Η «μητέρα Τερέζα» των ναζί δίνει γραμμή στην ΕΕ
Πώς το Μουσείο των Κατοχών, το οποίο ίδρυσε η νοσοκόμα των SS Ολγκα Κίστλερ-Ρίτσο, προσπαθεί να εξισώσει τον κομμουνισμό με τον ναζισμό
Eν συντομία
Το Μουσείο των Κατοχών του Ταλίν που άνοιξε το 2003 φιλοδοξεί να ξαναγράψει την Ιστορία αθωώνοντας τον ναζισμό. Πέντε χρόνια αργότερα, το 2008, η προσέγγιση της Ρίτσο και των εθνικιστών αναθεωρητών ιστορικών έγινε επίσημη κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Γιατί ενδιαφέρει
Η ιστορία της Ολγκα Ρίτσο είναι ενδεικτική για το ότι όσοι συνειδητά ταυτίζουν τον κομμουνισμό με τον ναζισμό έχουν επιλέξει πλευρά.
Σε ένα σύγχρονο κτίριο από μπετόν και γυαλί, στο συνήθως συννεφιασμένο Ταλίν της Εσθονίας, στεγάζεται το Μουσείο των Κατοχών (Museum of Occupations). Πρόκειται για έναν χώρο 660 τ.μ., ο οποίος σύμφωνα με την παρουσίαση του μουσείου στον επίσημο ιστότοπό του (http://www.okupatsioon.ee/ index.php/et/) προσφέρει «μια περιεκτική επισκόπηση της εσθονικής κοινωνίας κατά τη διάρκεια των τριών περιόδων κατοχής: της σοβιετικής κατοχής 1940-1941, της γερμανικής κατοχής 1941-1944 και τέλος της δεύτερης σοβιετικής κατοχής, 1944-1991».
Δομημένο αρκετά πιο «ανάλαφρα» σε σχέση με αντίστοιχα μουσεία, όπως το Μουσείο των Θυμάτων της Γενοκτονίας στη Ρίγα της γειτονικής Λετονίας, το Μουσείο των Κατοχών του Ταλίν φιλοδοξεί να δώσει στους επισκέπτες την ευκαιρία να σχηματίσουν οι ίδιοι άποψη, όμως όχι οποιαδήποτε, αλλά τη σωστή.
Η «σωστή» άποψη για την Ιστορία
Το Μουσείο των Κατοχών του Ταλίν αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας νέας γενιάς μουσείων που επιχειρούν να δώσουν υλική υπόσταση στα θεωρητικά σχήματα που λάνσαραν οι εθνικιστές ιστορικοί των κρατών της Βαλτικής στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης δημιούργησε την ανάγκη για νέα ιστορική αφήγηση, που θα πρόσφερε ιστορικό βάθος και κοινό νομιμοποιητικό πλαίσιο για τα νεοσυσταθέντα κράτη.
Σύμφωνα με τον ερευνητή Τζέιμς Μαρκ, στο μουσείο «όχι μόνο χρησιμοποιήθηκε γερμανική προπαγάνδα όσον αφορά βασανιστήρια, ακρωτηριασμούς και μαζικούς τάφους για την καταδίκη της πρώτης σοβιετικής κατοχής, αλλά επίσης προσφέρθηκε μεγαλύτερη αξιοπιστία στο υλικό αυτό, καθώς συνδυάστηκε με σύγχρονες ιστορικές αφηγήσεις ώστε να επιβεβαιωθεί η αφήγηση των ναζί».
Από το τμήμα που παρουσιάζει την περίοδο της γερμανικής κατοχής, δε, απουσιάζει σχεδόν οποιαδήποτε αναφορά στο Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Γεγονός που η διοίκηση του μουσείου αιτιολογεί με το σκεπτικό ότι στην Εσθονία η εβραϊκή κοινότητα δεν ήταν μεγάλη, ενώ από όσους θανατώθηκαν από τους ναζί δεν υπάρχουν προσωπικά αντικείμενα που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο μουσείο!
Η «μητέρα Τερέζα» των ναζί και η ΕΕ
Ιδρύτρια του μουσείου είναι η Ολγκα Κίστλερ-Ρίτσο. Γεννημένη το 1920 στο Κίεβο, πήγε σχολείο στο Ταλίν και σπούδασε ιατρική στο Ταρτού. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής η Ρίτσο φαίνεται ότι τα πήγε αρκετά καλά με τους Γερμανούς εισβολείς. Τόσο που όταν πια η είσοδος του Κόκκινου Στρατού στην Εσθονία ήταν αναμενόμενη, επέλεξε να διαφύγει στη ναζιστική Γερμανία. Οπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του μουσείου, «η Ολγα αποφα- σίζει να υπηρετήσει ως γιατρός σε ένα πλοίο που μετέφερε πληγωμένους στρατιώτες (σ.σ.: των ναζί) και πρόσφυγες (sic) στη Γερμανία τον Αύγουστο του 1944. Παρά τις επιθέσεις της σοβιετικής αεροπορίας και ενώ έβλεπε άλλα πλοία να βυθίζονται, το πλοίο της, “Λάπλαντ”, έφτασε στη Γερμανία». Η Εσθονή γιατρός, η οποία επέλεξε να ζήσει στη Γερμανία του Χίτλερ την εποχή της Τελικής Λύσης, φέρεται να εργάστηκε ως γιατρός σε «στρατόπεδα προσφύγων» έως το 1949, όταν μετανάστευσε στις ΗΠΑ.
Από εκεί κι ύστερα ακολούθησε λίγο πολύ την πορεία πολλών στελεχών ή συνεργατών των ναζί: Το σκοτεινό παρελθόν της ξεχάστηκε, έγινε αναγνωρισμένη γιατρός, παντρεύτηκε τον Ελβετό μηχανικό Βάλτερ Κίστλερ και γενικά έζησε το «αμερικανικό όνειρο». Η οικογένειά της επισκέφθηκε την Εσθονία για πρώτη φορά το 1976. Το
1998, «πιάνοντας» το κλίμα της εποχής, δημιούργησε το ίδρυμα Κίστλερ-Ρίτσο με σκοπό τη χρηματοδότηση της μελέτης (ή της αναθεώρησης;) της πρόσφατης ιστορίας της Εσθονίας. Το Μουσείο των Κατοχών εγκαινιάστηκε το 2003, αποτελώντας εκτός των άλλων και μια εξαιρετική μπίζνα, καθώς το εισιτήριο ανέρχεται στα 6,50 ευρώ, ενώ ο χώρος διατίθεται για συνεδριάσεις προς 50 ευρώ την ώρα ή 200 την ημέρα.
Πέντε χρόνια αργότερα, το 2008, η προσέγγιση της Ρίτσο και των εθνικιστών αναθεωρητών ιστορικών έγινε επίσημη κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης μέσω της Διακήρυξης της Πράγας για την Ευρωπαϊκή Συνείδηση και τον Κομμουνισμό. Το σκεπτικό της συμπυκνώνεται άνετα σε μια παραφρασμένη εκδοχή του λό
γου του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου: «Ο καθένας μπορεί να πιστεύει εις όποιο σύστημα επιθυμεί. Οι Ευρωπαίοι δεν είναι δυνατόν να πιστεύουν εις τον κομμουνισμόν». Κομμουνισμός και ναζισμός εξισώθηκαν κάτω από το σχήμα των «ολοκληρωτικών καθεστώτων», ενώ φέτος η εσθονική προεδρία της ΕΕ επιχείρησε να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, διοργανώνοντας συνέδριο αποκλειστικά για τα εγκλήματα του κομμουνισμού.
Η περίπτωση του Μουσείου των Κατοχών του Ταλίν και της ιδρύτριάς του αποτελεί το χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα για το πώς η εξίσωση κομμουνισμού και ναζισμού στην ουσία αθωώνει τον δεύτερο. Η ιστορία της νεαρής Ολγκα Ρίτσο, η οποία προτίμησε να περιθάλπει τραυματίες των SS την εποχή που όλος ο κόσμος ριγούσε στο άκουσμα των αγριοτήτων των ναζί, για να αποφανθεί ύστερα από δεκαετίες ότι ο κομμουνισμός είναι ίδιος με τον ναζισμό, είναι ενδεικτική για το ότι όσοι συνειδητά προωθούν την ανιστόρητη αυτή εξίσωση έχουν επιλέξει πλευρά.