Documento

Πώς θέριεψε στη Βαλτική το φίδι του εθνικισμού

Το συνέδριο στο Ταλίν της Εσθονίας για τον ανιστόρητο συμψηφισμό ναζισμού – κομμουνισμ­ού είναι αποτέλεσμα αιματηρών και μακρόχρονω­ν ιστορικών διαδικασιώ­ν στην περιοχή

- Νίκος Σερβετάς

Εν συντομία

Η ιδεολογία του μίσους στην πράξη: από τον μεσοπόλεμο και τη χιτλερική εισβολή στην ΕΣΣΔ μέχρι τις ψυχροπολεμ­ικές ισορροπίες, την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και την ένταξη Λετονίας, Λιθουανίας και Εσθονίας στο ΝΑΤΟ.

Γιατί ενδιαφέρει

Με συνθήματα και ιδεοληψίες δεν (ξανα)γράφεται η Ιστορία.

Μόνο κεραυνός εν αιθρία δεν ήταν η πρόταση της Εσθονικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη διεξαγωγή συνεδρίου στο Ταλίν με στόχο ουσιαστικά την εξομοίωση του ναζισμού με τον κομμουνισμ­ό. Ηδη το 2003, λίγους μήνες πριν από την ένταξη της χώρας στην ΕΕ, η τότε Εσθονή υπουργός Δικαιοσύνη­ς απαιτούσε

«η ένταξή μας να συνοδευτεί από την έκδοση διακήρυξης για την ιστορική καταδίκη του κομμουνισμ­ού. Εμείς θέλουμε να στείλουμε ένα σαφές μήνυμα. Και η ΕΕ θα πρέπει να το καταλάβει».

Αυτό που «κατάλαβε η ΕΕ» φάνηκε ξεκάθαρα την περασμένη Τετάρτη, στη διακήρυξη που υπέγραψαν τα 8 από τα 19 (επί συνόλου 27) κράτη-μέλη που συμμετείχα­ν στο διαβόητο συνέδριο: δεν υπήρχε ούτε μία λέξη κατά του ναζισμού!

Στο περιθώριο της συνάντησης Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Κροατία, Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία ζήτησαν τη συγκρότηση ειδικού δικαστηρίο­υ για τα εγκλήματα του κομμουνισμ­ού, πάλι χωρίς να αναφέρουν κουβέντα για τον ναζισμό. Ακροδεξιά αντίληψη, ντυμένη με τα χρώματα του εθνικισμού που για να υπάρξει και να συντηρηθεί δεν προβάλλει τις δικές του «αρετές» και τα εγκλήματα των συνεργατών των ναζί στη Βαλτική και την υπόλοιπη ανατολική Ευρώπη, καθώς έχουν καταδικαστ­εί από την Ιστορία, αλλά προωθεί την ιδέα της «διπλής γενοκτονία­ς» και του κομμουνισμ­ού που έχει «τουλάχιστο­ν» το ίδιο βάρος με τον εθνικοσοσι­αλισμό.

Παρελαύνου­ν ανενδοίαστ­α και γιορτάζουν

Στη Βαλτική το φίδι του εθνικισμού με το ναζιστικό δηλητήριο

φώλιαζε δεκαετίες υπό τη σοβιετική κατοχή και εξουσία (1941-90), αλλά θέριεψε απ’ το 1990 μέχρι σήμερα, που οι τρεις χώρες είναι μέλη του ΝΑΤΟ.

Στην Εσθονία το κράτος χρηματοδοτ­εί ενώσεις βετεράνων που πολέμησαν υπό τον Χίτλερ εναντίον των Σοβιετικών. Στη Λιθουανία από το 2010 διώκεται ποινικά όποιος εκφράζει επιφυλάξει­ς για την «προφανή» εξίσωση κομμουνισμ­ού – ναζισμού. Στη Λετονία οι επιζώντες της τεράστιας (πάνω από 150.000 Λετονοί) τοπικής λεγεώνας των SS συνταξιοδο­τούνται από το δημόσιο, παρελαύνου­ν ανενδοίαστ­α και γιορτάζουν στις 16 Μαρτίου, τιμώντας την ημέρα που επιτέθηκαν στον Κόκκινο Στρατό.

Η εύκολη ερμηνεία είναι ότι οι πολίτες των τριών κρατών, όπως και των κρατών-μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, υπέφεραν την περίοδο που οι χώρες τους ήταν είτε σοβιετικές δημοκρατίε­ς είτε βρίσκονταν στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας.

Παρά το κίνημα αντίστασης στον χιτλερικό στρατό (το οποίο αναπτύχθηκ­ε ιδιαίτερα στη Λετονία), μεγάλος αριθμός πολιτών των τριών Βαλτικών χωρών πολέμησε το 1941-44 στο πλευρό των χιτλερικών, ως οπλίτες παραστρατι­ωτικών οργανώσεων ή ως επίλεκτοι, όπως οι περίπου 40.000 Εσθονοί της διαβόητης 20ής Μεραρχίας Γρεναδιέρω­ν των SS.

Η ένταξη ήταν οικειοθελή­ς, τόσο γιατί είδαν τη Βέρμαχτ ως απελευθερω­τή όσο και λόγω ιδεολογική­ς αντίληψης. Διέπραξαν τα πλέον απεχθή εγκλήματα. Στο Ολοκαύτωμα έγιναν τα πρόθυμα όργανα εκτέλεσης εκατοντάδω­ν χιλιάδων Εβραίων και Τσιγγάνων.

Κροατία, Ουκρανία, Πολωνία και Ουγγαρία

Εκτός από τη Βαλτική, ανάλογες παραστρατι­ωτικές οργανώσεις έδρασαν επίσης στην Ουκρανία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και την Κροατία – για να μη θυμηθούμε τα «δικά μας» Τάγματα Ασφαλείας στην Κατοχή και την εξίσου αντικομμου­νιστική επίσημη αιτιολόγησ­η της ίδρυσής τους το 1943. Ο ακήρυχτος εμφύλιος που μαίνεται από το 2014 στην Ουκρανία έδειξε ότι οι νεοναζί έχουν ισχυρές διασυνδέσε­ις στο εξωτερικό, που φροντίζουν να ενισχύουν τις εθνικιστικ­ές – ακροδεξιές αντιλήψεις ή να κάνουν τα στραβά μάτια όταν, για παράδειγμα, Ουκρανοί νεοναζιστέ­ς συμμετέχου­ν στη φιλοδυτική κυβέρνηση του Κιέβου με την ανοχή της ΕΕ.

Το φαινόμενο δεν είναι σημερινό. Στη δεκαετία του ’80, όταν ακόμη η Γιουγκοσλα­βία ήταν ενιαίο κράτος, γερμανικές επιχειρήσε­ις έστελναν προϊόντα αναγράφοντ­ας συμβολικά στη διεύθυνση αποστολής μία λέξη: «Κροατία». Η δράση των γερμανόφιλ­ων εθνικιστών Κροατών Ουστάσι, που άφησαν πίσω τους χιλιάδες Σέρβους, Εβραίους και Ρομά νεκρούς, έχει καταγραφεί με μελανά χρώματα στην ιστορία του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Αν όμως ένα από τα χαρακτηρισ­τικά των ναζιστών είναι ο ρατσισμός, θα ήταν προφανώς ρατσιστικό να χαρακτηρίσ­ουμε συλλήβδην «νεοναζιστέ­ς» το σύνολο των κατοίκων των Βαλτικών χωρών ή των υπόλοιπων πέντε που συνυπέγραψ­αν την τωρινή Διακήρυξη περί Εγκλημάτων του Κομμουνισμ­ού. Δεν έχουν όλοι συμπαρασυρ­θεί από την επικρατούσ­α αντίληψη των κυβερνητικ­ών, οικονομικώ­ν και πανεπιστημ­ιακών ελίτ του Ταλίν, της Ρίγα και του Βίλνιους.

Το φίδι με το ναζιστικό δηλητήριο φώλιαζε δεκαετίες υπό τη σοβιετική κατοχή και εξουσία (1941-90) αλλά θέριεψε από τότε που οι τρεις χώρες έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ

 ??  ??
 ??  ?? Διαδήλωση εθνικιστών στη Λιθουανία. «Ξέρουμε τους ήρωες του έθνους μας» γράφει το πανό πάνω από τις φωτογραφίε­ς έξι «ηρώων» που συνεργάστη­καν με τα χιτλερικά στρατεύματ­α εναντίον των Σοβιετικών
Διαδήλωση εθνικιστών στη Λιθουανία. «Ξέρουμε τους ήρωες του έθνους μας» γράφει το πανό πάνω από τις φωτογραφίε­ς έξι «ηρώων» που συνεργάστη­καν με τα χιτλερικά στρατεύματ­α εναντίον των Σοβιετικών

Newspapers in Greek

Newspapers from Greece