«Η Ελλάδα πληρώνει τα ελαττώματα του ευρώ»
Λίγες μέρες πριν από την ομιλία του στο συνέδριο της Ενωσης Ευρωπαίων Κοινωνιολόγων στην Αθήνα ο σπουδαίος διανοητής μιλάει στο Documento
Ενας από τους σημαντικότερους κοινωνιολόγους στον κόσμο, ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ, θα είναι ο βασικός ομιλητής της εκδήλωσης για την πανηγυρική έναρξη του 13ου Συνεδρίου της Ενωσης Ευρωπαίων Κοινωνιολόγων, που θα γίνει την Τρίτη το βράδυ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ είναι μαρξιστής, καθηγητής Ανθρωπολογίας και Γεωγραφίας και διδάσκει στο Κέντρο Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων, με κύριο θέμα την ανάπτυξη βιώσιμων πόλεων. Στην προσωπική ιστοσελίδα του (http://davidharvey.org/) έχει αναρτήσει σειρά μαθημάτων για το «Κεφάλαιο» του Μαρξ, το οποίο μελετάει τα τελευταία 40 χρόνια.
Το θέμα της ομιλίας του την Τρίτη θα είναι «Οταν το χρήμα αποκαλύπτει την αξία». Μιλώντας στο Documento διευκρίνισε το περιεχόμενο της διάλεξής του: «Χρησιμοποιώ τη μαρξιστική έννοια της αξίας, η οποία είναι μέτρο της κοινωνικής εργασίας που κάνουμε για τους άλλους, όπως αυτή τελικά διαμορφώνεται μέσω της ανταλλαγής σε αγορές που καθορίζουν τις τιμές. Η αξία, όπως και η εξουσία, είναι κοινωνική σχέση, η οποία είναι άσχετη από την τιμή και επομένως όχι άμεσα μετρήσιμη αλλά αντικειμενική. Οι έννοιες όπως η εξουσία, η επιρροή, η φήμη και η αξία αντιπροσωπεύονται συνήθως μέσω κάποιας άλλης αξίας που μπορεί να μετρηθεί. Στην περίπτωση της οικονομικής αξίας, το μέτρο είναι χρήμα».
Στην περίληψη της εισήγησής σας αναφέρετε ότι θα μπορούσαν να δημιουργηθούν πόλεις «στις οποίες όλοι θα μπορούν να ζουν». Μπορείτε να μας πείτε πώς θα μπορούσαν να είναι αυτές οι πόλεις;
Οχι φυσικά, καθεμία είναι διαφορετική, ανάλογα με τον τόπο και τις ανάγκες των κατοίκων της. Αλλά τα κοινά χαρακτηριστικά τους θα είναι η οικονομικά προσιτή στέγαση, το προσεγμένο περιβάλλον διαβίωσης για όλους, η εύκολη και ανοικτή πρόσβαση στην εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και στις βασικές διατροφικές ανάγκες.
O τίτλος του συνεδρίου στο οποίο θα μετέχετε είναι «Αποδομώντας την Ευρώπη: Καπιταλισμός, φορείς αλληλεγγύης, υποκειμενικότητες». Ποιος είναι ο συσχετισμός με τη σημερινή Ελλάδα;
Η ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού που συνδέεται με το πολιτικό σχέδιο της άρχουσας τάξης σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, επέμενε στην περίφημη διατύπωση της Μάργκαρετ Θάτσερ: «Δεν υπάρχει εναλλακτική». Στον βαθμό που αυτή η ιδεολογία έγινε ευρέως αποδεκτή, ακόμη και από τα θύματά της, επετράπη στο ανώτατο ένα τοις εκατό να λεηλατήσει τον πλούτο από τον υπόλοιπο κόσμο χωρίς να συναντήσει μεγάλη αντίσταση. Η Ελλάδα θα έπρεπε να είχε εγκαταλείψει το ευρώ από τότε που άρχισε να διαφαίνεται το πρόβλημα και αθετούσε το χρέος της, πρωτίστως στις γαλλικές και γερμανικές τράπεζες, έτσι ώστε να αναγκάζονταν οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών να σώσουν τα δικά τους ελαττωματικά και διεφθαρμένα τραπεζικά συστήματα άμεσα και όχι με ελιγμούς. Τελικά όλο το βάρος έπεσε πάνω στην Ελλάδα.
Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, η κρίση κτύπησε την Ελλάδα και όχι άλλες χώρες που είχαν μεγαλύτερο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ τους;
Πολλές χώρες έχουν σοβαρά χρέη και το παγκόσμιο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ έχει αυξηθεί παντού τα τελευταία χρόνια. Η Ελλάδα χτυπήθηκε εν μέρει εξαιτίας του ελαττωματικού σχεδιασμού του ευρώ και της μονεταριστικής πεποίθησης που επέβαλαν προς όφελός τους οι άρχουσες τάξεις, στη λογική ότι η λιτότητα πρέπει να επιβληθεί μέσω του ΔΝΤ. Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα παρόμοια με την Ελλάδα, όπως του Πουέρτο Ρίκο. Αυτή η πολιτική έγινε κοινή μετά την κρίση του χρέους του Μεξικού το 1982, οπότε η Ελλάδα είναι απλώς ένα εύκολο θύμα των χρηματοδοτών, που μέσω του ΔΝΤ αποκομίζουν αξία από τον υπόλοιπο κόσμο.
Τα τελευταία περίπου 40 χρόνια ασχολείστε με το «Κεφάλαιο». Πόσο επίκαιρο μπορεί να είναι σήμερα και γιατί;
Ο Μαρξ προσπάθησε να οικοδομήσει μια κριτική αντίληψη για το πώς λειτουργεί το κεφάλαιο και πλέον σε όλο τον κόσμο –και όχι σε ορισμένες χώρες, όπως έλεγε ο Μαρξ– το κεφάλαιο κυριαρχεί. Το «Κεφάλαιο» ως βιβλίο είναι τώρα πιο επίκαιρο από ποτέ. Ο Μαρξ δεν το ολοκλήρωσε, αλλά τα τμήματα του έργου του που ολοκληρώθηκαν ή έστω πήραν τελική μορφή είναι εκπληκτικά συναφή με τις σημερινές συνθήκες του οικονομικού συστήματος, που έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
«Η Ελλάδα χτυπήθηκε εν μέρει εξαιτίας του ελαττωματικού σχεδιασμού του ευρώ και της μονεταριστικής πεποίθησης που επέβαλαν προς όφελός τους οι άρχουσες τάξεις, στη λογική ότι η λιτότητα πρέπει να επιβληθεί μέσω του ΔΝΤ»