Η πατριαρχία είναιπαντού. Kαι στο θέατρο

Συναντηθήκαμε με την Άρτεμη Γρύμπλα και τη Λίλα Μπακλέση στην Πλάκα, στο Θέατρο Ελέρ, όπου μόλις έκανε πρεμιέρα η παράσταση «Δάφνη» της Ραφαέλα Μάρκους, στην οποία πρωταγωνιστούν σε σκηνοθεσία δική τους, μαζί με τον σταθερό πια συνεργάτη τους Κωνσταντίνο Μπιμπή. Εκεί, στο φιλόξενο φουαγέ του θεάτρου, με βλέμμα και χαμόγελο καθαρά, που αποτύπωσε ο φωτογραφικός φακός του Παύλου Παρασκευά, μας μίλησαν καταρχήν για το έργο. Πρόκειται για ένα queer αφηγηματικό κείμενο της σύγχρονης δραματουργίας, που έρχεται να προσγειωθεί στην πόλη μας έπειτα από απανωτά sold out σε Πάτρα και Θεσσαλονίκη και μέσα σ’ αυτή τη φορτισμένη συγκυρία, με το ζήτημα του γάμου και της τεκνοθεσίας των ομόφυλων ζευγαριών να έχει ανοίξει μια σειρά από ζητήματα ταυτοτήτων και δικαιωμάτων. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα μας μίλησαν γι’ αυτή την επιλογή του έργου, αλλά σχολίασαν και την επικαιρότητα, τις δυσκολίες που έχουν αντιμετωπίσει στον χώρο και την τηλεόραση, στην οποία είναι υπερδραστήριες και οι δύο. Στις λέξεις τους αναγνωρίζει κανείς μια γενιά ηθοποιών που μιλούν, που διεκδικούν με μεράκι για δημιουργία αλλά και πηγαίο σεβασμό στο επάγγελμα του ηθοποιού και στο θέατρο γενικά. Αυτή είναι η Άρτεμις Γρύμπλα. Αυτή είναι η Λίλα Μπακλέση.

Πώς φτάνει το έργο στα χέρια σας και τι σας οδηγεί να το ανεβάσετε σήμερα;

Λίλα Μπακλέση: Μας αρέσει να καταπιανόμαστε με τη σύγχρονη δραματουργία. Είναι ένα βρετανικό έργο της Ραφαέλα Μάρκους που γράφτηκε το 2022. Πολύ σύγχρονο, με πολύ σύγχρονο λόγο. Είναι πολύ pop και μας ενδιέφερε πολύ να προσεγγίσουμε αυτή την pop πτυχή μας. Μιλάει για μια bisexual γυναίκα που προσπαθεί να βρει τον χώρο της μέσα στον κόσμο μας, υφίσταται κακοποίηση από διάφορες μεριές, από την κοινωνία, από ανθρώπους, και φαντασιώνεται πως μεταμορφώνεται σε δέντρο για να ξεφύγει απ’ όλα. Είναι μια μεταγραφή του μύθου της Δάφνης και του Απόλλωνα. Έχει ενδιαφέρον και για εμάς, που έχουμε μεγαλώσει μ’ αυτούς τους μύθους που δεν είναι παραμυθάκια. Κρύβουν από πίσω πολλή βία και έναν εξαναγκασμό σε σχέση με το σεξ.

Αρτεμις Γρύμπλα: Εκτός από την ιστορία, και η φόρμα γραφής του έχει ενδιαφέρον. Είναι αφηγηματικό κείμενο. Βλέπουμε όλη την ιστορία από τη σκοπιά της Δάφνης και διάφοροι άλλοι χαρακτήρες εμφανίζονται και εξαφανίζονται. Εμένα, πριν καν ανοίξουμε και δούμε την ιστορία, μου κέντρισε το εν

διαφέρον ότι είναι μια νέα γυναίκα συγγραφέας και είναι το πρώτο της έργο. Φυσικά, το ότι είναι ένα θέμα που δεν συναντάμε συχνά ήταν ένα από τα κίνητρα για να εξερευνήσουμε αυτή την ιστορία. Είναι καλογραμμένο, συγκινητικό, είναι αστείο, γίνεται προσωπικό. Ακόμα κι αν δεν ανήκει κάποιος σε κάποια από αυτές τις queer ταυτότητες, μπορεί να ταυτιστεί και να συσχετιστεί.

Το έργο ανεβαίνει μέσα σε ένα φορτισμένο κλίμα γύρω από τον πολιτικό γάμο και την τεκνοθεσία των ομόφυλων ζευγαριών.

Αρ. Γρύμπλα: Όσο κι αν κάποιοι δεν θέλουν να το αποδεχθούν, είμαστε ως κοινωνία έτοιμοι να φέρουμε στην επιφάνεια αυτή την ιστορία, να αποδεχτούμε ότι είμαστε όλοι ίσοι και γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο ότι ανεβαίνει το έργο τώρα, σήμερα. Μπαίνω συχνά και διαβάζω τα σχόλια για το νομοσχέδιο και είναι τρομακτικό. Ενώ το ξέρω, κάθε φορά πληγώνομαι και ξαφνιάζομαι. Δεν το πιστεύω ότι υπάρχει τόσο αβίαστη χρήση βίας και κυριολεκτικά και λεκτικά. Πιστεύω όμως ότι θα αλλάξει.

Λ. Μπακλέση: Αναγκαστικά θα αλλάξει. Γιατί προχωράμε. Θα προχωρήσει η κοινωνία με τον έναν ή τον άλλον τρόπο κι ας μην θέλουν κάποιοι οπισθοδρομικοί. Το μίσος δεν σε βγάζει πουθενά. Σε πηγαίνει ως ένα σημείο. Όταν προχωράς μαζί με τους συνανθρώπους σου, συνειδητοποιώντας ότι υπάρχουν, όλα γίνονται πιο εύκολα. Είναι λογικό, εμείς τώρα σ’ αυτή την ηλικία που είμαστε, που έχουμε τους φίλους που έχουμε, που είμαστε αυτοί που είμαστε, να θέλουμε να μιλήσουμε γι’ αυτό.

Είστε δύο γυναίκες ηθοποιοί που σκηνοθετούν κιόλας. Γιατί είστε πιο λίγες οι γυναίκες που σκηνοθετείτε; Σας τρομάζουν αυτοί οι αριθμοί;

Αρ. Γρύμπλα: Η πατριαρχία είναι παντού. Και στο θέατρο. Είναι κάτι το οποίο συμβαίνει, το ξέρουμε. Ο σκηνοθέτης καλώς ή κακώς ηγείται μιας πρόβας, μιας ολόκληρης οργάνωσης. Είναι πιο λίγες οι γυναίκες που είναι σ’ αυτή τη θέση. Όχι γιατί είναι λιγότερο ικανές να το κάνουν, αλλά γιατί υπάρχει ακόμα ένα ολόκληρο σύστημα εμποτισμένο με πατριαρχία, που θεωρεί πως οι γυναίκες δεν είναι το ίδιο ικανές. Λ. Μπακλέση: Και πως δεν μπορούν να ηγηθούν μιας ομάδας, δεν μπορούν να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις, δεν μπορούν να επιβληθούν. Εμείς το έχουμε συ

ναντήσει και στο παρελθόν. Όχι βέβαια με τους μόνιμους συνεργάτες μας, αλλά με κοντινούς μας συνεργάτες.

Αρ. Γρύμπλα: Ναι, με τους περιοδικούς μας συνεργάτες το έχουμε συναντήσει. Θέλει πάλη για να βγάλεις από μέσα σου κάτι το οποίο σου έχει καλλιεργηθεί χρόνια. Δεν μιλάω βέβαια για ανθρώπους που είναι νεότεροι, αλλά σίγουρα με μεγαλύτερους άνδρες θέλει μάχη, θέλει δουλειά.

Εχετε νιώσει, έστω και με υπολανθάνοντα τρόπο, αυτή τη διάκριση με βάση το φύλο σας πάνω στη δουλειά;

Λ. Μπακλέση: Το είχα βιώσει στο Πολυτεχνείο όταν σπούδαζα. Όμως το έχω βιώσει σε θέματα αμοιβής σ’ αυτή τη δουλειά. Αν δεν μου έλεγαν κάποιοι άνθρωποι ότι, ξέρεις, εγώ πήρα τόσα και γι’ αυτό δεν γίνεται εσύ να πάρεις τα μισά, όταν είμαστε και οι δύο πρωταγωνιστές, αν δεν είχαν έρθει να μου μιλήσουν, δεν υπήρχε περίπτωση να μπορούσα να διεκδικήσω κάτι παραπάνω. Γιατί θα σου πει ένας παραγωγός μην πεις κάτι για τα οικονομικά, το ξέρεις μόνο εσύ, μην συζητηθεί κ.τ.λ.

Αρ. Γρύμπλα: Το έχω βιώσει αρκετά. Και από σκηνοθέτες και από συναδέλφους. Και βέβαια και ούσα σκηνοθέτρια εγώ. Όχι από ηθοποιούς, αλλά από ανθρώπους γύρω-γύρω που πρέπει να έχεις μια στενή συνεργασία, σε κάποιο ίδρυμα, σε έναν οργανισμό ή με έναν παραγωγό. Αλλά και με τεχνικούς έχει συμβεί. Εγώ, ας πούμε, επειδή είμαι κοντή και μικροδείχνω, έχω βιώσει πολλές φορές την αντιμετώπιση του «έλα, μωρέ, το κοριτσάκι». Είναι πολύ ψηλά αυτή η αντιμετώπιση.

Λ. Μπακλέση: Η αλήθεια είναι ότι από τεχνικούς το έχω βιώσει κι εγώ. Θυμάμαι συγκεκριμένα στην περιοδεία με την παράσταση «Η βίλα», με τα κορίτσια, τη Νατάσα Εξηνταβελώνη και την Αγγελική Πασπαλιάρη, ενώ είχαμε πει συγκεκριμένα πού έπρεπε να μπουν κάποια φώτα για να φαινόμαστε και να παίζουμε σωστά, δεν μας τα άλλαζαν. Το οποίο ήταν πανεύκολο να γίνει. Δεν μας άλλαζαν τα φώτα μέχρι που είπαμε εντάξει, δεν βγαίνουμε να παίξουμε παράσταση. Και πάρα πολύ εύκολα μέσα σε 30 δευτερόλεπτα λύθηκε.

Οταν ξεκινούσατε αυτή τη δουλειά, είχατε την προσδοκία πως στο θέατρο θα είναι αλλιώς τα πράγματα;

Λ. Μπακλέση: Το ακριβώς αντίθετο εγώ. Περίμενα τα χειρότερα, γιατί όλος ο κόσμος πιστεύει τα χειρότερα γι’ αυτόν τον χώρο. Εγώ ξεκίνησα πιο μεγάλη το θέατρο και με είχαν τρομάξει όλοι. Όχι η οικογένειά μου, αλλά οι περισσότεροι. Οπότε ήμουν πάρα πολύ προσεκτική.

Αρ. Γρύμπλα: Ακόμα εκπλήσσομαι. Νομίζω πως ακόμα έχω μια ρομαντική άποψη για τα πράγματα και τους ανθρώπους. Είμαι συνήθως καλοπροαίρετη. Πρέπει να νιώθω πως κάτι δεν πάει καθόλου καλά για να πάρω απόσταση. Μπορεί να μην φαίνεται λοιπόν στο ύφος μου, αλλά πάντα είμαι καλοπροαίρετη. Οπότε συνεχίζω να ξαφνιάζομαι και να εκπλήσσομαι. Και είναι επώδυνη αυτή η προσγείωση. Πάντα.

Λίλα, επιστρέφεις τηλεοπτικά με κωμωδία, στα «Σύνορα» στο Star.

Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις κωμωδία. Όμως είμαι χαρούμενη γιατί είναι μια όμορφη συνεργασία και ξυπνάω και θέλω να πηγαίνω στο γύρισμα. Είναι αρκετά σκληρά τα γυρίσματα γιατί γίνονται σε φυσικούς χώρους, οπότε έχεις να αντιμετωπίσεις και τις καιρικές συνθήκες και το άγχος τού να βγει το αποτέλεσμα. Είμαστε πολλοί ηθοποιοί, δεν έχω ξαναδουλέψει με δύο συνεργεία ταυτόχρονα. Είναι πρωτόγνωροι ρυθμοί για μένα.

Αρτεμις, υπογράφεις το σενάριο και παίζεις στη σειρά του ΑΝΤ1+ με τίτλο «Είμαι η Τζο».

Ξεκίνησε από μια ιδέα και πρωτοβουλία της Ιωάννας Ασημακοπούλου, που είναι και η Τζο στη σειρά. Μαζί με τη Δήμητρα Κωστοπούλου μας μάζεψε, με τον Παναγιώτη Χριστόπουλο και

τον Κωνσταντίνο Πιλάβιο, που είναι ο σκηνοθέτης, και βρεθήκαμε λοιπόν πάνω σ’ αυτή την ιδέα της Ιωάννας και γεννήθηκε το «Είμαι η Τζο». Είμαι πολύ χαρούμενη και υπερήφανη γι’ αυτή τη σειρά. Έχει οκτώ επεισόδια. Έχει φτιαχτεί με πολλή αγάπη και κόπο. Έχει ένα χιούμορ και μια ευαισθησία που για μένα είναι θεμελιώδη υλικά της ζωής. Είναι μια σειρά φεμινιστικά φορτισμένη και ευαίσθητη.

Λίλα, άλλη μια σειρά που έπαιξες, το «Σώσε με», μπήκε στο Netflix. Πώς νιώθεις που είσαι στο Netflix;

Είχα ήδη χαρεί γιατί αυτή η σειρά είχε ήδη πουληθεί σε διάφορες χώρες και γιατί ξανασυνεργάστηκα με τον Πιέρρο Ανδρακάκο, που ήμασταν μαζί τρία χρόνια στο «Ταμάμ». Είναι ένα βιβλίο ελληνικό, καταφέραμε να πάμε στην Κομοτηνή, να κάνουμε γυρίσματα για μια σειρά που στο κέντρο της είναι οι γυναίκες και η κακοποίηση που υφίστανται και το αν αποδίδεται δικαιοσύνη. Έχει πολύ ενδιαφέρον για μένα να μπορείς να έχεις χρόνο να εμβαθύνεις. Χαίρομαι που μπήκε στο Netflix επειδή μπορεί να τη δει περισσότερος κόσμος. Ο στόχος μας ήταν να τη δει όσος περισσότερος κόσμος γίνεται. Είμαστε στην πρώτη δεκάδα από την πρώτη στιγμή που μπήκε, άρα ο κόσμος το βλέπει και ενδιαφέρεται, και το βλέπω επειδή μας σταματάνε συνέχεια στον δρόμο. Έχει πλάκα γιατί όταν μας είχε περάσει η «Griselda», είχαμε βρεθεί με τον Γιώργο Καπουτζίδη, που μπήκαν και οι «Σέρρες» του στο Netflix, και είπαμε πως πρέπει κάτι να κάνουμε να είμαστε εμείς οι δύο πρώτοι (γέλια). Πρέπει να διώξουμε τη Σοφία Βεργκάρα από την πρώτη θέση (γέλια).

Τι θα λέγατε σε κάποιον που θέλει να ξεκινήσει τώρα σ’ αυτόν τον χώρο;

Λ. Μπακλέση: Το να σπουδάσουν και να ασχοληθούν περισσότεροι άνθρωποι με το θέατρο μόνο καλό μπορεί να κάνει στην κοινωνία μας. Το να δουλέψεις και να ζήσεις από αυτό είναι άλλο ζήτημα. Θέλω να τους πω ότι είναι πολύ δύσκολα, αλλά θα παλέψω ώστε να γίνουν τα πράγματα καλύτερα στην Ελλάδα, προσπαθώντας να κάνουμε συλλογικές συμβάσεις και να γίνει όσο πιο ισχυρό γίνεται το σωματείο μας. Αλλά θέλω κυρίως να τους πω ότι το θέατρο είναι η πιο ωραία δουλειά του κόσμου, κι ας έχει πόνο.

Αρ. Γρύμπλα: Το θέατρο είναι η πιο ωραία και επώδυνη δουλειά του κόσμου. Γιατί έχει σαν βάση μια συνεχόμενη απόρριψη. Πρέπει να θωρακιστείς και να είσαι έτοιμος να αποδεχτείς ότι θέτεις εαυτόν στην κρίση ανθρώπων που δεν είναι βέβαιο ότι πάντα θα εκτιμάς και θα θαυμάζεις. Είναι ένας δρόμος γεμάτος απορρίψεις και μεγάλες χαρές. Είναι ωραίο να είσαι ηθοποιός. Το δύσκολο είναι όταν δεν δουλεύεις και φυσικά να μπορέσεις να παραμείνεις ηθοποιός.

Αρτεμις Γρύμπλα: Μπαίνω συχνά και διαβάζω τα σχόλια για το νομοσχέδιο και είναι τρομακτικό. Δεν το πιστεύω ότι υπάρχει τόσο αβίαστη χρήση βίας και κυριολεκτικά και λεκτικά. Πιστεύω όμως ότι θα αλλάξει

Λίλα Μπακλέση: Θα προχωρήσει η κοινωνία με τον έναν ή τον άλλον τρόπο κι ας μην θέλουν κάποιοι οπισθοδρομικοί. Το μίσος δεν σε βγάζει πουθενά. Σε πηγαίνει ως ένα σημείο. Όταν προχωράς μαζί με τους συνανθρώπους σου, συνειδητοποιώντας ότι υπάρχουν, όλα γίνονται πιο εύκολα