Αναζητώντας τον χαμένο τάφο του Τζένγκις Χαν
800 χρόνια μετά τον θάνατο του διαβόητου Μογγόλου κατακτητή αρχαιολόγοι συναγωνίζονται στο κυνήγι για την ανακάλυψη της τελευταίας κατοικίας του Η αναζήτηση του τάφου του Χαν είναι ταμπού για τους Μογγόλους. «Η ανακάλυψή του θα προσβάλει τις επιθυμίες το
Εν συντομία
Από τις πεδιάδες της Ουγγαρίας μέχρι τη βορειοανατολική Κίνα έσφαξε μεν αμέτρητους εχθρούς, αλλά καθιέρωσε τη διπλωματική ασυλία, την ανεξιθρησκία, τα ταχυδρομεία και τα χαρτονομίσματα, ανοίγοντας τον Δρόμο του Μεταξιού.
Γιατί ενδιαφέρει
Οι Μογγόλοι θεωρούν ασέβεια την προσπάθεια να έρθει ο τάφος στο φως.
Θα μπορούσε να είναι τίτλος μυθιστορήματος για τον τρανό Μογγόλο κατακτητή: Αναζητώντας τον χαμένο τάφο του Τζένγκις Χαν. Σήμερα, σχεδόν 800 χρόνια μετά τον θάνατο του ιδρυτή της μεγαλύτερης εδαφικά αυτοκρατορίας που γνώρισε ο κόσμος, αρχαιολόγοι συναγωνίζονται στο κυνήγι για την ανακάλυψη της τελευταίας κατοικίας του.
Γύρω από αυτό το μυστήριο στήνουν χορό εικασίες, αρχαιολογικές αποστολές που ματαιώθηκαν, κατάρες που βγήκαν αληθινές (;) ή απειλούν όσους τολμηρούς επιμένουν να ψάξουν, επιστημονικές αναλύσεις και εικασίες που κατέρρευσαν.
Εχοντας καταγραφεί στην ιστορία ως ένας από τους πιο αιμοβόρους και ιδιοφυείς πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες, ο Τζένγκις Χαν (1162 – 1227 μ.Χ.) κατάφερε να ενώσει όλες τις φυλές της Μογγολίας και να δημιουργήσει ένα ενιαίο κράτος. Από τις στέπες της κεντρικής Ασίας η Μογγολική Αυτοκρατορία εκτεινόταν έως την Ιαπωνική Θάλασσα στα ανατολικά, τη Σιβηρία στα βόρεια, την Ινδοκίνα και το ιρανικό υψίπεδο στα νότια και την Αραβική Χερσόνησο στα ανατολικά. Για ένα διάστημα μάλιστα έφτασε μέχρι την καρδιά της Ευρώπης, τις πεδιάδες της Ουγγαρίας.
Χίλια άλογα και όλοι οι μάρτυρες νεκροί
Το πώς πέθανε παραμένει αβέβαιο. Λένε ότι έπεσε από το άλογό του, ότι σκοτώθηκε κατά λάθος σε κυνήγι, ότι τραυματίστηκε θανάσιμα πολεμώντας, ότι υπέκυψε σε άγνωστη αρρώστια. Λένε ότι απαίτησε να τον θάψουν υπό πλήρη μυστικότητα. Η φρουρά της πομπής που μετέφερε τη σορό έως τον τόπο της ταφής σκότωσε όσους συνάντησε στο διάβα της, ενώ στη συνέχεια οι έμπιστοί του θανατώθηκαν από άλλους πολεμιστές, ώστε η τοποθεσία και η διαδρομή να λησμονηθούν.
Σύμφωνα με την παράδοση οι πολεμιστές που έθαψαν τον Τζένγκις Χαν «καβάλησαν χίλια άλογα» και κάλπασαν πάνω από τον τάφο του για να καταστρέψουν κάθε ίχνος. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Χαν ζήτησε την εκτροπή ενός ποταμού πάνω από τον τάφο του ώστε να μην παραβιαστεί. Αυτό ήταν άλλωστε ένα ταφικό έθιμο που εφαρμόστηκε σε άλλες περιπτώσεις ηγετών όπως του βασιλιά των Σουμερίων, Γκιλγκαμές, και τον βασιλιά των Ούννων, Αττίλα.
Πολλές ξένες αρχαιολογικές αποστολές έχουν αναζητήσει και αναζητούν την αλήθεια μέσω ιστορικών πηγών, προφορικών παραδόσεων, ερευνών και ανασκαφών σε σημεία της αχανούς Μογγολίας.
Το 2009 ο Αμερικανός μηχανο-
Σύμφωνα με την παράδοση, οι πολεμιστές που έθαψαν τον Χαν «καβάλησαν χίλια άλογα» και κάλπασαν πάνω από τον τάφο του για να καταστρέψουν κάθε ίχνος
λόγος Αλμπερτ Γιου Μιν Λιν, επικεφαλής ομάδας του περιοδικού «National Geographic», χρησιμοποίησε εικόνες διαστημικών δορυφόρων και τεχνολογικά προηγμένο εξοπλισμό, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Το 2012 ο επίσης Αμερικανός ερασιτέχνης ερευνητής Μόρι Κράβιτς πέθανε έπειτα από άοκνες και άκαρπες προσπάθειες 40 ετών για να βρει τον χαμένο τάφο.
Και τα δύο τελευταία χρόνια έχουν ριχτεί στο ίδιο κυνήγι αρχαιολογικές αποστολές από τη Γαλλία.
Ομως το μεγάλο ενδιαφέρον είναι διεθνές. Οι κάτοικοι και οι αρχές τόσο της σύγχρονης όσο και της κινεζικής Μογγολίας δεν έχουν προσπαθήσει να ανακαλύψουν το μυστικό του τάφου. Και δεν επιθυμούν να το μάθουν. Αδιαφορία; Οχι, απεναντίας: σεβασμός.
Κατέκτησε, δημιούργησε, εκπολίτισε
Η Μογγολία είναι χώρα ισχυρών παραδόσεων και μεγάλης εθνικής περηφάνιας. Πολλές οικογένειες έχουν πορτρέτα του Τζένγκις Χαν κρεμασμένα στους τοίχους των σπιτιών τους. Κάποιοι μάλιστα θεωρούν εαυτούς «χρυσούς απογόνους» του μεγάλου κατακτητή, ο οποίος παραμένει δημοφιλές και πανίσχυρο εθνικό σύμβολο. «Η Δύση εστιάζει στο τι κατέκτησε, όμως οι Μογγόλοι θυμούνται τι δη-
μιούργησε. Η αυτοκρατορία του συνέδεσε την Ανατολή με τη Δύση, επιτρέποντας την άνθηση του Δρόμου του Μεταξιού. Η διακυβέρνησή του θέσπισε τις έννοιες της διπλωματικής ασυλίας και της θρησκευτικής ελευθερίας. Καθιέρωσε τη λειτουργία μιας αξιόπιστης ταχυδρομικής υπηρεσίας και τη χρήση χαρτονομισμάτων. Ο Τζένγκις Χαν δεν κατέκτησε απλώς τον κόσμο, τον εκπολίτισε», εξηγεί η δημοσιογράφος του βρετανικού δικτύου BBC Ερίν Κρεγκ.
Η αναζήτηση του τάφου του Τζένγκις Χαν αποτελεί επομένως ταμπού για τους Μογγόλους. «Εγινε μεγάλη προσπάθεια για να κρύψουν τον τάφο του. Η ανακάλυψή του θα προσβάλει τις επιθυμίες του» εξηγεί η Μογγόλα διεθνολόγος Ουελούν, απόφοιτη του ρωσικού πανεπιστημίου Μπιραέ στην Ουλάν Ουντέ.
Πέραν της απροθυμίας των Μογγόλων, τα τεχνικά εμπόδια είναι πολλά. Η χώρα είναι τεράστια και φτωχή. Η έκτασή της (είναι τουλάχιστον 11 φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα) σε συνδυασμό με την έλλειψη δρόμων και υποδομών καθιστά δύσκολες τις μετακινήσεις, πόσο μάλλον την αναζήτηση ενός τάφου για τον οποίο οι θεωρίες των ιστορικών είναι πολλές και αντιφατικές.
Η κατάρα και ο Ταμερλάνος
Κάποιοι θεωρούν ότι ο μύθος των χιλίων αλόγων υποδεικνύει μια κοιλάδα ή μια πεδιάδα. Αλλοι πιθανολογούν ότι ο Τζένγκις Χαν θάφτηκε σε μια από τις κορυφές της οροσειράς Κεντιί στη βόρεια Μογγολία, περίπου 160 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πρωτεύουσας Ουλάν Μπατόρ.
Ο μύθος λέει ότι ο νεαρός Τζένγκις κρυβόταν εκεί από τους εχθρούς του, γι’ αυτό ζήτησε να επιστρέψει μετά τον θάνατό του. Ωστόσο υπάρχει έντονη διαφωνία μεταξύ των πανεπιστημιακών ως προς το πού –και αν– θάφτηκε σε εκείνα τα βουνά.
Οι θεωρίες πάνε χέρι χέρι με τη φημολογία περί κατάρας. Το 2002 μία ακόμη αποστολή αναζήτησης του τάφου έλαβε τέλος ξαφνικά ύστερα από μια σειρά «ατυχών συμβάντων», όπως η επίθεση φιδιών σε εργάτες.
Γενικότερα, η απροθυμία των Μογγόλων να συνεργαστούν έχει συχνά ερμηνευτεί από ξένα ΜΜΕ ως φόβος ότι θα επέλθει το τέλος του κόσμου. Αυτό θυμίζει τον θρύλο του εκτουρκισμένου Μογγόλου κατακτητή του 14ου αιώνα Ταμερ
λάνου, του οποίου ο τάφος ανοίχτηκε το 1940 από Σοβιετικούς αρχαιολόγους.
Αμέσως μετά η ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στη Σοβιετική Ενωση. Οι προληπτικοί μιλούν για δράση – αντίδραση, η οποία «θα επαναληφθεί» σε περίπτωση ανακάλυψης του τάφου του Τζένγκις Χαν.