Η Μυρσίνη, το έργο και τα οράματά της
Το όραμά της όπως και τη ζηλευτή πορεία που διένυσε έρχεται να θυμίσει η διημερίδα που θα πραγματοποιηθεί σήμερα και αύριο στην Εθνική Πινακοθήκη με θέμα «Μυρσίνη Ζορμπά: Πολιτική και Πολιτισμός από τη Μεταπολίτευση έως την Κρίση»
Ο
Πολιτισμός αφορά πρωτίστως την κοινωνία, είναι υπόθεση δημοσίου συμφέροντος, όπως η Παιδεία και η Υγεία. Αφορά επίσης τη Δημοκρατία, αποτελεί την ενδοχώρα χωρίς την οποία η Δημοκρατία παραμένει εν πολλοίς τυπική και κοινωνικά άδικη, με αποτέλεσμα την έλλειψη κοινωνικής συνοχής. Γι’ αυτό είναι σημαντική μια πολιτική για την κουλτούρα της καθημερινής ζωής, τις ταυτότητες και την ετερότητα, τη μείωση των πολιτισμικών ανισοτήτων και διακρίσεων, εντέλει τα βήματα που πρέπει να γίνουν προς την πολιτισμική δημοκρατία» μας έλεγε η Μυρσίνη Ζορμπά στα τέλη του 2019, καταθέτοντας για ακόμα μια φορά την πεποίθησή της ότι ο Πολιτισμός εκτείνεται πολύ ευρύτερα από τα στενά όρια ενός χαρτοφυλακίου, το οποίο, ωστόσο, οφείλει να διευρύνει διαρκώς τα εργαλεία για την εμπέδωσή της. Τον όρο «πολιτισμική δημοκρατία» η Μυρσίνη τον έφερε μαζί της όταν πρωτοπάτησε ως υπουργός τον 5ο όροφο της οδού Μπουμπουλίνας. Καθώς απομακρυνόμαστε από εκείνη την περίοδο, γίνεται όλο και πιο εμφανές και όλο πιο επώδυνα πόσο εκείνο το όραμά της παραμένει διαρκές αίτημα όταν θέλουμε να σκεφτόμαστε σχετικά με την πολιτιστική πολιτική, σχετικά με τη δημοκρατία την ίδια.
Η πολιτισμική δημοκρατία
Στις 20 Απριλίου του 2023 η Μυρσίνη έκλεισε τα μάτια και μας αποχαιρέτησε. Στη διαμεσολάβηση αυτού του ημερολογιακού έτους σφηνώνεται επιτακτικά η μεγάλη απουσία αυτής της γυναίκας που με το παράδειγμά της έδειχνε διαρκώς τις οδούς και τους παράδρομους για να εμπεδωθεί και να κατοικηθεί ο όρος «πολιτισμική δημοκρατία», αυτό το «αντίδοτο» στα σημεία και τα τέρατα που εκτρέφει η εποχή μας, συνεπικουρούμενη από κυβερνητικές πρακτικές, αντιλήψεις και πολιτικές.
«Ναι, η πολιτισμική δημοκρατία είναι το αντίδοτο όπου υπάρχει έλλειμμα του κράτους, όπου ο δημόσιος χώρος είναι εύθραυστος, περιορισμένος ή υπονομευμένος, όπου υπάρχουν διακρίσεις εις βάρος των ευάλωτων ομάδων, όπως είναι οι φτωχοί, οι λιγότερο εγγράμματοι, οι ηλικιωμένοι, οι απροστάτευτες γυναίκες που μεγαλώνουν μόνες τους παιδιά, τα ΑμεΑ, οι Ρομά, οι πρόσφυγες, οι μετανάστες. Είναι αντίδοτο στον εκφοβισμό μέσα και έξω από το σχολείο, στη βία στα γήπεδα, στα ρατσιστικά και στα εγκλήματα έμφυλης βίας, στην κακοποίηση ανηλίκων. Ο Πολιτισμός που μπορεί και ξέρει να φτάνει έως τα πεζοδρόμια του Αγίου Παντελεήμονα αλλάζει νοοτροπίες, είναι σαν την εισβολή οξυγόνου στον κλειστό χώρο. Είναι οξυγόνο και ελπίδα για το μυαλό. Το ακροδεξιό αφήγημα δεν μπορείς να το καταπολεμήσεις με ευχολόγια περί ανεκτικότητας, με εκπολιτισμό ή σχολιάζοντας πόσο κακό είναι, ούτε καταδικάζοντας τους φορείς
του σαν αγράμματους, άξεστους κ.λπ. Αυτά δείχνουν ταξική περιφρόνηση και προκαλούν αντίδραση. Είναι σαν να θες να σβήσεις τη φωτιά ρίχνοντας πετρέλαιο» μας έλεγε χαρακτηριστικά.
Αυτό το όραμά της όπως και η ζηλευτή πορεία που διένυσε έρχεται να θυμίσει η διημερίδα που θα πραγματοποιηθεί σήμερα και αύριο στην Εθνική Πινακοθήκη με θέμα «Μυρσίνη Ζορμπά: Πολιτική και Πολιτισμός από τη Μεταπολίτευση έως την Κρίση». Να θυμίσει και να τιμήσει τη μνήμη και το έργο της Μυρσίνης, της πολιτικού, της συγγραφέα, της μεταφράστριας. Πάνω απ’ όλα να εστιάσει σε ένα έργο πολύπλευρο, που εκτείνεται από τις πολιτικές επιστήμες και τις εκδόσεις Οδυσσέας μέχρι τη διεύθυνση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το όραμά της για την πολιτισμική δημοκρατία και την εφαρμογή στην πράξη. Να θυμίσει, δηλαδή, όλους εκείνους τους τομείς που αναδεικνύουν τις διανοητικές τροχιές και τους σταθμούς της ζωής της.
Στο Πάντειο για τη Μυρσίνη
Η διημερίδα, που συνδιοργανώνεται από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Εργαστήριο Πολιτισμού και Πολιτιστικής Διαχείρισης του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού σε συνεργασία με τον Ανεξάρτητο Σύλλογο Εκδοτών Βιβλίου (ΑΣΕΒ), ξεκινάει σήμερα με τους καθηγητές Χρήστο Δερμεντζόπουλο, Γιάννη Σκαρπέλο και τον σύντροφο της Μυρσίνης Ζορμπά Αντώνη Λιάκο, ομότιμο καθηγητή Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο διήμερο θα συζητηθούν θέματα γύρω από τα παιδιά και τους πρόσφυγες μέσα από την εμπειρία του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, για το βιβλίο και την ανάγνωση έτσι όπως καταγράφηκαν στο ΕΚΕΒΙ, για την πολιτική του βιβλίου και τις προοπτικές του. Το Σάββατο στο επίκεντρο θα βρεθεί η πολιτισμική δημοκρατία, όπου για την εμπειρία του υπουργείου Πολιτισμού θα μιλήσουν οι Μαρία Τερζούδη, Μαρία Βλαζάκη, Δημήτρης Σεβαστάκης και Άννα Καρακατσούλη, καθώς επίσης οι πολιτισμικές σπουδές και η κουλτούρα της καθημερινότητας. Για την αυτοβιογραφία της Μυρσίνης Ζορμπά θα συζητήσουν οι Κώστας Καραβίδας, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Κατερίνα Λαμπρινού και Βασιλική Πέτσα και προς το τέλος των εργασιών ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης Χρήστος Μπινοτούδης θα παρουσιάσει το Αρχείο της, το οποίο δώρισε στο Εργαστήριο Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήμιο La Sapienza, που φέρει το όνομά της.
Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την εκδημία της, το Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. σημειώνει ότι η Μυρσίνη Ζορμπά υπήρξε «υπουργός Πολιτισμού με όραμα και ριζοσπαστικές ιδέες, με καινοτόμα συνεισφορά στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, με αγώνες στο Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Παραμένει στη σκέψη μας για πάντα και το παράδειγμά της αποτελεί έμπνευση για τη συνέχεια».