Το ρεύμα που απορρυθμίζει το κλίμα
ΒΤου ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ
ρίσκεται ο Ατλαντικός Ωκεανός σε μη αναστρέψιμο σημείο κλιματικής ανατροπής, απορρυθμίζοντας το παγκόσμιο κλίμα και ειδικότερα το ευρωπαϊκό; Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης στην Ολλανδία ισχυρίζονται ότι βρισκόμαστε πολύ πιο κοντά από ό,τι φανταζόμαστε σε αυτό το κρίσιμο σημείο. Συγκεκριμένα, στη βάση ενός σύνθετου μοντέλου, οι επιστήμονες έκαναν προσομοίωση της κατάρρευσης, ενδεχομένως εξαιτίας της τήξης των παγετώνων, ενός σημαντικού ρεύματος του Ατλαντικού, της Ατλαντικής Μεσημβρινής Ανατροπής Κυκλοφορίας (AMOC). Αυτού του πολύ κρίσιμου ρεύματος που μεταφέρει ζεστό νερό από τους τροπικούς προς τα βόρεια και κρύο νερό από τον Βόρειο Ατλαντικό στον Νότο. Λειτουργεί, δηλαδή, ως «κυλιόμενος διάδρομος» μεταφέροντας θερμότητα στον ωκεανό, ρυθμίζοντας το κλίμα και συμβάλλοντας σε ήπιες θερμοκρασίες στην Ευρώπη.
Ενδεχόμενη κατάρρευση του ρεύματος αυτού θα σήμαινε, για παράδειγμα, ότι σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης οι θερμοκρασίες θα έπεφταν κατά 30 βαθμούς Κελσίου!
Κατά μέσο όρο, σύμφωνα με το μοντέλο των ερευνητών της Ουτρέχτης, η θερμοκρασία, π.χ., στο Λονδίνο θα έπεφτε 10 βαθμούς! «Κανένα μέτρο ρεαλιστικής προσαρμογής δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τόσο γρήγορες αλλαγές θερμοκρασίας» σημειώνουν οι ερευνητές. Ειδικότερα, ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Ρενέ βαν Βέστεν παρατηρεί ότι στο νότιο ημισφαίριο οι θερμοκρασίες θα αυξάνονταν και οι ξηρές και υγρές εποχές του Αμαζονίου θα αναστρέφονταν, ενώ θα μειώνονταν οι βροχοπτώσεις και το επίπεδο της θάλασσας στις παράκτιες περιοχές της Ευρώπης θα αυξανόταν κατά ένα μέτρο...
Η συγκεκριμένη δεν είναι η πρώτη έρευνα που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το ότι η κλιματική κρίση προκαλεί καθυστέρηση στη ροή της Ατλαντικής Μεσημβρινής Ανατροπής Κυκλοφορίας. Παρόμοια έρευνα το 2023, βασισμένη στις επιφανειακές θερμοκρασίες της θάλασσας, παρατηρούσε ότι πλήρης κατάρρευση μπορεί να σημειωθεί μεταξύ 2025 και 2095. Ενώ τον Αύγουστο του 2021 έρευνα του Ινστιτούτου του Πότσνταμ που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Climate Change μαρτυρούσε ότι η κατάσταση θα μπορούσε να είναι πολύ χειρότερη από ό,τι πιστεύαμε. Η έρευνα ανέφερε ότι οι τρέχουσες αλλαγές μπορεί να συνδέονται με μια «σχεδόν πλήρη απώλεια σταθερότητας του ρεύματος AMOC κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα». Μάλιστα, ο συγγραφέας εκείνης της έρευνας Νίκλας Μπόερς εξηγούσε ότι, σύμφωνα με τα ευρήματα, «η πτώση του AMOC δεν είναι απλώς μια διακύμανση ή μια γραμμική απάντηση στις αυξανόμενες θερμοκρασίες, αλλά πιθανώς σημαίνει την προσέγγιση ενός κρίσιμου ορίου, πέρα από το οποίο το σύστημα κυκλοφορίας θα μπορούσε να καταρρεύσει».
Από την πλευρά τους, οι επιστήμονες της Ουτρέχτης προχώρησαν με τη βοήθεια ενός υπερυπολογιστή στην πιο προχωρημένη προσομοίωση που εκτείνεται σε πάνω από 2.000 χρόνια, προκειμένου να εντοπίσουν πρόδρομες ενδείξεις του σημείου κλιματικής ανατροπής. Προσέθεσαν στο μοντέλο τους πολύ περισσότερες ποσότητες νερού από όσες εισέρχονται σήμερα στον ωκεανό λόγω της τήξης των παγετώνων της Γροιλανδίας, διαπιστώνοντας κατόπιν με «έκπληξη» την ταχύτητα της ανατροπής του ρεύματος. Πάντως, σύμφωνα με τον καθηγητή Ρενέ βαν Βέστεν, απαιτούνται επιπλέον έρευνες για να υπάρξει ένα είδος «ημερολογίου» κυρίως των προσομοιώσεων που περιλαμβάνουν την αύξηση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα και υπερθέρμανσης του πλανήτη. «Μπορούμε μόνο να πούμε ότι κατευθυνόμαστε στο σημείο ανατροπής και ότι η ανατροπή του AMOC είναι πιθανή». Από «θεωρητική σύλληψη» που ήταν μέχρι σήμερα, το σημείο ανατροπής του AMOC γίνεται πιθανότητα επί τα χείρω...