Η εύστροφη βραδύνοια

ΗΑριστερά διαβάζει; Ο κόσμος που την πλαισιώνει βλέπει καλό κινηματογράφο, θέατρο, ζωγραφική; Έχει μουσική παιδεία, καλλιεργείται πνευματικά; Έχει τα χαρακτηριστικά που παλαιότερα τα αποκαλούσαν (μάλλον κοροϊδευτικά) «κουλτουριάρικα»; Και στα οποία αναπτυσσόταν μια «αντικουλτουριάρικη» μισαλλοδοξία; Και τι σημασία έχει να μορφώνεται κάποιος; Μήπως αρκεί η απλή πεποίθηση ότι ανήκει κάποιος στην Αριστερά (ή κάπου τέλος πάντων) χωρίς τις δεσμευτικές προδιαγραφές της αυτομόρφωσης και πολυμόρφωσης που φόρτωσαν με ενοχές πολλούς και πολλές στη μεταδικτατορία; Μήπως, εντέλει, η σημερινή Αριστερά είναι μια αφηρημένη αυτοτοποθέτηση που απλώς διατηρεί κάποιες αναφορές για να καλύπτει τα νώτα της; Κοινωνικό κράτος, μέριμνα για τους πολλούς, αλληλεγγύη κ.λπ. Είναι γεγονός ότι για χρόνια η Αριστερά καλλιέργησε τη φιλαναγνωσία. Κυρίως προς το πολιτικό βιβλίο, που συχνά κατέληγε στην τσιτατολογία - την εξίσου επιβλαβή με την αμάθεια. Πάντως, συνήθως, ένας ιεροποιητικός ισχυρισμός για την τότε «καλή» Αριστερά διαμορφώνει μια (υπόγεια) αντιδιαστολή με τη σημερινή Aριστερά. Φυσικά ο ισχυρισμός (η τότε καλή και η σημερινή λιγότερο καλή) δεν ισχύει οριζόντια. Ο εμπειρισμός, οι απλοϊκότητες και οι χοντροκοπιές άνθιζαν ακόμα και σε περιόδους αριστερής πολιτιστικής κυριαρχίας. Σε περιόδους πολιτικής ασφάλειας όπου οι δικτυώσεις της Αριστεράς παντού ήταν ισχυρότατες, άρα δεν υπήρχε η ανάγκη αυτοεπικύρωσης μέσα από μανιχαϊσμούς και διχοστασίες. Πάλι υπήρχαν φαινόμενα απλοϊκών κειμένων, απλοϊκών πολιτικών εκφωνήσεων, με πρωτόλεια πολιτική ανάλυση, επιχειρηματολογία ή ρητορικές ανοησίες. Χωρίζονταν κάθετα οι καλοί από τους κακούς, οι δικοί μας από τους άλλους, οι αντιιμπεριαλιστές από τους συνεργάτες του ιμπεριαλισμού κ.λπ.

Το πρόβλημα όμως δεν είναι τα διάφορα περιστατικά αριστερής ανοησίας που ούτως ή άλλως, λόγω και της εθνικής μας ιστορίας, ήταν λογικό να συμβούν. Το σημαντικό είναι κατά τη γνώμη μου το πολύ φτωχότερο σημερινό πολιτικό και πολιτιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσονται. Σήμερα σε μια ευρεία πολιτική και πολιτιστική έκπτωση δεν υπάρχουν οι συλλογικοί πόροι «διόρθωσης» ή απορρόφησης φαινομένων παραμόρφωσης και στρεβλώσεων. Οι απλουστεύσεις για τη «βαθιά κρίση του καπιταλισμού» που θα ακολουθηθεί από μια επουράνια βασιλεία της Αριστεράς δημιουργούσαν ζωτικά ψεύδη, εντούτοις δεν μείωναν τόσο δραστικά τη συλλογικότητα, ή έστω την παρέα, μέσα σε μια γενική συνθήκη που ακριβώς τα ευνοούσε. Αυτό που θέλω να επισημάνω είναι ότι οι εκπτώσεις συμβαίνουν μέσα σε ένα εκπτωτικό περιβάλλον. Δεν υπάρχουν αντισταθμίσεις πολιτιστικές ή έστω οργανωτικές. Θέλω να επιμείνω στην αναβίωση και στη διεύρυνση της «αντικουλτουριάρικης» μισαλλοδοξίας. Να επιμείνω ότι αυτό το πεδίο ποταπότητας και ακόρεστης υποκουλτούρας, αυτό το τοπίο από ποταμούς διαδικτυακών και τηλεοπτικών σκουπιδιών δημιουργεί έναν τύπο διανοητικότητας εξαιρετικά μη αφομοιώσιμο, άρρωστο και αδιέξοδο. Γιατί το επίδικο δεν είναι η αθροιστική μόρφωση (τα φορτία πληροφορίας). Ούτε η μεταμφιεσμένη ευστροφία σε ευφυΐα. Το επίδικο είναι μια ανεκβίαστη, πηγαία και πολύπλευρη μορφωτική συνθήκη. Και το επικίνδυνο; Μόλις αγγίζει κανείς τέτοια θέματα ολισθαίνει στην ευχή. Σαν να πρόκειται για κάτι απολύτως αδύνατο ή και αδιανόητο. Για τη μορφωμένη, γνωστικά και ηθικά θωρακισμένη Αριστερά μιλάω.