΝΑΤΟ-Ρωσίας ήδη πριν ακόμα από τον πόλεμο και από την αναγόρευση της Κίνας σε απειλή για την υπερδύναμη που είχε συνηθίσει να θεωρεί τον εαυτό της μοναδικό;
Στο φετινό ραντεβού στη βαυαρική πρωτεύουσα το μεγάλο ζητούμενο δεν ήταν απλώς να προκύψει κάποιος οδικός χάρτης για την αντιμετώπιση των δύο πιο γνωστών πολέμων, σε Ουκρανία και Γάζα (γιατί ταυτόχρονα σε πολλές γωνιές του πλανήτη συνεχίζονται αδιάκοπα αρκετές συγκρούσεις ακόμα). Το βασικό ζητούμενο για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να μπορέσει πράγματι να χαράξει μια πορεία που δεν θα σέρνεται απλώς πίσω από τις επιλογές της Ουάσιγκτον, δεν θα προσπαθεί να υιοθετήσει ένα μοντέλο υποψήφιας στρατιωτικής υπερδύναμης για να γίνει σεβαστή και ακουστή στον πλανήτη. Κάποτε οι Ευρωπαίοι καμάρωναν ότι αποτελούν μια «soft power», μια ήπια δύναμη, που στηρίζεται ακριβώς στην ισχύ και στη λάμψη των αξιών της. Αυτή η θεωρία φαίνεται πλέον να έχει πεταχτεί οριστικά στα σκουπίδια. Ήταν μια προσέγγιση που είχαν δείξει να ζηλεύουν και κάποιοι φιλελεύθεροι από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού. Οι αξίες μπαίνουν πλέον στην κατάψυξη όταν πρόκειται για μπίζνες, είτε αυτές αφορούν την επαναστρατιωτικοποίηση της Ε.Ε. είτε ενεργειακές συμφωνίες πολλών δισεκατομμυρίων με κράτη όχι και τόσο άμεμπτης ηθικής, που στην πράξη αμφισβητούν ακόμα και τη ραχοκοκαλιά της αποκαλούμενης πράσινης ανάπτυξης και παράλληλα ενισχύουν τις κοινωνικές ανισότητες εξαιτίας «μεταβάσεων» που πραγματοποιούνται εσπευσμένα και ίσως και απερίσκεπτα.
Προφανώς η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα ενοχλήθηκε από το συγκεκριμένο κείμενο. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα αναθεωρήσει προσέγγιση και πρακτικές. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα έπρεπε να υπάρχει πίεση από προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις, αλλά πρωτίστως από την «ευρωπαϊκή κοινή γνώμη». Αλλά τέτοια δεν υπήρξε, δεν υπάρχει, ούτε διαφαίνεται να προκύπτει άμεσα.